روستاگردشی در خراسان جنوبی/«کریمو» عروس روستاهای استان

خبرگزاری شبستان- خراسان جنوبی؛ جذابیت های استان خراسان جنوبی در بخش گردشگری و آثار طبیعی خارق العاده و شگرف هستند به طوری که چشم هر بیننده ای را خیره می کند که بخشی از زیبایی ها در روستاهای استان نهفته است. بدون شک وجود آثار تاریخی، ارتفاعات، دره ها، درختان، آب و هوای مناسب و ... در روستاهای هدف گردشگری باعث شده این روستاها هر ساله مورد بازدید گردشگران به خصوص در ایام نوروز قرار گیرد.

 

هم اکنون ۱۳روستای هدف گردشگری در استان خراسان جنوبی شامل خور، چنشت، ماخونیک، افین، فورگ، مصعبی و کریمو، باغستان، خرو، ازمیغان، اصفهک، سرند، پیرحاجات و ملوند وجود دارد که هریک دارای ویژگی های منحصر به فردی هستند که به خصوص با داشتن آثار طبیعی در فصل بهار مناسب گردشگران است.

 

بدون شک توسعه روستاهای هدف گردشگری در استان خراسان جنوبی به خصوص در بخش زیرساختها باعث رونق گردشگری و اشتغالزایی در استان می شود ولی این مهم نیازمند توجه مسئولان ارشد استان و جذب سرمایه گذاری است.

 

روستای فورگ درمیان، با منحصربفردترین قلعه‌ تاریخی
یکی از زیباترین روستاهای هدف گردشگری استان خراسان جنوبی روستای فورگ واقع در شهرستان درمیان و در فاصله 10 کیلو متری شهر اسدیه است. که با وجود قلعه تاریخی و مشهور فورگ به همراه چشم اندازها و جاذبه های طبیعی زیبایی این روستا دوچندان شده است.

 

روستای هدف گردشگری فورگ کاملا در دامنه کوه مومن آباد واقع شده و دارای آب و هوای سرد کوهستانی می باشد و جزء مناطق ییلاقی خراسان جنوبی بشمار می رود. شغل اکثر مردم این ناحیه کشاورزی و باغداری می باشد و دامداری شغل دوم آنها محسوب می شود.

 

زرشک مهمترین محصول آنان و شاخصه این مناطق می باشد. فورگ به لحاظ دارا بودن یکی از قلعه های بسیار زیبا و ارزشمند ایران از اهمیت خاصی در منطقه و خراسان جنوبی برخورداراست.

 

 

قلعه فورگ روي كوهي است كه با آجر پخته، ديوار و برج آن را به طور محكم ساخته اند و پايه بناي آن را سنگ چين كرده اند و دو شير حاژي در اطراف خود داشته با دو خاكريز كه قطر هر يك پنج ذرع است. ساخت این قلعه در زمان نادر شاه توسط میرزا بقا خان حاکم منطقه شروع شد. پس از وی پسرش میرزا رفیع خان ساخت قلعه را به اتمام رساند.


روستاي فورگ علاوه بر داشتن قلعه تاريخي از بافت سنتي ارزشمندي نيز برخوردار است. در این روستا،کوچه‌ها آجر فرش و دیوارها با اندود کاه گل پوشیده شده و قدم زدن در آن احساسی خوب به هر گردشگری می‌بخشد. این بافت براساس شکل توپوگرافی زمین شکل گرفته و به‌صورت پلکانی در دامنه کوه احداث شده است.

 

 مصالح استفاده شده در شكل گيري اين بافت همان مصالحي است كه در منطقه به وفور يافت مي شود؛ يعني سنگ و خشت براي ديوارها وچوب در پوشش سقف.

ساباط هاي متعدد و طولاني يكي از جذابيت هايي است كه بافت روستاي فورگ دارد. ساباط ها علاوه بر نقش امنيتي و هماهنگي با اقليم در استفاده بهينه از فضا نيز بسيار موثرند. روستاي فورگ پنج محله دارد كه قديمي ترين آن ها محله حوض سراوانان است كه در نزديكي قلعه قرار دارد همچنین سرده، مسجد بلال، پايين ده و چهكاب از سایر محله های قدیمی به شمار می آید.

