پرورش ماهیان خاویاری در ۱۹ استان کشور

خبرگزاری شبستان – گروه سیاسی: تخم ماهیان خاویاری و از گرانترین غذاهای جهان است. دریای خزر به عنوان بزرگ‌ترین منبع ماهیان خاویاری در جهان بیش از ۹۰ درصد خاویار جهان را تأمین می‌کند. در ایران کرانه‌های شرقی دریای خزر بویژه سواحل بندر ترکمن (از خلیج حسنقلی تا میانکاله) مهم‌ترین محل صید ماهیان خاویاری می‌باشد که به تنهایی نیمی از خاویار ایران در آنجا استحصال می‌شود. ۹۳ درصد از ذخایر ماهیان خاویاری جهان در دریای خزر موجود است و مدیریت حفظ و تکثیر و رها سازی ماهیان خاویاری دریای خزر نیز با ایران است. ایران سالانه در حدود ۲۰ تا ۲۲ میلیون بچه ماهی خاویاری از گونه قره برون را در دریا رها می‌سازد.

 بنابراین گزارش، کشورمان از آنجا که یکی از بزرگترین کشورهای صادر کننده خاویار به جهان است برنامه ریزی های ویژه ای را برای افزایش صادرات این محصول در شرایطی که ارتباط ایران با سایر کشورها بیش از گذشته شده است در دستور کار خود قرار داده است. ایرنا به نقل از عباس رجایی، مدیرعامل شرکت مادر تخصصی خدمات کشاورزی درباره توان ایران در تولید خاویار نوشته است: "در برنامه افق 1404 سالانه تولید دو میلیون تن در بخش آبزی پروری هدف گذاری شده که باید همه تلاش کنند تا ساز و کارهای این میزان تولید فراهم شود. در برنامه ششم توسعه، تولید سالیانه 20هزارتن گوشت و یکصد تن خاویار پرورشی پیش بینی شده که ظرفیت های تحقق آن در کشور وجود دارد و همه باید در این زمینه همکاری کنند. در برنامه افق 1404، افزایش سرانه تامین پروتئین به 60 کیلوگرم پیش بینی شده که 50درصد آن باید از طریق گوشت سفید و آبزی پروری تامین شود.

خاویار ایران، برند جهانی دارد و باید ایران در تولید و صادرات ماهیان خاویاری را حفظ کند. برای عملیاتی شدن و حمایت از برنامه های تولید خاویاری ایران، تفاهمنامه ای با موسسه بین المللی تاسماهیان خزر امضا شد تا از توانمندی های علمی آن در توسعه ذخایر دریای خزر استفاده شود. علاوه بر این اقدامات، دبیرخانه بین المللی نیز برای پیگیری برنامه های خاویاری در جهان و ساماندهی امور خاویاری داخلی و حفظ برند و تجارت خاویار ایران و شناسایی ظرفیت های بین المللی در تهران در ایجاد شده است. این دبیرخانه، شیوه فرآوری ، تنوع بخشی و بسته بندی خاویار و سایر مشتقات ماهیان خاویاری و احلاس های بین المللی را دنبال خواهد کرد. علاوه بر سازمان های دولتی، تشکل های غیردولتی نیز در بخش توسعه آبزی پروری فعال هستند و سرمایه گذارانی از کشورهای خارجی از جمله کشورهای اروپایی حاضر شده اند که در این بخش سرمایه گذاری کنند. در مرحله اول 250 میلیون دلار سرمایه گذاری در حوزه خاویار در ایران صورت می گیرد که بیشترین این سرمایه گذاری در استان مازندران انجام می شود و در صورت نشان دادن علاقه در استان های گیلان و گلستان نیز انجام خواهد شد که می تواند نتایج خوبی برای کشور در پی داشته باشد."

این گزارش می افزاید: موسسه تحقیقات بین المللی تاسماهیان دریای خزر در سال 1373 با هدف انجام تحقیقات کاربردی و ارائه راه حل های علمی و مبنتی بر اصول کارشناسی جهت حفظ ذخایر ارزشمند تاسماهیان خزر، حفظ جایگاه های علمی و تولیدی خاویار ایران در مجامع بین المللی و بازارهای جهانی ، دستیابی به تکنیک ها و فنون مبتنی بر اصول علمی توسعه آبزی پروری تاسماهیان، تولید گوشت و خاویار پرورشی در شهر سنگر از توابع شهرستان رشت در حاشیه رودخانه سفیدرود تاسیس شده است. برآورد و ارزیابی ذخایر ماهیان خاویاری دریای خزر، تولید خاویار پرورشی و استحصال تخمک از مولدین، تشکیل بانک ژن ، بانک DNA و بافت انواع تاسماهیان، معرفی چندین دورگه مناسب برای تولید گوشت خاویار پرورشی و توسعه آبزی پروری، دستیابی به بیوتکنیک مولدسازی، تکثیر و پرورش انواع گونه های ماهیان خاویاری و پلاک گذاری بچه ماهیان و ردیابی آنها از جمله دستاوردهای علمی این مرکز تحقیقاتی است.

یادآور می شود: دریای خزر به عنوان بزرگ ترین منبع ماهیان خاویاری بیش از 90 درصد ماهیان خاویاری جهان را در خود جای داده است. فیل ماهی یا بلوگا، تاس ماهی روسی یا چالباش، تاس ماهی ایرانی یا قره برون ، ماهی شیب و ماهی ازون برون یا سوروگا گونه های اصلی ماهیان خاویاری دریای خزر هستند. در سال گذشته (1394) یک تن خاویار صادر و نزدیک به دو تن خاویار پرورشی تولید شده است. هم اکنون پرورش ماهیان خاویاری در 19 استان کشور در حال انجام است و تعداد مراکز فعال پرورش ماهیان خاویاری در کشور به 50 مرکز می رسد.

همچنین سالانه بیشتر از 90 درصد خاویار و ماهی‌های خاویاری جهان در دریای خزر تولید می‌شود و با توجه به ارزش بالای آن یکی از منابع بالای درآمدی برای صادرکنندگان است. در سال 2007 میلادی سهمیه صید ماهی‌های خاویاری در کشورهای حوزه دریای خزر یک‌هزار و 71 تن اعلام شد. از این میزان 450 تن سهم ایران ، 286 تن سهم روسیه ، 182 تن سهم قزاقستان ، 90 تن سهم آذربایجان و 63 تن سهم ترکمنستان بود. ایران اجازه دارد 47 درصد از تولید خود را به بازارهای صادراتی عرضه کند. طبق این قانون کشور روسیه 4/26 درصد ، قزاقستان 5/14 درصد، آذربایجان 3/7 درصد و ترکمنستان 8/4 درصد از تولید خاویار و ماهی خاویاری خود را به بازارهای جهانی عرضه خواهد کرد.