از درگذشت هنرمند نوگرای ایرانی تا پدر شعر انقلاب اسلامی و عباس کیارستمی

به گزارش خبرنگار فرهنگی شبستان، خبرهای ناگهانی درگذشت افراد مختلف دردآور و ناراحت کننده است و اگر این اخبار مربوط به هنرمندان و اهالی فرهنگ باشد، دردآورتر و غمبارتر است. هر ساله تعداد زیادی از هنرمندان ایرانی بر اثر کهولت سن، مرگ ناگهانی، تصادف یا بیماری از دست می روند اما امسال از همان روزهای ابتدایی بهار  ۹۵ تاکنون بارها از این اخبار دردناک به جامعه هنری و فرهنگی کشور رسیده است.

ثریا حکمت، بازیگر سینما و تلویزیون در روزهای ابتدایی سال جدید و صبح جمعه ۲۰ فروردین ماه چشم از جهان فروبست. حکمت که در اوایل سال جدید به دلیل مسمومیت دارویی به بیمارستان منتقل شده بود با بهبود نسبی شرایطش ترخیص شده بود ولی بامداد ۱۶ فروردین‌ ماه به دلیل تشنج و لخته شدن خون بار دیگر به بیمارستان منتقل شد و به کما رفت و پس از آن در روز ۲۰ فروردین درگذشت.

فعالیت حرفه ای وی تا اواخر دهه ۸۰ ادامه داشت. از جمله فیلم های سینمایی که این هنرمند فقید در آن‌ها نقش‌آفرینی کرده بود می‌توان به آثاری چون «نقطه ضعف»، «تصویر آخر»، «خواستگاری»، «شب شکن»، «سمندر»، «جدال در تاسوکی»، «بهار در پاییز»، «دو همسفر»، «حالا چه شود؟»، «روز دیدنی»، «نیش»، «تهاجم»، «ماه‌پیشونی»، «آواز قو»، «عروسی مهتاب» و فیلم به‌یادماندنی «ای ایران» ناصر تقوایی اشاره کرد.

پرویز کلانتری، هنرمند مدرن نوگرای نقاشی ایران، نویسنده، روزنامه‌نگار و تصویرگر برجسته تصاویر خاطره‌‌انگیز کتاب‌های درسی ۳۱ اردیبهشت ماه در ۸۵ سالگی دارفانی را وداع گفت.

این هنرمند نمایشگاه‌های گروهی و انفرادی متعددی در داخل و خارج از ایران داشت و یکی از آثارش در فهرست تمبرهای ویژه سازمان ملل به چاپ رسید.

پرویز کلانتری به واسطه آثار اولیه‌اش، از جمله هنرمندان مکتب سقاخانه‌ای نیز محسوب می شود. اما کلانتری از سال ۵۳ با شروع نقاشی‌های کاهگلی، دوره تازه‌ای را در زندگی هنری خود آغاز کرد و اکنون بیشتر با تابلوهای کاهگلی‌اش شناخته می‌شود. تابلوهای کلانتری جلوه‌ای ملموس از زندگی مردمان کویر و ساحل را در خود دارد. در سال 1392 گالری بوم مجموعه‌ای از آثار دوره های مختلف او را به نمایش گذاشت که یکی از مهم ترین نمایشگاه‌های نقاشی آن سال بود. تابلوی مشهور «شهر ایرانی» او در مقر سازمان ملل در نایروبی قرار دارد.

بسیاری از تصاویر خاطره برانگیز کتاب‌های درسی را به ویژه در کتاب‌های نظام قدیم آموزش و پرورش، پرویز کلانتری خلق کرده بود و نقاشی‌های آشنا برای کودکان دبستانی همچون «روباه و خروس»، «چوپان دروغگو»، «حسنک کجایی؟»، «مرغابی‌ها و لاک پشت» و «روباه و زاغ» از آثار او بودند. وی بیش از چهل سال به تصویرگری پرداخت و بیش از 25 کتاب کودک را تصویرسازی کرد. از جمله این کتاب‌ها می‌توان به «کدو قلقله زن»، «رنگین کمان»، «جمجمک برگ خزون» و «گل اومد بهاراومد» اشاره کرد.

