«بازیگری» تنها از چشم‌انداز بیرون دلبری می‌کند

«حمیدرضا آذرنگ» نویسنده، کارگردان و بازیگر سینما، تلویزیون و تئاتر در پاسخ به سوال خبرنگار سینمایی شبستان مبنی بر اینکه بازیگری ایران در چه فاصله‌ای از جهان قرار دارد، گفت: این سوال نسبی است و جوابی نسبی دارد؛ باید ببینیم تعریف بازیگری در ایران چگونه است و بعد توقع‌مان را نسبت به کسانی که اسم بازیگر را یدک می‌کشند، تنظیم کنیم. مادامی که تعریف بازیگری از بچگی و از دوران کودکی، در خانواده‌ها تنها مقلد خوبی بودن باشد، همین می‌شود که مخاطب در سطح عام از آن لذت خواهد برد و اسم آن را بازیگری می گذاریم، اما اگر بخواهیم تخصصی نگاه کنیم و در مواجهه با کشورهایی که صاحب سبک هستند و بازیگری را دغدغه و حرفه و تخصص می‌دانند و برای رسیدن رنج کشیدن می خواهد و هر کسی به راحتی نمی‌تواند در این جایگاه قرار گیرد، کشور ما جای کار بسیاری دارد.

پُز اسم بازیگری در ایران جلوتر از رسمیت آن است

وی با بیان اینکه متاسفانه در کشور ما، پُز اسم بازیگری جلوتر از رسمیت آن است، اظهار کرد: یعنی قبل از اینکه به محتوای مفهوم بازیگری بپردازیم به حواشی آن می پردازیم که همین‌ها جریاناتی را می‌سازد که ما در آن غرق می‌شویم، بنابراین احساس می کنم که جایگاه بازیگری در سینمای ایران، متوسط رو به پایین است.

تاکید بر آموزش و نشان دادن راه به بازیگرانی که مقطعی می‌درخشند

آذرنگ گفت: البته ما در بازیگری «درخشش»های زیادی داریم ولی هنر در ماندگاری است که معنا پیدا می کند. درخشش‌های مقطعی به سرعت می‌آیند و به سرعت هم فراموش می‌شوند. به سرعت بزرگ می شوند و به آنها بها داده می‌شود بدون اینکه به محتوای آنها پی ببریم که چقدر دوام دارند و همچنین بدون اینکه بدانیم چقدر باید آموزش ببینند و چه مسیری را برای ماندگاری -که بزرگترین رسالت هنر است- طی کنند.

وی به ماندگاری هنر و فاصله بسیاری که سینمای ایران با آن دارد، اشاره کرد و افزود: آنچه که ماندگار باید بشود جزء میراثی است که ما با آن فاصله بسیاری داریم. ما واقعاً الان به کسانی افتخار می‌کنیم که پیش از ما حضور داشتند و کارشان را قبلاً انجام داده اند و این جای تاسف دارد.

«بازیگری» از چشم‌انداز بیرون دلبری می‌کند

بازیگر فیلم سینمایی «آاااادت نمی‌کنیم» در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار شبستان درباره علت اصلی این روند که ممکن است کارگردانان، خود بازیگران، دیگر عوامل یا دستمزدها باشد، گفت: اصولاً هنر و به ویژه شاخه بازیگری، خیلی وسوسه برانگیز هست و برای هر کسی این وسوسه وجود دارد، چراکه یک چشم‌انداز بیرونی دارد، اما وقتی وارد آن می‌شویم هرگز با آن مواجه نیستیم؛ یعنی این کار نیاز به مراقبه و نظارت درونی دایمی دارد ولی اینقدر این دلبری از بیرون زیاد است که خیلی ها، به سمت بازیگری هجوم می‌ورند و در تمام دنیا نیز این موضوع صادق است.

