دکتر قاسم پورحسن، استاد دانشگاه علامه طباطبایی در گفت وگو با خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان، با اشاره به اینکه تمدن سازی مرهون توجه به علوم و به ویژه علوم انسانی است، اظهار کرد: زمانی که اندیشمندانی چون سید جمال الدین اسدآبادی موضوع انحطاط تمدن اسلامی را عنوان کردند و در تلاش برای حفظ داشته ها و احیای این تمدن بر آمدند قطعا یکی از مولفه های مورد توجه شان مساله احیای علم بود.
وی ادامه داد: شاید سال هاست که صحبت از توجه به علوم انسانی و تحول آن در سطح جامعه علمی ما بیان شده است اما واقعیت آن است که بسیاری از مباحث در حد شعار متوقف شده اند، جریان تحول در علوم انسانی حرف تازه ای نیست. ما مدت هاست که از این موضوع صحبت می کنیم و همایش ها و سمینارهای مختلفی هم برگزار کرده ایم اما هنوز به نقطه مطلوب نرسیده ایم و از نظر من علت را می توان در عدم توجه لازم به موضوع پژوهش در حوزه علوم انسانی است. گویی پژوهشگر و پژوهش او در این عرصه غریب افتاده است.
این پژوهشگر تصریح کرد: نکته مهمی که ذیل تحول در علوم انسانی باید به آن توجه داشته باشیم آن است که اساسا علوم انسانی فعلی به هر صورت محصول عقل بشری است در نتیجه می تواند پاسخ برخی پرسش ها و احتیاجات ما را داشته باشد، ضمن اینکه سخن یاد شده هرگز به معنای در نظر گرفتن داشته های فعلی نیست. هرگز نمی توان از نقطه صفر در این زمینه شروع کرد، کشور ما خود در عرصه های مختلفی صاحب نظر بوده و هست و دستاوردهای متعددی را داشته است بنابراین باید با توجه به آنچه در دست داریم مبتنی بر معرفت شناسی خودمان دست به تحول بزنیم.
پورحسن با بیان اینکه پایه های علوم انسانی از نظر غایات قابلیت تغییر را دارند، افزود: ما می توانیم دستاوردهای بشری در این حوزه را حفظ کنیم اما خاستگاه معرفتی جدیدی را برایش ارایه کنیم که براساس این دیدگاه علوم انسانی اسلامی که مدنظر ماست در موضوع، غایت، روش و خاستگاه معرفتی تقسیم بندی می شود.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی افزود: آنچه که مسلم است اینکه هنوز به راهکار مشخصی در راستای کاربردی سازی علوم انسانی دست نیافته ایم. تحقیقات و پژوهش های متعددی انجام شده است اما مسیر مشخصی برای کاربست و ارایه نیست. معتقدم اکنون باید با بررسی مشکلات و چالش های جدی حوزه فرهنگ و جامعه دست به تحول بزنم و بر اساس دستاوردهای علمی این مسایل را حل کنیم.
وی در این راستا گفت: البته ذکر این نکته ضروری است که علوم انسانی مدل بردار نیست چراکه نیازهای جامعه بشری در گذر زمان تغییر می کند. نمی توان مانند علوم پایه برای علوم انسانی مدل سازی کرد. علوم انسانی پویا و مداوما به دنبال حل مسایل روز جامعه است. پرسش در این علوم حرف اول را می زند و این پرسش قطعا برخاسته از نیاز جامعه است.
پورحسن با بیان اینکه اکنون نیازمند آن هستیم که نیازهای جامعه را بر اساس فرهنگ جامعه ارزیابی کنیم، گفت: پس از این مرحله است که می توان خوانشی دوباره از علوم انسانی را ارایه کرد و در عین کاربست های آن را در جامعه مورد بررسی قرار دارد. پرسش از مبدا و شروع از نقطه صفر هرگز راه حلی قابل قبول نمی تواند باشد.
این استاد دانشگاه با اشاره به تاثیر گسترش گفت وگوها و تعاملات علمی بین المللی در راستای پویایی علوم انسانی اظهار کرد: تحقق این مساله می تواند افق تازه ای را پیش روی پژوهشگران بگشاید و در عین حال افراد را با نظرات مختلفی که امروز در سطح جامعه آکادمیک جهان مطرح می شود آشنا سازد. اتفاقا این دست تعاملات علمی می تواند بهترین راهکار برای کاربردی سازی علوم انسانی در جامعه باشد چراکه اینجا دیگر این تجارب پژوهشگران است که در بوته نقد و بررسی قرار می گیرد.
نظر شما