محمدعلی شعاعی، قرآن‌پژوه و عضو شورای مشاوران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شامگاه ۶ خردادماه بر اثر عارضه سکته بدرود حیات گفت.

وی معاون فرهنگی وزارت ارشاد در دوره مسجدجامعی بود و تا دو ماه پیش که بازنشسته شود، مشاور امور فرهنگی در دوره صفارهرندی، سیدمحمد حسینی و علی جنتی را عهده‌دار بود. «کتابشناسی آثار ناشران ایرانی به زبان‌های خارجی» از جمله آثاری است که زیر نظر شعاعی تدوین شده است.

حمید سبزواری، شاعر پیشکسوت و پدر شعر انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، ۲۲ خردادماه در ۹۱ سالگی در تهران دار فانی را وداع گفت. شعرهای بلند زنده‌یاد سبزواری، زبان گویای انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است و پیشواز آمدن امام خمینی(ره) به کشور را با مشهورترین سروده‌اش، "خمینی ای امام" ، در اذهان مردم ایران جاودانه کرده است.

از آثار حمید سبزواری می‌توان به دیوان اشعار، کاروان سپیده، یاد یاران، سرود درد، گزیده ادبیات معاصر و سرود سپیده اشاره کرد. سبزواری در نتیجه مبارزات انقلابی، سال‌ها تلاش صادقانه شغلی و ذوق و قریحه بالای شاعری، تاکنون افتخارات متعددی را کسب کرده است.

او برای انقلاب شعر و شعار می‌ساخت که در راهپیمایی‌ها و نمازجمعه خوانده می‌شد؛ برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: آمریکا آمریکا ننگ به نیرنگ تو، خمینی ای امام و الله اکبر خمینی رهبر.

پیکر وی از مقابل حوزه هنری تشییع و در زادگاهش آرام گرفت.

حبیب محبیان، خواننده قدیمی صبح جمعه ۲۱ خردادماه در یکی از روستاهای رامسر بر اثر ایست قلبی درگذشت. پیکر مرحوم ۲۲ خرداد ماه به سمت امامزاده محمد رامسر تشییع و در آرامگاه این امامزاده آرام گرفت.

اصغر بیچاره، بازیگر و عکاس پیشکسوت سینمای یاران در روز ۲۲ خردادماه و در روز تولدش دارفانی را وداع گفت. او علاوه بر بازیگری و عکاسی، به عنوان نویسنده، کارگردان و تهیه‌کننده هم در سینمای ایران فعالیت کرده است.

نخستین کار بیچاره در سینمای ایران، کپی گرفتن از عکس‌های فیلم دختر لر برای عبدالحسین سپنتا نویسنده فیلمنامه و بازیگر این فیلم بود.

وی در حدود ۲۳ فیلم سینمایی به ایفای نقش پرداخت. ای ایران،‌ ناخدا خورشید، بوی کافور عطر یاس و ... از جمله‌ فیلم‌هایی بود که بیچاره در آن‌ها بازی کرد.

ناصر برهان آزاد، مدرس دانشگاه و یکی از مدیران تولید که در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ فعالیت گسترده ای داشت ۹ تیرماه در اثر بیماری ریوی درگذشت. او علاوه بر بازیگری در فیلم سینمایی سیرک بزرگ، مدیر تولید فیلم های  قبیله من، آرامش در میان مردگان،  سلام ، یک روز، یک زندگی، یک مرد، راز پرواز، تنبل قهرمان، سیرک بزرگ فعال بود.

عباس کیارستمی، فیلمساز و نویسنده سینمای ایران که مدتی بود در بیمارستان جم تهران برای درمان بیماری خود بستری بود و بعد از آن نیز برای ادامه درمان بیماری خود به فرانسه رفته بود بعداز ظهر روز ۱۴ تیرماه در گذشت.

کیارستمی از جمله کارگردانانی است که پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران در کشور باقی‌ماند. او بر این باور است که تصمیم به ماندن مهم‌ترین تصمیم او برای زندگی حرفه‌ای اش بوده است.