آموزش و پرورش برای استعدادیابی حِرَف کم‌کاری کرده است

وی درباره مواجهه با این حجم ورود به عرصه بازیگری و برنامه ریزی برای آن و استعدادیابی، پرورش و آینده‌سازی و حمایت در این حوزه، پیشنهاد داد: نکته اول در این موضوع به نظام آموزشی بر می‌گردد؛ یعنی این موضوع پیش از همه در آموزش و پرورش ما ریشه دارد که نه تنها در حوزه بازیگری بلکه استعدادیابی حرفه‌های دیگر هم کم کاری کرده است و به نوعی اصلاً وجود ندارد! خاطرم هست که در دهه 60 و 70 فقط مدرک گرایی باب شده بود و صرفاً یک نفر فقط برای اینکه می‌خواست به دانشگاه برود، به دانشگاه می‌رفت و به علاقه و تخصصش فکر نمی کرد و تلخ‌تر از همه این بود که در خانواده ها تنها سه شغل دکتر، خلبان و مهندس تعریف شده بود.

این نویسنده و کارگردان سینما و تئاتر تصریح کرد: استعدادیابی در حرفه های مختلف، رسالتی بر گردن آموزش و پرورش است و همه جای دنیا این روال پابرجاست؛ یعنی کسی که از دوره دبستان ادبیات خوبی دارد، کم کاری و سهل‌انگاری نظام آموزشی کشور است اگر نتواند او را به جایی برساند که هم استفاده بهینه از آن شخص را ببرد و هم آن شخص را به خودش و میزان توانایی هایش نزدیک کند که این در مورد بازیگری هم صدق پیدا می‌کند.

انتقاد به حذف واژه «هنر» از نام وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

وی در ادامه بیان کرد: نکته دوم در این راستا، به نوع نگاه ما به هنر بر می‌گردد؛ متاسفانه بعد از سی و اندی سال که از انقلاب اسلامی گذشته است ما هنوز «وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» داریم و واژه «هنر» از نام این وزارتخانه حذف شده است! این تلخ ترین اتفاق است چراکه فرهنگ و هنر، دوشادوش هم می توانند بسترسازی کنند و مکمل هم باشند. چه شده که ما فکر می کنیم هنر جایگاهی ندارد؛ و وقتی این گونه باشد دولتمرد ما هم احساس نیاز به هنر ندارد و هنر وجاهت خود را پیدا نمی کند چون ما آن را از وجاهت انداختیم.

این بازیگر سینما و تئاتر خاطرنشان کرد: تلخ تر از اینها این است که یک هنرمند احساس پایگاه و امنیت ندارد و احساس می کنم که جای حرفه من «ارشاد» گذاشته شده و آدمی هستم که بعد از این همه سال که از انقلاب گذشته و همه در مسیر همین انقلاب اسلامی کار می کنیم، هنوز نیاز به ارشاد دارم. این در حالی است که ما به حرفه خود علاقه و عِرق داریم.

برخورد فرهنگی دولتمردان با هنر بهبود یابد

وی، برخورد فرهنگی با واژه هنر را دیگر نکته مهم در عدم جایگاه مناسب بازیگری سینمای ایران نسبت به جهان دانست و گفت: این نکته در مورد دولتمردان، نمایندگان مجلس و مردم مصداق دارد و خیلی تلخ است که سخنگوی خانه ملت در برنامه تخصصی سینما حاضر می‌شود و فیلم هم ندیده است! و این موضوع در حالی است که این فرد، سخنگو و مدافع من هنرمند است اما تماشای فیلم را اینقدر بد و چرک می داند پس امیدی نیست که از این تصمیم گیری ها نتیجه ای حاصل شود.

سطح سلیقه هنرمندان را پایین آورده ایم

آذرنگ در پایان به تربیت فرهنگی مخاطب به عنوان دیگر نکته مهم اشاره کرد و توضیح داد: نوع تربیت فرهنگی مخاطب که شکل داده ایم و ناشی از همان برخورد فرهنگی با هنر است، نکته مهم دیگر است و بر اساس آن، مخاطب را به سمتی بردیم که با این حرفه ها نمی تواند به صورت تخصصی برخورد کند. همچنین هنرمندان را به سطح سلیقه عمومی نزدیک کرده و در واقع سطح سلیقه عموم را بالا نبرده ایم تا با هنر بالا رود و فرهنگ زندگی عمومی نیز مرتفع شود. این مشکلات همیشه پیش پای ما بوده و هست  و اگر چنین سیاست و چشم انداز را در نظر داشته باشیم، متاسفانه ادامه پیدا خواهد کرد.

گفت‌وگو: محمدصالح حجت الاسلامی