در جنگ با سبک زندگی لیبرالی پیروز میدان ما هستیم

ه گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان با حجت الاسلام احمدحسین شریفی، عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) و دانشیار فلسفه این موسسه در خصوص میزان پیشرفت الگوی سبگ زندگی اسلامی – ایرانی به گفت و گو نشسته ایم؛ گفت و گوی ما را با مولف کتاب های «سبک زندگی اسلامی ایرانی» و «مبانی علوم انسانی اسلامی» می خوانید:

جناب آقای شریفی! با توجه به این که ما داعیه دار حرکت به سوی طراحی سبک زندگی اسلامی ایرانی هستیم، به نظر شما اقداماتی که در راستای رسیدن به مقصد صورت گرفته – به ویژه در سالی که گذشت – تا چه میزان قابل قبول و نزدیک به هدف بوده است؟

البته من اطلاعات دقیق، کامل و جامعی از کارهای انجام شده در مراکز پژوهشی، حوزه ها و دانشگا ها و ... ندارم اما با توجه به دغدغه ای که در این زمینه دارم و تا حد توان کارهای انجام شده در این زمینه را رصد و پیگیری می کنم، معتقدم فعالیت های صورت گرفته نسبت به آن وضعیت ایده آل و مطلوب یا قابل قبول و انتظار، با توجه به توانایی های علمی پژوهشگران ما، کافی نیست و ما در این عرصه عقب هستیم و کارها در حد انتظار و توقعی که باید، انجام نشده است اما در مجموع وضعیت فعالیت های تحقیقاتی که در حال انجام است، امیدوارانه پیش بینی می شود.

این فعالیت های امیدوارکننده ای که اشاره کردید، غالبا در کدام مراکز یا توسط چه اشخاصی صورت گرفته است؟ چند نمونه و مصداق در این زمینه معرفی بفرمایید.

به طور مثال موسسه آل یاسین در قم که در راستای سبک زندگی اسلامی، فعالیت می کند، با جذب بیست تن از طلاب و فارغ التحصیلان توانمند حوزه های علمیه، بیش از دو سال است که تمرکز عمیق در حوزه های مختلف سبک زندگی اسلامی داشته و موضوع پایان نامه های این افرادِ جذب شده، به تصویب رسیده و بسیار قوی وارد کار شده اند. این موسسه سایتی نیز در همین زمینه راه اندازی کرده است که اطلاعات موجود سبک زندگی را رصد، پالایش و به کاربران ارائه می کند.

همچنین، در سال جاری همایش سبک زندگی اهل بیت علیهم السلام از سوی مجمع جهانی اهل بیت (ع) برگزار شد که دبیری علمی این همایش را من بر عهده داشتم و نزدیک به 400 مقاله به دبیرخانه این همایش ارسال و ارزیابی شد که در نهایت این مقالات در چند جلد کتاب تدوین و به چاپ رسید. ضمن آن که هشت تک نگاره نیز درباره همین موضوع دریافت شد.

موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) نیز از دیگر مراکزی است که در این زمینه وارد میدان کار شده و سه پایان نامه بنیادین در مقطع دکتری در خصوص سبک زندگی اسلامی در حال تدوین و پیگیری دارد.

از سوی دیگر کتاب های پُرباری در راستای سبک زندگی اسلامی در حال انتشار است که از جمله می توان به سبک زندگی اقتصادی سالم و اوقات فراغت اثر سید حسین شرف الدین اشاره کرد که به زودی منتشر می شود. احمد محمدی پیرو نیز فارغ التحصیل این موسسه در رشته حکمت متعالیه،  کار عمیقی در خصوص نقش مبانی فلسفه صدرایی در سامان دهی سبک زندگی اسلامی انجام داده است که به زودی به چاپ می رسد.

با توجه به این که جامعه اسلامی ما به گونه ای درگیر سبک زندگی غربی شده و خلاء جدی در این باره احساس می شود، ورود سبک زندگی اسلامی و طراحی این مدل، تا چه میزان لازم و ضروری به نظر می رسد؟

سبک زندگی میوه تمام باورها، مبانی و ارزش های اسلامی است. اگر این میوه را به جامعه عرضه کنیم و مردم طعم زیبایی های زندگی اسلامی را بچشند، آن زمان می توان امیدوار بود درخت اعتقادات اسلامی پُربار شده و ارزش های آن مستقرتر و پایدارتر و جدی تر دنبال شود. از سوی دیگر ما می خواهیم مدلی از سبک زندگی اسلامی به دنیا عرضه کنیم بنابراین نمی توان لا به لای کتاب ها و سخنرانی ها به دنبال آن بود بلکه باید این مدل با کار تحقیقاتی و کارشناسی انجام شود. لذا اساسی ترین رسالت پژوهشگران، محققان، اندیشمندان و دلسوزان اسلام و انقلاب باید تحقق سبک زندگی در جامعه ایرانی و ارائه این الگو به دنیا، باشد.

