خبرگزاری شبستان – گروه سیاسی: سازمان همکاری شانگهای از دل رقابت قدرت‌های بزرگ برسر منطقه ژئوپلیتیک آسیای میانه ظهور کرد. هدف اولیه تأسیس این سازمان، غیرنظامی کردن مرز بین چین و شوروی بود. گروه «شانگهای ۵» در ۶ اردیبهشت ۱۳۷۵ (برابر ۲۶ آوریل سال ۱۹۹۶) با امضای توافقنامه‌ای به منظور «تعمیق اعتماد نظامی در مناطق مرزی» توسط رهبران وقت کشورهای قزاقستان، جمهوری خلق چین، قرقیزستان، روسیه و تاجیکستان به وجود آمد. این کشورها مجدداً در تاریخ در ۲۴ آوریل سال ۱۹۹۷ توافقنامه‌ای به منظور «کاهش نیروهای نظامی در مناطق مرزی» در مسکو به امضا رساندند. نشست‌های کشورهای عضو شانگهای ۵ در سال ۱۹۹۸ در شهر آلماتی (قزاقستان)، در سال ۱۹۹۹ در بیشکک (قرقیزستان)، و در سال ۲۰۰۰ در شهر دوشنبه (تاجیکستان) برگزار شد. نشست این گروه در سال ۲۰۰۱ در شهر شانگهای در چین برگزار شد. در این نشست نخست کشور ازبکستان به عنوان عضو جدید پذیرفته شد که عملاً نام گروه را به «شانگهای ۶» تغییر داد. سپس در ۱۵ ژوئن سال ۲۰۰۱، سران کشورهای عضو در نشستی ضمن قدردانی از عملکرد گروه شانگهای ۵، تأسیس «سازمان همکاری شانگهای» را به هدف افزایش سطح همکاری‌ها اعلام کردند.
سران کشورهای عضو در ۱۷ خرداد ۱۳۸۱ (ژوئن ۲۰۰۲) در شهر سن پترزبورگ کشور روسیه گرد آمدند تا جزئیات اساسنامه سازمان را - شامل اهداف، ساختار و راهکارها - به بحث و بررسی بگذارند. پس از این توافقنامه موجودیت سازمان عملاً از نظر حقوق بین‌المللی رسمیت پیدا کرد. ايران در سال ٢٠٠٥ به عنوان عضو ناظر به سازمان همكاري شانگهاي پيوست و يك سال بعد براي عضويت كامل در اين سازمان درخواست داد. اين درخواست بحث هاي زيادي را برانگيخت. تا قبل از به نتيجه رسيدن مذاكرات هسته اي ايران و غرب ، عضويت ايران در اين سازمان بعيد به نظر مي رسيد علاوه بر اعضای اصلی، ابتدا مغولستان در سال ۲۰۰۴ و یک سال بعد ایران، پاکستان، هند و افغانستان در سال ۲۰۱۲ به عنوان عضو ناظر به سازمان ملحق شدند. نقش این سازمان از زمان تاسیس آن تاکنون در منطقه افزایش یافته‌است. این سازمان، بر خلاف سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و پیمان ورشو سابق، هنوز یک معاهده دفاعی چندجانبه به شمار نمی‌رود.
بنابراین گزارش، ایران در سال 2006 خواستار عضویت دائم در این سازمان شده است اما هنوز به این درخواست جواب قطعی داده نشده است در این میان روسیه و چین که در سالهای گذشته از نزدیکترین دوستان ایران بودند از عضویت دائمی ایران در این اجلاس حمایت کرده اند زیرا این عضویت به تحکیم قدرت این کشورها در عرضه بین المللی می انجامد و بر شمار حامیان آنها می افزاید. فارس دی ماه سال گذشته به نقل از اینترفکس گزارش داده بود که: "دیمیتری فیودورویچ مزنتسف، دبیرکل سازمان همکاریهای شانگهای اعلام کرد که عضویت کامل ایران در این سازمان بلافاصله پس از لغو تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل مورد بررسی قرار خواهد گرفت." حال با لغو تحریم ها نماینده ویژه رییس جمهوری روسیه در امور سازمان شانگهای اعلام کرده است که، بزرگترین سازمان منطقه ای جهان میزبان تهران می شود.
این گزارش می افزاید: ایرنا در این زمینه به نقل اسپوتنیک از زبان بختیار حکیموف، نماینده ویژه رییس جمهوری روسیه در امور سازمان شانگهای نوشته است: "نخستین درخواست ایران سال 2006 تنظیم شده است و رسما سال 2008 مراجعه کرد و به همین خاطر می توان گفت که نامزد واقعی پیوستن به سازمان شانگهای به عنوان عضو رسمی است. با در نظر گرفتن لغو تحریم های ضد ایرانی، دیگر مشکلی برای عضویت رسمی ایران وجود ندارد. همچنین براساس برنامه اعلام شده برنامه عضویت رسمی پاکستان و هند در این سازمان نیز در دستور کار است."
یادآور می شود: کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای معادل 30 میلیون و 189 هزار کیلومتر مربع مساحت، سه پنجم گستره آسیا و حدود یک میلیارد و 500 میلیون نفر جمعیت (نزدیک 25 درصد جمعیت کره زمین، را دارند. جمهوری اسلامی ایران، هند، افغانستان، مغولستان و پاکستان در این سازمان عضو ناظر هستند.
نظر شما