به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان با حجت الاسلام میلاد امینی موحد (عچرش)، کارشناس رسانه پیرامون عرصه «جهاد رسانه ای»؛ بایدها و نبایدها، به گفت و گو نشسته ایم؛ گفت و گوی ما را با این پژوهشگر دینی و مدیرمسئول پایگاه خبری روضه نیوز در ذیل می خوانید:
جناب آقای امینی! پیش از ورود به بحث اصلی لطفا در خصوص تعریف رسانه و تاریخچه شکل گیری آن توضیحاتی بفرمایید.
رسانه (media ) در فرهنگ لاتین به هر یک از چشم، گوش، بینی و زبان و پوست انسان رسانه می گویند. (دریافت همزمان از چند اندام حسی را نیز «چند رسانه ای» یا «مولتی مدیا» می نامند.)
رسانه نوین را بر خلاف ترجمانی که در کتاب های فرهنگ زبان فارسی منتشر شده، می توان با معنایی متفاوت تر تبیین کرد (فرهنگ فارسی –دکتر محمد معین-ص13651-رسانه:حسرت، افسوس، تاسف)؛ در واقع رسانه به معنای «هر وسیله ای است که انتقال دهنده فرهنگ ها و افکار دیگری باشد» پس عجیب نیست اگر رسانه را همان «پیام» تعریف کنیم، اما با توجه به تعریفی که از رسانه گفته شد «دوران صدر اسلام» را می توان از رسانه ای ترین اعصار تاریخ دانست. نزول و ترویج قرآن کریم در زمان پیامبر ختمی مرتبت (ص) به عنوان فراگیر ترین رسانه، جریان اسرای کربلا را رسانه های بی بدیل قیام سیدالشهداء (ع)، صحیفه سجادیه را مبتکرانه ترین رسانه در عصر امام سجاد علیه السلام و شبکه های عظیم تشکیلاتی اطلاع رسانی در زمان حیات امام صادق علیه السلام را از موفق ترین شبکه های اجتماعی می توان نام برد.
با توجه به تعریفی که بیان کردید، رسانه تا چه میزان صاحب قدرت و نفوذ است و تا کجا می تواند تاثیرگذار باشد؟
امروز با رشد روزافزون وسایل ارتباط جمعی مانند اینترنت و ماهواره و گسترش تلفن همراه انتقال اخبار و اطلاعات از روش قدیم یک طرفه بودن خارج شده و اکنون هر کاربر اینترنتی یا عضو شبکه اجتماعی به راحتی می تواند با هزاران نفر تبادل اطلاعات کند. افزون بر تاثیرگذاری بر فرهنگ در الگوی مدرن امنیت رسانه ها با متحول کردن باور ها، ارزش ها، اعتقادات،تصویرها، ادراک ها و ذهنیت های جامعه زمینه را برای اغنا و پذیرش فراهم می کنند این وضعیت باعث شده است پیام ها، نمادها، اخبار و اطلاعات اهمیت ویژه ای پیدا کنند. رسانه ها ادراک مردم از واقعیت را تغییر می دهند. این قدرت رسانه ای به اندازه ای است که برخی از متفکران معتقدند که رسانه ها حاکمیت و قدرت تعین سرنوشت انسان ها را از آنان سلب کرده و در اختیار خود گرفته است و بر اندیشه، ادراک و احساس افراد مسلط شده اند.(دهشیری، محمدرضا، نقش رسانه ها در عرصه سیاست خارجی در عصر جهانی شدن)
با توجه به اینکه امروز در عصر ارتباطات هستیم، آیا رسانه در زمینه جنگ و تقابل کشورهای قدرت طلب با دیگر کشورها توانسته است رسالت خاصی برای آنها داشته باشد و به عنوان ابزاری در اختیار آن ها قرار بگیرد؟
آنچه مسلم است در عصر ارتباطات، رسانه های نوین، جغرافیای جنگ را گسترش داده اند. به بیان واضح تر صحنه جنگ دیگر محدود به میدان های درگیری نیست بلکه مردمی که تصویرهای زنده نبرد را در گیرنده های خود می بینند به نوعی خود را در همان محیط و فضا احساس می کنند. رسانه ها می توانند تصویر اخبار، گزارش ها و مصاحبه هایی را گزینش و پخش کنند که افکار عمومی و بین المللی را به سمت و سوی دلخواه خود هدایت کند و حتی پیروزی و فتحی به مراتب بیشتر از آنچه در صحنه نبرد رخ می دهد را انعکاس و جلوه دهند.
آیا رسانه در پیشبرد اهداف گروهک های تکفیری نیز نقشی داشته و توانسته است کاری از پیش ببرد؟
رسانه در تاریخ حیات خود همواره برای تاثیرگذاری بر توده مردم به کار رفته است. در این میان امکانات جدید رسانه ای مانند اینترنت و فضای مجازی امکان تاثیرگذاری را که تاکنون تنها در انحصار دولت ها بوده است، برای افراد و گروه های دیگر نیز ممکن کرده، اینترنت و رسانه های مجازی سرعت تاثیرگذاری بر افکار عمومی را دوچندان کرده اند زیرا محیط های مجازی مراجعه کنندگان و مخاطبان بسیار زیادی از تمام اقشار را در برگرفته است.