اما متاسفانه ما در این عرصه بسیار عقب مانده ایم و امروز شاخصه های زندگی ایرانی در حوزه خانوادگی، روابط شهروندی، روابط سیاسی، روابط اقتصادی و ...، نشان نمی دهد که ما در مسیر زندگی مطلوب اسلامی در حال حرکت هستیم. با اظهار تاسف باید بگویم نرخ فساد اقتصادی، رشوه دهی، رشوه گیری، بی نظمی های اجتماعی و شهروندی در جامعه ما بسیار بالاست. در حقیقت آمارهای بین المللی و داخلی حاکی از آن است که ما دچار عدم شفافیت اقتصادی هستیم و این مساله هرگز مطلوب نیست و نشان دهنده آن است که ما باید اندیشه های اسلامی را بیشتر در سبک زندگی خود به کار بگیریم و در این زمینه جدی تر کار کنیم.

از سوی دیگر به نظر می رسد روح تمدن اسلامی که رهبر معظم انقلاب بدان اشاره کردند، سبک زندگی اسلامی است و میوه این تمدن همین سبک است که باید خود را نشان دهد. بنابراین، رسیدن به الگوی سبک زندگی، فرهنگسازی و برنامه ریزی جدی می طلبد. البته یکی از عرصه های پژوهشی که خلاء جدی در آن داریم، راهکارهای تحقق سبک زندگی در جامعه است. ما نیاز داریم روش ها و مدل تحقیق در این زمینه را استخراج کنیم و بدانیم سبک زندگی اسلامی چگونه در عرصه فردی، اجتماعی، خانوادگی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و ... محقق می شود. این امر کار علمی جدی می خواهد و امیدواریم کارهای کمابیش انجام شده به ثمر برسد و ما با مدل های ویژ و عالمانه بتوانیم در این مسیر گام برداریم.

با توجه به ضرورتی که اشاره شد، کدام نهادها و مراکز باید جدی تر در این زمینه گام بردارند و متولی ترسیم الگوی سبک زندگی اسلامی ایرانی شوند؟

این بحث ابعاد مختلفی دارد. به نظر می رسد همه در این زمینه مسوولیت دارند. حوزه های علمیه و دانشگاه ها از نظر تئوری پردازی و به روز رسانی اندیشه های اسلامی با مقتضیات زمان، رسالت مهمی در پیش دارند.

مجلس شورای اسلامی با قانون گذاری، دولت با اجرای قانون، قوه قضاییه با برخورد قانونی بدون تعارف با تمام فسادها و ... می توانند نقش مهمی در تحقق سبک زندگی اسلامی داشته باشند. در واقع بدون ملاحظه قانونی کاری کرد. این که تنها در بیان گفته شود و قانونی اجرا نشود، مشکلی را برطرف نمی کند. ضمن آن که همیشه افرادی فرصت طلب و قانون شکن و طمع ورز در جامعه هستند که در این راستا مشکل ساز خواهند بود. مراکز تبلیغاتی نیز فرصت های بسیاری در اختیار دارند که می توانند در این زمینه نقش ایفا کنند به ویژه که ما فرصت هایی همچون تبلیغ در ماه مبارک رمضان و ماه محرم و ... را در اختیار داریم که نباید آنها را دست کم بگیریم.

بنابر این، تک تک مردم در سطح خود مسئولند و این گفتمان باید سراسری شود. در حقیقت ترسیم الگوی سبک زندگی اسلامی به صورت ابلاغ بخشنامه و نوشتن کتاب نمی شود و تا گفتمان و مطالبه عمومی در این زمینه انجام نشود، و جامعه احساس نیاز و خلاء نکند و تحول نخواهد، به الگوی سبک زندگی اسلامی دست نخواهیم یافت.

ضمن آن که ما در مسیری حرکت می کنیم که باید حضور رقبا را جدی بگیریم. همچنین در فضایی زندگی می کنیم که بخش اعظم مدیریت فرهنگی جامعه در دست ما نیست و مدیران فرهنگی و سیاسی و اجتماعی نمی توانند مدیریت کاملی داشته باشند. آمار حاکی از آن است که بیش از سه هزار شبکه ماهواره ای فعال هستند و بیش از 70 درصد مردم تهران از ماهواره استفاده می کنند،ز این رو، بخش مهمی از مدیریت فرهنگی مردم تحت اختیار مسوولان نیست. در این صحنه ما شاهد تقابل جدی سبک های مختلف زندگی اعم از اروپایی، آمریکایی، لیبرالی و ایرانی هستیم و در یک جنگ تمام عیار سبک  های زندگی قرار داریم. سبک زندگی غربی و لیبرال با ابزارهای بسیار پیشرفته و مدرنی که در دست دارد، هر روز بر تبلیغات خود می افزاید و ما از این سو با عِده و عُده اندکی که در اختیار داریم، در حال فعالیت هستیم.

با این وجود من معتقدم در این نظام و جنگ سبک های زندگی، سبک زندگی اسلامی برنده و پیروز خواهد شد به دلیل آن که این سبک منطقی و فطری و فطرت پسند و مدل انسانی و با عقلانیت سازگار است. این سبک خیر بشر را می خواهد اما سبک زندگی غربی، تنها بُعد حیوانی و سفلی انسان را دنبال می کند و هر چند تبلیغات آنها رنگ و لعاب زیبایی دارد، اما قربانی های بسیاری داشته و در نهایت این سبک زندگی اسلامی است که محقق و پیروز خواهد شد همان طور که دنیا امروز به این سبک از زندگی گرایش پیدا کرده است.