به گزارش خبرگزاری شبستان «اسلام رحمانی»، نخستین کتاب در تبیین و نقد دیدگاه‌های نواندیشان دینی درباره اسلام رحمانی نوشته حسن علی پور وحید از سوی دفتر نشر معارف منتشر شد.
بنا بر این گزارش «اسلام رحمانی» اصطلاحی نوظهور است که از یک دهه پیش وارد ادبیات نواندیشی دینی و سیاسی ایران شده است؛ اما بنیادهای نظری و عملیِ این گفتمان ریشه و پیشینه ای طولانی تر دارد. نظریه اسلام رحمانی در سطح جهان اسلام پیگیری می شود و نظریه ای محدود به ایران نیست؛ بلکه فراتر از جغرافیای اسلام، در مقیاس جهانی و در گستره همه ادیان با تفاوتهایی در متد و محتوا تزریق و تبلیغ می شود. اندیشه رحمانیت ادیان، پارامترهای ثابتی دارد که قابلیت تحقق در ادیان ابراهیمی و غیرابراهیمی را می یابد. فرضیه های پیدایش اسلام رحمانی متفاوت است. متفکران اسلام رحمانی این اندیشه را قرائتی نو و در عرض دیگر قرائتهای رایج از اسلام می دانند که مولودِ فرآیندِ طبیعی نواندیشی دینی و قواعد هرمنوتیکی است. برخی این نظریه را واکنش طبیعی و بهنگامِ اندیشمندان مسلمان به قرائتهای خشن و گروههای افراطی می دانند که در دهه اخیر قارچ گونه از گوشه و کنارِ جهان اسلام سربرآورده اند و کارکردشان سیاه نماییِ اسلام در بیرون از جغرافیای اسلامی است. گروهی از صاحبنظران، جهان بینی رحمانی را بازخوانی و بازآفرینیِ اسلام سکولار و لیبرال می خوانند. طیفی از منتقدان نیز فلسفه و ماهیت آن را تقابل تئوریک با اسلام سیاسی و انقلابی می انگارند که به طور مشخص با انگیزه از صحنه راندن حاکمیت فقه و فقیه در ایران تولد یافته. پروتستانیسم اسلامی، فرضیه دیگری است که درباره این جریان به کار می رود. نوشتار حاضر نظریه های پیدایش این تئوری را پی می گیرد.
این گزارش می افزاید: برخلاف برخی سطحی انگاریها، اسلام رحمانی نظریه ای عمیق و گسترده و با تکانه های مهارناشدنی در عرصه های معرفتی، سیاسی و اجتماعی است. این گفتمان، آفاق وسیعی از اهداف و آرمانها را پوشش می دهد و گستره ای از نوگرایی را دنبال می کند. آهنگ و امواج آن نیز رو به جلو و در حال گسترش احساس می شود. پتانسیل های فراوانِ فکری، سیاسی و اجتماعی، همسان با یک مکتب مدرن و الاهیات انتقادی، به این گفتمان پویش و کنش بخشیده است. فراگیریِ ظرفیتهای این گفتمان، اسلام سنتی و رایج را در حوزه های گوناگون به چالش و رقابت می کشد؛ بسان پروتستان و کاتولیک. از آنجا که قرائت رحمانی، نظریه ای دامنه دار با ابعاد مختلف معرفتی و سیاسی است، پژوهشهایی ژرف پیرامون آن ضروری به نظر می رسد. این نظریه با بسیاری از تحولات فکری و سیاسی امروز اسلام و جهان معاصر پیوند برقرار می کند و در شمار جدیدترین تولیدات جریان روشنفکری دینی خوانده می شود. ریشه یابیِ دقیق انگیزه، ابعاد و اهداف این رهاورد نواندیشی دینی، می تواند فهم عمیقتر آن را در پی آورد.
نویسنده در بخشی از مقدمه کتاب می نویسد: پرسش و دغدغه اصلی ای که انگیزش و آفرینش این نوشتار را فراهم آورد، «ماهیت و چیستیِ اسلام رحمانی» است. افزون بر پرسش اصلی، ابهامهای پرشماری گرد آن شکل می گیرد که نوشتار فرارو می کوشد پاسخ دهد؛ مانند: نقطه کانونیِ انگیزش و آفرینش اسلام رحمانی چیست؟ ریشه های فکری و تاریخیِ این فرضیه کدام است؟ مبانی و مستندات آن چیست؟ چه نسبتی با اسلام وحیانی برقرار می کند؟ پایه های اجتماعی آن چه کسانی هستند و گویندگان و نویسندگان این تئوری چه طیفی از جامعه و از کدام تبار فکری هستند؟ نسبت اسلام رحمانی با لیبرالیسم و سکولاریسم و اومانیسم و پروتستانیسم و مدرنیسم چیست؟
گفتنی است، کتاب «اسلام رحمانی» در 480 صفحه، قطع رقعی، شمارگان یک هزار نسخه و قیمت 17000 تومان از سوی دفتر نشر معارف به تازگی منتشر شده است.
نظر شما