حجت الاسلام جواد جعفری، عضو هیئت علمی پژوهشکده مهدویت در گفت و گو با خبرنگار مهدویت خبرگزاری شبستان در رابطه با اقدامات مهدوی امام صادق (ع) و تلاش های ایشان در این عرصه تصریح کرد: یکی از نکات مهم در بررسی روایات امام صادق (ع) توجه به اوضاع تاریخی آن دوره است. در برهه ای از زمان حیات ایشان به خصوص دوران امامت حضرت(ع)، 18 سال است امامت ایشان با بنی امیه و 16 سال نیز با دوران بنی عباس همزمان بوده است. به عبارت دیگر نیمی از دوران امامت حضرت صادق (ع) در زمان بنی امیه و نیمی در عصر بنی عباس بوده است.
وی افزود: نکته مهمی که باید به آن توجه داشت این است که در این تبدیل و تغییر حکومت از بنی امیه به بنی عباس طبیعتا حکومت به مرور زمان تضعیف می شد و زمینه برای بروز قیام های مختلف فراهم می گردید. همین امر باعث شد که در دوره امام صادق (ع) قیام های فراوانی برای تصاحب قدرت رخ دهد و یکی از دستاویزهای بسیار مهمی که سران این قیام ها برای بسیج مردم و تحریک و تهییج آنها استفاده می کردند، بحث مهدویت بود و اینکه رییس آن قیام یا خود را مهدی موعود می نامید یا نماینده مهدی. از این نوع اتفاقات (ادعای مهدویت) در دوران امام صادق (ع) فراوان بوده است که برخی سعی می کردند با این ادعا مردم را بشورانند و با خود همراه کنند.
مدرس مرکز تخصصی مهدویت اظهار کرد: در تاریخ نقل است خود بنی عباس که بنی امیه را از بین بردند یکی از مهمترین حربه هایشان (طبق اسناد تاریخی) همین ادعای مهدویت بوده است و آن مهدی عباسی که گفته می شود یکی از خلفای بنی عباس بود که رسما خود را مهدی نامید و ادعا کرد من همان مهدی ای هستم که پیامبر اسلام(ص) فرموده است؛ بنابراین بنی عباس خود نیز از این حربه استفاده می کردند لذا یکی از کارهای مهم امام صادق (ع) معرفی مهدی موعود واقعی (عج) بود.
حجت الاسلام جعفری یادآور شد: امام(ع) تاکید می کردند موعودی که قرار است قیام کند و مهدی واقعی است، غیبتی خواهد داشت یعنی اول غیبت می کند و سپس قیام خواهد کرد. این سخن حضرت(ع) مشت بسیاری از مهدیان دروغین را باز می کرد چرا که آنها دوران غیبتی نداشتند.
وی در ادامه با اشاره به ایجاد فرقه واقفیه در آن دوران افزود: واقفیه معتقد بودند امام کاظم (ع) همان امام مهدی(عج) است که اکنون در دوران غیبت به سر می برد. به عبارت دیگر وقتی روایات غیبت مطرح شد واقفیه که پیروان امام کاظم (ع) بودند بعد از ایشان امامت حضرت رضا (ع) را نپذیرفتند و ادعا کردند امام کاظم (ع) همان مهدی موعود است. امام صادق (ع) چنین پیش بینی ای را کرده بودند و به همین دلیل ما روایات متعددی از امام صادق (ع) داریم که فرموده اند امامی که قرار است قیام کند نسل پنجم حضرت موسی کاظم (ع) است بنابراین تاکید بر اینکه مهدی موعود (ع) نسل پنجم امام کاظم (ع) است برای این بود که جلوی اعمال واقفیه را بگیرند و آنها نتوانند برای امام کاظم (ع) ادعای مهدویت کنند، این یکی از زمینه سازی هایی بود که امام صادق (ع) انجام دادند تا جلوی فریب مردم توسط واقفیه را بگیرند.
وی در ادامه بیان کرد: این اقدام امام صادق(ع) همچنین زمینه سازی ای بود برای کسانی که مدعی می شدند امام عسگری (ع) عقیم هستند و فرزنددار نمی شوند؛ این روایت اثبات می کند که چنین نیست. وقتی امام مهدی (عج) قرار است فرزند پنجمی از نسل حضرت کاظم (ع) باشد بنابراین یعنی فرزند امام حسن عسگری (ع) خواهد بود و دروغ فرزند نداشتن امام عسگری (ع) معلوم می شود.
حجت الاسلام جعفری گفت: یکی از موضوعاتی که امام صادق(ع) در این رابطه اشاره کرده اند این است که ایشان فرموده بود مادر امام زمان(عج) فرد اسیری خواهد بود که به اسارت گرفته می شود و به عنوان کنیز به منزل امام هادی (ع) می آید. اشاره به کنیز بودن آن بانوی بزرگوار چندان غریب نیست چون مادر دیگر امامان ما نیز کنیز بوده اند اما اینکه حضرت(ع) اشاره می کنند که ایشان اسیر خواهد شد و به شکل اسیر وارد مدینه شده و سپس به عنوان کنیز به خانه اهل بیت (ع) راه می یابد، یک اشاره بسیار ضعیف است که امام(ع) از این طریق عنوان می کنند که مادر مهدی موعود (ع) چه کسی خواهد بود.
