حجت الاسلام محمد رضایی، پژوهشگر مهدوی در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری شبستان درباره عید فطر و توصیه به خواندن دعای ندبه در این روز گفت: واژه «عید» به معنای جشن و شادی و نشاط است و برای روز شادی و برنامه های شاد تعریف شده است. در اینکه معیار شادی چه باشد به عنوان مثال جامعه باشد یا غرایز طبیعی انسان، اختلاف نظر وجود دارد.
وی افزود: اما با توجه به اینکه انسان یک موجود ذوابعاد است و جهات مختلفی دارد شادی واقعی انسان نیز تنها در توجه به عبادات یا فقط با توجه به غرایز نیست؛ بلکه شادی و لذت واقعی انسان زمانی است که این ابتهاج و نشاط در همه ابعاد انسان باشد. به عنوان مثال شما وقتی یک غذای لذیذ می خورید از آن لذت می برید اما یک فرد بیمار یا فردی که دچار آسیبی شده و مشکلی دارد حالش در این زمان چگونه است؟ یا این که شما در زمان خوردن غذا لذت چشایی دارید اما لذت روحانی ندارید و به این شکل یک پارادوکس ایجاد می شود.
این پژوهشگر مهدوی ظهار کرد: لذت های واقعی زمانی ایجاد می شوند که تمام ابعاد وجودی یک انسان - اعم از لذت های حسی و درونی یا فردی و اجتماعی یا لذت های روحانی- همزمان با هم فعال شوند و تحت تاثیر پارامترها و مولفه های خاص قرار گرفته و بتوانند یک نشاط جامع در انسان ایجاد کنند.
حجت الاسلام رضایی تصریح کرد: این نشاط جامع یک الگو و معیار می خواهد و آن الگو و معیاری که می تواند در روز عید در همه افراد مومن و دین دار یا حتی انسان های عادی - یعنی هر کسی که ادعای انسانیت دارد - نشاط ایجاد کند، انسان کامل است. به عبارات دیگر بالاترین ابتهاج چه از جهت فردی و چه به لحاظ اجتماعی در انسان کامل محقق می شود. وقتی «انسان کامل» نشاط داشته باشد این نشاط در جایی دیگر نیز اثرگذار است همچنان که وقتی کودکی در خانواده ای شادی و نشاط دارد این شادی به دیگران نیز منتقل می شود. بنابراین نشاط و لذت یک پدیده جمعی است که باید از منبعی تامین و تزریق شود و دیگران از شعاع آن بهره مند شده و التذاذ ببرند.
وی با اشاره به جایگاه عید فطر و ارتباط آن با مسئله نشاط انسانی بیان کرد: بالاترین منبع برای تزریق نشاط به انسان ها، «انسان کامل» است که بالاترین لذت ها را دارد و این لذت ها هم دنیوی است و هم معنوی؛ یعنی جامعیت دارد و به افراد تحت این چتر نیز منتقل می شود. حالا وقتی ما در ماه مبارک رمضان به روز عید می رسیم یعنی می خواهیم به یک لذت جامع دست پیدا کنیم.
این پژوهشگر مهدوی افزود: در مقایسه عید فطر با عید قربان می بینیم که درباره عید ماه رمضان تاکید شده است که عید رمضان عید جشن و شادی مومنانی است که یک ماه را بندگی کرده اند. یعنی «عید بندگی» است و کسانی که یک ماه بندگی و اطاعت کرده اند و نور معنویت و عبادت در وجود آنها روشن شده حالا می خواهند شاد باشند. از طرف دیگر می دانیم که بالاترین بندگی، از آن «انسان کامل» و «ولی خدا» است و بالاترین نشاط نیز در روز عید برای همین انسان کامل است به خصوص انسان کاملی که در شب قدر ملائکه بر او نازل شده اند و منبع عظیم ترین افاضات، برکات و خیرات الهی بوده است.
رضایی ابراز کرد: حالا وقتی می خواهیم در روز عید شاد باشیم اولا منبع این شادی (انسان کامل) باید خود حضور داشته باشد که حضور ندارد و از سوی دیگر من وقتی این شادی را از جایی دریافت می کنم؛ ابراز آن، بروز و ظهور آن، جلوه ها و نشانه ها و نمادهای این شادی نیز همه تحت تاثیر منبع یعنی «انسان کامل» قرار می گیرند و چون این منبع «انسان کامل» حضور ندارد و این عدم حضور نیز مشهود است، به همین دلیل ما در ابراز شادی دچار مشکل می شویم. مانند خانواده ای که پدر یا مادر خانواده، در روز شادی آنها در خانه حضور ندارند و سایر اعضا البته می دانند که پدر و مادر هستند اما در جایی قرار گرفته اند که چندان هم فضای نشاط آوری نیست. به همین جهت این خانواده در یک پارادوکس قرار می گیرد؛ یعنی شاید در آن روز، شادی ظاهری دارند اما از جهت درونی آن شادی ایجاد نمی شود چون در کنار آن نگرانی و استرس نیز وجود دارد.
وی در ادامه با اشاره به دلیل توصیه به قرائت دعای ندبه در روز عید بیان کرد: حال این خانواده در چنین وضعیتی، دقیقا حال و روز ما در روز عید فطر است؛ و با توجه به این نکته می توان درک کرد که چرا در این روز توصیه به خواندن دعای ندبه شده است؟ در روز عید فطر قرار نیست شما تنها ندبه بخوانید یا تنها شادی کنید، بلکه «حال شما» یک امر بینابینی است. از یک سو «ولی» ما یعنی کسی که منبع شادی است و قرار است به ما شادی بدهد، در جمع ما حضور ندارد؛ از طرف دیگر این عید «عید بندگی» است و باز کسی که در اوج بندگی قرار دارد در این روز در میان ما نیست و در صحنه های شادی ما حاضر نیست، لذا این شادی تبدیل به یک پارادوکس می شود. یعنی در عین داشتن نشاط ، حزن هم دارد و در عین حزن باید نشاط نیز داشته باشد.
رضایی تاکید کرد: به این ترتیب شما در روز عید از یک سو بعد از طلوع آفتاب ندبه می خوانید یعنی شادی های معنوی خود را ابراز می کنید اما چون عزیزترین وجود الهی را در میان خود نمی بینید این شادی ها به عمق نمی رسد و جهانی نمی شود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: ما در این روز به محضر امام عصر(ع) عرض می کنیم که هرچند قرار نیست امروز روز ندبه و گریه یا حزن باشد اما ما به خاطر داریم که شما منبع جهانی تمام شادی ها هستید و در عین حال در میان ما حضور ندارید و به همین جهت ما امروز در عین شاد بودن نوعی افسردگی پنهان نیز داریم و این افسردگی پنهان وقتی به پایان می رسد که شما را در جمع خودان ببینیم. بنابراین، ندبه در روز عید یعنی مطالبه امام شادی ها (عج) و مطالبه یک عید و جشن جامع در گستره جهانی که هم بعد معنوی دارد و هم بعد جسمانی.
نظر شما