مهمان ناخوانده ای که طعم زندگی شهروندان را غبارآلود کرد

به گزارش خبرنگار محیط زیست شبستان، گرد و غبار مهمان ناخوانده ای است که زمان و مکان نمی شناسد. بهار باشد یا زمستان، پاییز باشد یا تابستان، کویری ترین نقطه کشور باشد یا خوش آب و هواترین منطقه، گرد و غبار همه جا سرک کشیده و برای همه سوغاتی برده است.

برخی می گویند منشا داخلی دارد و نتیجه کم توجهی به منابع طبیعی، استفاده بی رویه از منابع آبی، نامهربانی با محیط زیست و طبیعت، خشک شدن دریاچه ها و نابودی جنگل ها است. برخی هم منشا خارجی را عامل اصلی آمدن این مهمان ناخوانده می دانند و معتقدند که سهل انگاری و نابسامانی در کشورهای همسایه و خشکسالی باعث شده است تا طعم زندگی شهروندان ایرانی رنگ و بوی خاک بگیرد.

بنابراین باید منشا گرد و غبار و عوامل ایجاد آن را بشناسیم، در زمینه سیستم های پایش و هشدار برای تعیین غلظت گرد و غبار تولید شده کار کنیم تا وظایف سازمان ها، نهادها و مردم را برای مقابله با گرد و غبار و حل این مساله تعریف و تبیین شود.

پارامترهای بسیاری نظیر پوشش گیاهی، ویژگی های خاک و زمین شناسی منطقه، وضعیت آب های جاری، میزان رطوبت خاک در منشا شناسی گرد و غبار موثر است از طرفی عواملی مانند افزایش سطح تبخیر آب با ایجاد سدهای متعدد،  توسعه صنایع آب‌بر مانند فولاد، استفاده بی‌رویه از آب در کشاورزی و الگوی کشت نامناسب، بهره برداری بی رویه از منابع آبی زیرزمین، معادن شن و ماسه باعث شده است تا کانون‌های گرد و غبار در اطراف شهرها تشکیل شود و بروز پدیده گرد و غبار را در داخل کشور تشدید کند.مساله گرد و غبار ابتدا منشا خارجی داشت اما به تدریج سهم ایران در این مساله افزایش یافته است.

عمده مساله ایران در ارتباط با کانون های گرد و غبار در خارج از ایران، به عراق و سوریه مربوط می شود و بزرگترین مسئله در زمینه گرد و غبار، بحث کشاورزی و مدیریت آب در ایران و عراق است.

از طرفی گسترش تروریسم و بروز درگیری ها و منازعات در منطقه به ویژه در کشورهای همسایه ایران ( عراق، پاکستان، افغانستان و سوریه) و تضعیف حکومت مرکزی زمینه ای فراهم آورده است تا مسائل محیط زیستی به حاشیه برود و نجات جان انسان ها و مبارزه با تروریسم جزو اولویت های اصلی شان قرار بگیرد.

جنگ؛ علاوه بر به حاشیه بردن مسائل زیست محیطی باعث تخریب محیط زیست می شود و  زمین آلوده، آلودگی آب، تخريب زيستگاه ها، از بين رفتن تنوع زيستي، هوای آلوده و از پیامدهای ناخوشایند جنگ و آتش افروزی در منطقه است، و با پيشرفت تکنولوژي نظامي و استفاده از بمب هاي شيميايي و سلاح هاي متنوع جنگي آثار تخريبي زيست محيطي جنگ بيشتر شده است.

محیط زیست ایران فراز و نشیب های زیادی را پشت سر گذاشته است و دولت جمهوری اسلامی ایران طی این سال ها دست روی دست نگذاشته و برای مقابله با پدیده گرد و غبار اقداماتی انجام داده است و سازمان ها و نهادهای عضو کمیته ملی حل بحران گرد و غبار شامل وزارتخانه های جهاد کشاورزی، امورخارجه، کشور، نیرو، نفت، بهداشت درمان و آموزش پزشکی و سازمان هواشناسی برای مقابله با این پدیده زیست محیطی بسیج شده اند. نمایندگان مردم نیز در دوره های مختلف مجلس شورای اسلامی مصوباتی را پیرامون محیط زیست داشته اند.

مدیر ملی مبارزه با پدیده گردوغبار سازمان محیط زیست چندی گفته بود: منشأ گرد و غبار در عراق، سوریه و اردن بیش از 10 میلیون هکتار است و  ما در سطح بین‌المللی اقدامات خوبی انجام دادیم به گونه‌ای که امروز هر جا معضل گرد و غبار در ساختارهای بین‌المللی مطرح است نام  ایران هم وجود دارد ولی تلاشی که ما کردیم بیش از این نمی‌تواند باشد که زیرساخت‌های سازمان ملل را وادار کردیم گزارش تهیه کنند و دو قطعنامه در نایروبی اجلاس مجمع عمومی یونپ تصویب شد.

شعاعی محدوده ارزیابی شده منابع گرد و غبار در کشور را بالای 2.5 میلیون هکتار اعلام کرده و گفته بود:  مقابله با این هکتار حدود 25 هزار میلیارد ریال پول می‌خواهد یعنی به ازای هر هکتار حدود 10 میلیون تومان هزینه دارد، با توجه به اعتبارات تخصیص داده شده از سال 93 اقداماتی را در برخی استان‌ها مانند خوزستان با نهال‌کاری، مدیریت آب و مالچ پاشی انجام دادیم و امیدواریم امسال برای سیستان هم تخصیص خوبی داده شود که بتوانیم بخشی از کار را انجام دهیم. میزان مقابله و تثبیت این 25 میلیون هکتار بستگی به توان اعتباری دولت دارد که طبیعتاً با توجه به شرایط کنونی باید دعا کنیم وضعیت اعتبارات دولت بهبود پیدا کند.

لایحه قانون جامع منابع طبیعی، جرم زدایی و قضازدایی، لغو محدودیت استقرار صنایع، سدسازی با رویکرد بهره برداری از منابع آب کشور، حذف بودجه ۶۰میلیاردی مقابله با ریزگردها که در آخر به تصویب رسید، تغییر قانون مجازات قاچاق اسلحه، انحلال شورای عالی محیط زیست از جمله مصوباتی بودند که در مجلس نهم تصویب شدند و نتیجه ای علیه محیط زیست داشتند اما در این میان مصوباتی هم بودند که کاملا محیط زیستی بودند.

الحاق دولت به پروتکل کنوانسیون پیشگیری از آلودگی های دریایی ناشی از تخلیه پسماند و سایر مواد آلاینده، پروتکل حفاظت از دریای خزر در برابر آلودگی های ناشی از منابع و فعالیت های مستقر در خشکی، موافقت نامه همکاری در مورد آب و هوا شناسی دریای خزر،  لایحه توسعه انرژی های تجدید پذیر، کنوانسیون میناماتا در مورد کنترل آلودگی ناشی از جیوه، اصلاح کنوانسیون بازل در خصوص کنترل انتقال برون مرزی مواد زائد و زیان بخش و دفع آن ها از مصوبات زیست محیطی مجلس نهم به شمار می آیند.

امیدواریم مجلس دهم با رویکرد جدی تری به محیط زیست و مسائل مربوط به آن بپردازد و به گفته محمدرضا تابش، نماینده مجلس شورای اسلامی،«مجلس دهم محیط زیستی تر باشد».