ضرورت عرق ریزان روح در کار هنری/ افزایش سفارش نویسی مذهبی

محمود پوروهاب از نویسندگان و شاعران کودک و نوجون در پاسخ به این سوال که چه آفت هایی ادبیات کودک و نوجوان را تهدید می کند به خبرنگار شبستان گفت: متاسفانه این آفت ها محدود نیستند. یکی از مهمترین آفت هایی که ادبیات کودک و نوجوان را تهدید می کند، سفارش نویسی است. از یک طرف ناشران به خصوص ناشران دولتی و از طرفی نشریات و رسانه هایی که برای کودکان و نوجوانان کار می کنند، در چند دهه اخیر به کارهای مذهبی نویسی روی آوردند.

پوروهاب ادامه داد: روال کار این است که نشریات در هر ماه به مناسبت ها بپردازند. در مناسبت ها آنچه نمود دارد، شعر یا داستان است. معمولا برای مناسبت ها کار سفارش می دهند و معمولا هم این کارها ضعیف یا متوسط است. صرفا این سفارش ها که در نشریات داده می شود، برای این است که بالادستی ها ببینند.

وی با بیان اینکه حجم زیادی از شعرهای ضعیف و متوسط متعلق به شعرهای آیینی است، عنوان کرد: در چند دهه اخیر سفارش کارهای مذهبی و آیینی را شاهد هستیم. این سفارش ها از سوی ناشران به خصوص ناشرانی که منصوب به سازمان هایی همچون اوقاف یا آستان قدس رضوی هستند، صورت می گیرد. حجم زیادی از کارها در حوزه کتاب و نشریات چه در زمینه داستان و چه شعر به کارهای سفارش نویسی در حوزه مذهبی اختصاص یافته است.

این نویسنده و شاعر با اشاره به ضعیف بودن کارهای سفارشی تصریح کرد: اگر در آینده محققی بخواهد بر روی شعرها و داستان های کودک و نوجوان تحقیقی انجام دهد، چه نظری می تواند بدهد جز اینکه 90 درصد کارها دورریختنی است و یا اینکه شاعران کودک و نوجوان کارهای ضعیف ارایه داده اند. بر این اساس این حجم بالای سفارش نویسی در نهایت برای ارزیابی شاعران و نویسندگان کودک و نوجوان جالب توجه و قشنگ نیست.

پوروهاب با بیان اینکه در مورد داستان و شعر مذهبی برای کودکان و نوجوانان زیاد سخت گیری نمی شود، گفت: گاهی هم که این کارها کارشناسی می شود با اغماض همراه است. چه اصراری وجود دارد که حتما باید چنین کارهایی باشد حتی به صورت ضعیف. البته در میان کارهای سفارش نویسی بعضا کارهای خوب هم وجود دارد که نادر است.

وی با اشاره به برگزاری جشنواره های مختلف شعر و داستان در کشور اظهار داشت: گاهی شاهد این هستیم که در این جشنواره ها که تعدادشان کم هم نیست، ضعیف ترین کارها انتخاب می شوند و باعث تعجب می شوند. اگر کمی بررسی شود متوجه می شویم، داورهایی که انتخاب شده اند، افراد ضعیفی بودند.

این نویسنده و شاعر خاطرنشان کرد: جشنواره بزرگ، داوران بزرگ هم می خواهد، کسانی که صاحب نظر باشند. در غیر این صورت داوران سلیقه خود را اعمال می کنند و انتخاب های درست و عادلانه ای در جشنواره ها نخواهیم داشت. در دو سال اخیر چند مورد را شاهد بودم که ضعیف ترین کارها در برخی جشنواره ها به عنوان بهترین ها انتخاب شدند. این مسئله ضربه سختی به ادبیات کودک و نوجوان می زند. نویسندگان و شاعران سرخورده می شوند.

وی با بیان اینکه در حوزه شعر یک سری مرید و مرادبازی ها وجود دارد، عنوان کرد: گاهی فرد چند نفر را به عنوان شاگرد می گیرد و کارهای آنها را چاپ می کند. مسئله دیگری که در حوزه شعر وجود دارد، مسئله رفیق بازی است به عنوان مثال اگر من جایی داور شدم، کار دوستم را بالا می آورم و برعکس.

این شاعر با اشاره به اینکه مسئله برد- برد شعر را تهدید می کند، بیان کرد: کسی که تازه کار است با کسی که چندین سال سابقه کاری دارد، وابستگی پیدا می کند و اتفاقاتی رخ می دهد که نباید بیفتد، به عنوان مثال کسانی که قدرت دارند سردبیر یا ناشر هستند شعرهای تازه کاران را چاپ می کنند و بعضا مشاهده شده که در این مسیر سوءاستفاده هایی صورت گرفته است.

پوروهاب خاطرنشان کرد: نویسندگان و شاعرانی هم وجود دارند که اهل مرید و مریدبازی و پارتی بازی نیستند، سر جای خود نشسته است و کار خود را انجام می دهند و با قدرت و دانش خود پیش می روند.

نویسنده کتاب هایی همچون "پر از بوی گلابی "، " همیشه کسی هست "، " یک باغ لبخند "، " صدای زلال بلال " و " مهربانی‌هایت را قسمت کن " با بیان اینکه فضای حوزه ادبیات کودک و نوجوان بهتر از دنیای ادبیات بزرگسال است، گفت: چون خانواده ادبیات کودک و نوجوان کوچک تر هستند، همدیگر را می فهمند و با هم دوست هستند برای همین فضای ادبیات کودک و نوجوان نسبت به بزرگسال بهتر است.

این نویسنده تنبلی افراد تازه کار را یکی دیگر از آفت های ادبیات کودک و نوجوان ذکر کرد و افزود: بسیاری از افراد تازه کار سعی نمی کنند مطالعات خود را افزایش دهند و از استعدادهای خود بیشتر بهره ببرند. بی سوادی این افراد ادبیات کودک و نوجوان را تهدید می کند.

پوروهاب با تاکید بر اینکه در کار هنری باید عرق ریزان روح وجود داشته باشد، اظهار داشت: افراد تازه کار به خودشان زحمت مطالعه نمی دهند و به پیام و اندرزهای پیشکسوتان گوش نمی دهند. این افراد پشتوانه مطالعاتی ضعیفی دارند بنابراین کارهایشان معمولا شایسته و درخور تامل نیست. این افراد حداکثر می توانند کارهای متوسط انجام دهند. فراموش نکنیم که در کارهای هنری فقط نباید به استعداد و الهام بچسبیم بلکه حتما باید عرق ریزان روح وجود داشته باشد.

گفتگو از مریم داوری