«سعید عقیقی» فیلمنامهنویس، مدرس و منتقد سینما در گفت‌وگو با خبرنگار سینمایی شبستان در پاسخ به اینکه تالیف یک کتاب سینمایی چه کمکی به سینمای ایران می کند، گفت: این کار به سینما خیلی کمک می‌کند؛ امید به نوشتن و خواندن کتاب را افزایش می دهد. همیشه یادتان باشد که اول نویسنده‌ها پیدا شدند بعد خواننده‌ها. بنابراین این امیدواری وجود دارد که نویسنده ها، کتابهای بهتری بنویسند.
وی که حدود 20 سال در حوزه سینما مشغول به تالیف است، در پاسخ به اینکه آیا مخاطب کتاب های سینمایی فقط فعالان سینمایی هستند یا خیر؟ بیان کرد: بسته به نوع کتاب دارد؛ سینما الان ابزار و رسانه‌ای است که تقریباً همه علاقمندان زمینه های مختلف به نوعی به آن به عنوان رسانه ای فراگیر رجوع می کنند. جامعه‌شناس ها، اهالی سیاست و منتقدان سینما لزوماً احساس نمی کنند که در مورد سیاست کتاب بنویسند اما این قضیه در مورد سینما صدق نمی کند و نشان می دهد که سینما چقدر رسانه قدرتمندی شده است و چه در وجه هنری و چه صنعتی، در مورد سینما تحقیق و پژوهش انجام می شود. تعداد کتابهایی که در مورد سینما در جهان منتشر می شود، نیز گواه این مدعاست، بنابراین سینما کاملاً جنبه فراگیری دارد.
باید در انتشار کتابهای سینمایی باکیفیت صبور بود
وی درباره اینکه آیا کتابهای سینمایی ایرانی نیازها را پاسخ می دهند یا خیر، اظهار کرد: باید در این خصوص صبور بود و کارهای با کیفیت ارائه کرد؛ چراکه کار با کیفیت به مرور خودش را نشان می دهد. کتاب مثل یک پژوهش است؛ برای مثال کتاب «زير پوست قصه‌ها»، پژوهش درباره فیلمهای رخشان بنی‌اعتماد و ارتباط آن با واقعیت است که در مدیوم سینما و به طور اختصاصی در سینمای ایران بیان می‌شود و قصد داشتم نقش واقعیت را در سینمای ایران بازنمایی کنم و ادعایی بیش از این نداشتم.
وی با انتقاد از برنامه های سینمایی تلویزیون، درباره پژوهش های سینمایی تاکید کرد: اگر نگاهتان به نقد نگاهی شفاهی و لفاظی های عامیانه تلویزیونی باشد، مخاطب فکر می کند که هرکسی می تواند همین ها را بگوید و خوب و بد بودن آثار را تشخیص دهد. پژوهش های سینمایی از خوب و بد بودن فراتر می رود و تبدیل به موضوعاتی می شوند که بیننده فیلم را از طریق خواندن کتاب با فراتر از چیزی که فیلم نشان می‌دهد آشنا می کند و نکته مرکزی و اصلی این است.
این فیلمنامهنویس و منتقد سینمایی با بیان اینکه برخی جامعه شناسان و اساتید دانشگاه به نثر ثقیل پژوهش های سینمایی انتقاد می کنند، اظهار کرد: همان طور که نظریه های مارکس و اسپنسر و متون فلسفه سیاسی هورک هایمر به نثر فارسی ترجمه و خوانده می شوند، همان گونه هم پژوهش های سینمایی نیز باید خوانده شوند. متون پژوهشی نثر ژورنالیستی نیست بلکه دارای کلیدواژه هستند و افرادی که نقد فیلم می‌نویسند با این تعدادی از این کلیدواژه‌ها سروکار دارند.
وی ادامه داد: البته این افراد می گویند که تنها مصاحبه های سینمایی برایشان جالب است و این همان بخشی است که نثر گفتاری دارد.
هنوز در تلویزیون روشنفکری فحش محسوب می شود!
عقیقی در مورد اهل مطالعه نبودن سینماگران ایرانی به شبستان گفت: به نظر من، اگر این کمبود مطالعه وجود داشته باشد یک بخشی از آن مربوط به عدم مطالعه در جامعه است یعنی ما به فرهنگ شفاهی بیشتر از فرهنگ مکتوب اعتقاد داریم و به همین دلیل کمتر کتاب می خوانیم.
عقیقی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چرا سینماگران ایرانی در آثارشان مطالعه را نشان نمی دهند، به خبرنگار شبستان گفت: اصولا تا جایی که در رسانه ای مثل تلویزیون هنوز روشنفکری فحش محسوب می‌شود و پرداختن به اهل تفکر و مطالعه اصولاً با شک و تردید همراه است و انگار افراد در آنجا فعالیت خودشان را نمی بینند. طبیعتاً تا زمانی که نگاه به زندگی اینگونه باشد از مردم نمی‌توان توقعی داشت.
این نویسنده و پژوهشگر سینما در پایان این گفت‌وگو اظهار کرد: بخشی از نویسنده های ما نثر گفتاری را به نثر نوشتاری ترجیح می دهند و بنابراین هنوز به فرهنگ شفاهی عادت دارند. به همین دلیل در فیلمنامه های فیلمهای ما، حتی دیالوگی وجود ندارد که نقل قولی از یک کتاب باشد! یا حتی خود دیالوگ کتاب باشد؛ در آثار شکسپیر، دیالوگها در ذهن می‌ماند و برخلاف ما که در فیلم‌هایمان تکه‌کلام‌ها در ذهن ها می ماند. البته در برخی آثار مانند فیلم «ناخدا خورشید» ناصر تقوایی اینگونه نیست و دیالوگهایی دارد که در ذهن می ماند.
نظر شما