گروهک تروریستی داعش، از همان آغاز فعالیت های خود، رسانه های گوناگون را برای تاثیرگذاری بر افکار عمومی و جذب نیرو به خدمت گرفته است. با وجود آنکه گروهک های تروریستی پیش از داعش نیز برای رسیدن به اهداف خود از شبکه های اجتماعی استفاده کرده اند، اطلاعات و آمار منتشر شده نشان می دهند که برخلاف گروه های تروریستی پیشین، داعش توانسته نهایت استفاده را از امکانات رسانه ای موجود برای پیشبرد اهداف خویش به کار برد. جریان سازی و فعالیت های فراوان در محیط های مجازی سبب شده است برخی از تحلیل گران اینترنت را «زمین بازی اصلی داعش» بنامند.
گروهک تروریستی داعش که ادعای برپایی دولت اسلامی را در عراق و شام دارد سرمایه هنگفت سالانه سه میلیارد دلار را به فعالیت های رسانه ای خود اختصاص داده که متصدی آن وزارت رسانه و اطلاع رسانی است و مسئول آن مستقیما از طرف خلیفه خودخوانده داعش منصوب می شوند.
امواج گوناگون فعالیت های رسانه ای داعش در حالی است که بر پایه اندیشه بزرگان آنها، استفاده از فناوری محدود است! برای مثال بر مبنای فتوای علمای آن ها دیدن فیلم های سینما و رفتن به سینما حرام است. در عین حال آن ها استفاده از رسانه را برای رسیدن به هدف های خود واجب می داند.
حجم فعالیت گروهک های تروریستی در فضای مجازی برای توجیه جنایات و عقاید تکفیریشان از یک طرف و کمک غول های رسانه ای یهودی و سعودی در شبکه های ماهواره ای ضرورت حضور موثر جبهه حق در فضای مجازی را دو چندان می داند.
خداوند متعال در آیه 60 سوره مبارکه انفال تاکید می کند: «وَأَعِدّوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّةٍ وَمِن رِباطِ الخَيلِ تُرهِبونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُم وَآخَرينَ مِن دونِهِم لا تَعلَمونَهُمُ اللَّهُ يَعلَمُهُم وَما تُنفِقوا مِن شَيءٍ في سَبيلِ اللَّهِ يُوَفَّ إِلَيكُم وَأَنتُم لا تُظلَمونَ؛ و هر چه در توان داريد از نيرو و اسبهاى آماده بسيج كنيد، تا با اين [تداركات]، دشمن خدا و دشمن خودتان و [دشمنان] ديگرى را جز ايشان- كه شما نمىشناسيدشان و خدا آنان را مىشناسد- بترسانيد...»
اين آيه دستور آماده باش همه جانبهى مسلمانان در برابر دشمنان و تهيه هر نوع سلاح، امكانات، وسايل و شيوههاى تبليغى حتى شعار و سرود را مى دهد كه رعايت اين دستورات، سبب هراس كفّار از نيروى رزمى مسلمانان مى شود. (تفسیر نور – محسن قرائتی)
یکی از کارزارهای مقابله با دشمن عرصه رسانه و فضای مجازی است که قطعا طبق دستور خداوند در آیه 60 سوره مبارکه انفال آمادگی و حضور با اقتدار از واجبات دینی و جهاد فی سبیل الله محسوب می شود.
فقدان حضورِ تشکیلاتی و منسجم نیرو های انقلابی در شبکه های اجتماعی و فضای مجازی به راحتی قابل دریافت است. عرصه ای که دشمن برای نفوذ و از بین بردن نظام جمهوری اسلامی ایران ساعت ها وقت و میلیارد ها دلار هزینه صرف می کند.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در همین زمینه در دیدار علما و روحانیون کرمان ۸۴/۲/۱۱ می فرمایند: «امروز اینترنت و ماهواره و وسایل ارتباطی بسیار متنوع وجود دارد و پیام و حرف، به سهولت به همه جای دنیا می‌رسد. میدان افکار مردم و مؤمنین، عرصه‌ی کارزار تفکرات گوناگون است. امروز ما در یک میدان جنگ و کارزار حقیقی فکری قرار داریم. این کارزار فکری به‌هیچ‌وجه به زیان ما نیست؛ به سود ماست. اگر وارد این میدان بشویم و آنچه را که نیاز ماست – از مهمات تفکر اسلامی و انبارهای معارف الهی و اسلامی – بیرون بکشیم و صرف کنیم، قطعا برد با ماست؛ لیکن مسأله این است که ما باید این کار را بکنیم.»
بنابراین، نباید فراموش کرد جهان اسلام پیش از ظهور حضرت مهدی موعود (عج) منتظر حضور منسجم و تشکیلاتی اصحاب آخرالزمانی آخرین حجت خدا در عرصه رسانه و فضای مجازی و در عموم عرصه های نبرد با استکبار جهانی است.
نظر شما