پرآوازه ترین فیلمساز ایرانی در جهان است که توانست دو نخل طلای زرین را از جشنواره فیلم کن فرانسه دریافت کند. البته وی جوایز متعددی از جشنواره های جهانی فیلم دریافت کرده بود.

بهمن زرین‌پور، بازیگر و کارگردان پیشکسوت سینما، تئاتر و تلویزیون ۱۷ تیرماه در سن ۷۵ سالگی به دلیل بیماری ریوی درگذشت. وی فعالیتش را در سینما با «دستیاری» در فیلم ستارخانه به کارگردانی زنده‌یاد علی حاتمی آغاز کرده بود.

زرین‌پور در فیلم‌های سینمایی مانند «حکایت عاشقی، پاداش و دختری با کفش‌های کتانی» نیز ایفای نقش کرده بود. گالش‌های مادربزرگ، عطر گل یاس و آوای فاخته از جمله سریالهای پربیننده سالهای پیش تلویزیون هستند که زرین پور نویسندگی و کارگردانی آنها را به عهده داشته است.

در همین روز، «ملیحه نیکجومند» بازیگر سینما و تلویزیون که در پی وقوع یک سانحه در بیمارستان خاتم الانبیاء بستری شده بود، دار فانی را وداع گفت.

از جمله آثار این بازیگر طی چهار دهه فعالیت هنری‌اش می‌توان به نمایش‌های «همسایه‌ها»، «هملت»، «باغ آلبالو»، «فالگیر»، «آیینه شکسته»، «موش و گربه»، فیلم‌های «جدایی»، «شازده احتجاب»، «مردی که زیاد می‌دانست»، «فرار»، «آوار»، «مادیان»، «آتش در زمستان»، «آن سوی مه»، «مأموریت»، «طلسم»، «بهار در پاییز»، «هی جو»، «شب دهم»، «به خاطر همه چیز»، «افسانه مه پلنگ» و سریال‌هایی مانند «سربداران»، «بوعلی‌سینا»، «پاییز بلند»، «این خانه دور است»، «سفر به سرزمین ملائک» و «آشپزباشی» اشاره کرد.

مهدیه الهی قمشه‌ای، شاعر و محقق، عارف و قرآن پژوه که از بیست و دوم خردادماه در پی مشکلات تنفسی در بیمارستان بستری بود، عصر روز نوزدهم تیرماه درگذشت.

وی به تحقیق در مثنوی مولوی و تحلیل و تفسیر ادبیات عرفانی و تطبیق آنها با موضوعات قرآنی پرداخت و ابیات بسیار زیادی از مثنوی را از حفظ بود و خود هم طبع شعری و ذوق ادبی داشت. وی از سن کودکی در خدمت پدر خود مهدی الهی قمشه‌ای، به شعر و ادب علاقه‌مند شده و شعر می خوانده‌ و با مثنوی الاطفال آشنا شده‌است. از اساتید وی علاوه بر پدر، «جلال همایی»، «شهابی»، «صدرالدین محلاتی»، «دکتر شفق» و «علامه محمدتقی جعفری» می‌توان نام برد.

جمشید ارجمند، نویسنده و منتقد سینما که مدت دو ماه به دلیل عفونت در بیمارستان شهدای تجریش بستری بود ۲۳ تیرماه در همین بیمارستان درگذشت.

این نویسنده و منتقد از دهه ۳۰ فعالیت نوشتاری‌اش را آغاز کرد و در مجله «ستاره سینما» و سایر مجلات نقد فیلم مطلب می‌نوشت و با منتقدانی همچون پرویز دوائی همدوره بود. او چندین کتاب مهم را از زبان فرانسه به فارسی ترجمه کرده و در زمینه ویرایش هم فعالیت داشته است.

دوره دوجلدی درباره چند سینماگر، درباره سینما، فیلم‌ ساختن، سینماگر، دستور خط و نگارش، دست‌نامه‌ شیوه نگارش، گربه روی شیروانی داغ و ۲۱ فیلم-قصه دیگر از آثار جمشید ارجمند است.

گزارش: آزاده فضلی