حجت الاسلام جعفری با اشاره به برخی از شبهات امروزی در این رابطه تصریح کرد: ما امروز نیز با این شبهه مواجه هستیم که برخی ادعا می کنند امام مهدی (عج) در نزد اهل بیت(ع) مشخص نبوده است یعنی آنها خود نیز فقط به صورت کلی می دانستند که کسی قیام خواهد کرد اما نمی دانستند این فرد چه کسی است. امام صادق (ع) برای اینکه چنین شبهاتی پاسخ داده شود و مردم گمراه نشوند به یک نکته بسیار ظریف اشاره می کنند چرا که می دانیم هیچ یک از مادران ائمه(ع) اسیر نبوده اند، بله بسیاری از آنها کنیز بوده اند اما اسیر نبودند لذا امام(ع) اینگونه یک مسئله کاملا ظریف و دقیق را بیان می کنند و این در واقع یک پیشگویی از امام صادق (ع) است که سالها قبل از ولادت مهدی موعود(عج) بیان می کنند او از کدام مادر به دنیا خواهد آمد و مادر ایشان چگونه و به چه شکل وارد منزل اهل بیت(ع) می شوند یعنی امام(ع) از یک رویداد قبل از وقوع آن خبر می دهند و این یک خبر غیبی است که سالها قبل از روی دادن آن صحبت می شود.
عضو هیئت علمی پژوهشکده مهدویت ادامه داد: یکی دیگر از اقدامات امام صادق (ع) که به یادگار مانده همین مسئله است که نشان می دهد که مهدی موعود در نزد اهل بیت (ع) کاملا شناخته شده بوده و این گونه نبوده است که آنها نعوذ بالله تنها به صورت مبهم مسایلی را بیان کرده باشند و خود هم مهدی موعود(عج) را نشناخته باشند. در همین رابطه روایاتی از امام صادق (ع) نقل است که فرمودند: «هرگاه سه اسم محمد، علی و حسن پشت سر هم بیاید امام(ع) بعد از آنها امام غایب خواهد بود یعنی دقیقا مشخص است که پدر این غایب حسن نام دارد، پدربزرگ او علی و پدر پدربزرگش محمد»؛ بنابراین نزد اهل بیت (ع) هم شخص امام مهدی و هم پدر و پدربزرگ او کاملا شناخته شده و مشخص بودند و مهدویت در نزد آنها مبهم نبوده است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود افزود: مورد دیگری که می توان به آن اشاره کرد بحث منتقم بودن امام زمان (عج) است چراکه یکی از مسایلی که در دوران امام صادق (ع) باب شده بود قیام هایی بود که اکثرا نیز به بهانه خونخواهی انجام می شد. مهمترین قیامی که نتیجه هم داد قیام بنی عباس بود و یکی از شعارهای مهم آنها خونخواهی امام حسین (ع) و گرفتن حق اهل بیت (ع) بود که عنوان می کردند ما به این هدف قیام کرده ایم البته قیام های دیگری نیز با این ادعا صورت می گرفت.
حجت الاسلام جعفری گفت: اما یکی از نکاتی که امام(ع) در این قضا بیان می کنند آن است که خونخواه امام حسین (ع) را مهدی موعود(عج) معرفی می کنند. این نکته دو مطلب مهم را نشان می دهد، نخست اینکه وقتی ما امروز کاملا خالی الذهن این روایات را می خوانیم ممکن است این شبهه مطرح شود که چرا امام صادق (ع) وقتی حضرت مهدی(عج) را معرفی می کنند با نام منتقم از ایشان نام می برند بخصوص امروز با مباحثی که در رابطه با خشونت اسلام و اسلام هراسی و ... مطرح می کنند عده ای می گویند چرا امام صادق (ع) در معرفی امام عصر(ع) ایشان را به عنوان منتقم معرفی کرده است. آیا نمی شد با یک صفت دور از خشونت و آرامش بخش تر معرفی کرد؟
مدرس مرکز تخصصی مهدویت در پاسخ به این شبهه گفت: وقتی اوضاع اجتماعی، فرهنگی و سیاسی آن دوره را به شکل کامل تبیین کنیم دقیقا متوجه می شویم که چرا این اتفاق افتاده است. امام صادق (ع) نمی خواستند یک چهره خشن از حضرت ولی عصر (عج) معرفی کنند یا به این مسئله افتخار کنند که مهدی(عج) می آید تا انتقام بگیرد، دقیقا چیزی که دشمنان امروز آن را دستاویز قرار داده اند بلکه فلسفه روایات اینچنینی این است که در آن زمان افراد زیادی به عنوان خونخواهی امام حسین (ع) و انتقام ایشان قیام می کردند و امام برای اینکه دروغین بودن آنها و فریب آنها را به مردم نشان دهد حضرت مهدی (ع) را اینچنین معرفی کرده است یعنی کسی که انتقام خواهد گرفت تنها، مهدی موعود (عج) است و این افراد مدعیانی بیش نیستند.
حجت الاسلام جعفری در پایان یادآور شد: بنابراین، می توان گفت امام صادق (ع) با نفی مدعیان دروغین و فرق انحرافی چه در زمان خودشان و چه در آینده اقدامات موثری در عرصه مهدویت داشته اند و مبارزه با مدعیان و فرق انحرافی از همان دوران آغاز شده که حضرت صادق (ع) نیز در این زمینه تلاش فراوانی کردند.
نظر شما