 

روستای پیرحاجات؛ جزیره‌ای سبز در کویر

پیرحاجات یکی از روستا های تاریخی و زیارتی پیرحاجات بی نظیر از توابع بخش مرکزی و در شهرستان طبس استان خراسان جنوبی قرار دارد .این روستا به علت واقع شدن در دامنه کوه «روضه» دارای آب و هوای مطبوع می‌باشد، بطوریکه مسافری که وارد پیرحاجات می‌شود و دست و صورتی با چشمه آب گوارای آن می‌شوید، خستگی از تنش بیرون می‌رود.

مزار پیر ابونصر ایراوه ای که نزد مردم طبس به پیر حاجات معروف است. این بنا در فاصله ۱۱۰ کیلومتری شمال طبس و چسبیده به صخره در دامنه کوهستانی، بنا شده است.

 

 

کسی که بالای قلعه پیرحاجات قرار می‌گیرد ضمن تماشای آثار قدیمی این قلعه، کشتزارها و باغات سرسبز این روستا که نسبت به قلعه آن در سطح پائین تری قرار دارد چشمش را می نوازد. پیرحاجات لقب جزیره ای سبز در کویر رو هم به دوش می کشد.

 

یکی دیگر از دلایلی که سبب می شود پیرحاجات جلب گردش گر نماید . تاریخی بودن آن است . بنای بارگاه شیخ احمد ابن اسحاق از بناهای دوران سلجوقی است ونوع گنبد آن از نوع «گنبد نار» می‌باشد.

 

بافت قدیم روستای اصفهک؛ آینه بازتاب دهنده تاریخ

روستای اصفهک از توابع دیهوک است و در ۳۸ کیلومتری طبس در استان خراسان جنوبی قرار دارد و از روستاهای قدیمی شهرستان طبس به شمار می‌رود. 

 

زیباترین وجه توریستی اصفهک وجود بافت قدیم اصفهک بعنوان آینه بازتاب دهنده تاریخ گذشته، فنون و فرهنگ و هنر معماری ساکنین این دیار می باشد که پس از زلزله 57 طبس، این بافت به تدریج خالی از سکنه گردید و کنار روستای جدید قرار دارد.

 

این مجموعه شامل منازل مسکونی و انواع مکانهای عمومی نظیر مسجد، حمام عمومی و خزینه ای ،مدرسه و... می باشد. شکل بناها اکثراٌ یک طبقه و یک یا دوایوانی و به ندرت چهار ایوانی می باشد.این بافت با واقع شدن درمسیر اصلی طبس –دیهوک وایجاد چشم اندازی زیبا درحاشیه جاده ازموقعیت ویژه ای جهت بازدید علاقمندان برخوردار است.

 

 

قرار گرفتن روستا در مجاورت کوه به آن آب و هوایی داده که در تابستان حداقل ۵ تا ۶ درجه سردتر از طبس است و بدین ترتیب از سوزندگی هوا در تابستان کاسته شده است. شب‌های تابستان دارای هوایی مطبوع است.

 

آرامگاه امامزاده زرگ(آقا سیدحسین)، از بناهای تاریخی روستا است که قدمتی طولانی دارد. آب کشاورزی روستا قبلا از 3 رشته قنات و آب شب روستای چیروک که به وسیله لوله منتقل می‌شود تأمین می‌شد. آب این منطقه، شیرین است و همین ویژگی سبب شده که چاه کوثر که آب شرب ۳۹ روستا را تامین می‌کند در این منطقه واقع شود.

 

پوشاک اغلب مردان روستا شامل دستار، کت، شلوار، پیراهن، جلیقه، کلاه و کفش است. زنان نیز از پیراهن‌های بلند و گشاد، شلوار، روسری، چادر و سایر پوشش‌های زنان استفاده می‌کنند.

 

قالی‌بافی، مهم‌ترین صنعت دستی مردم این روستاست. خرما و زعفران سوغات روستای اصفهک است. از غذاهای رایج روستای اصفهک، می‌توان به انواع آش و آبگوشت‌های محلی اشاره کرد.

 

ازمیغان؛ گردشگری از میان شالیزارها و عبور از کنار تخت عروس

«ازمیغان» از جمله روستاهای نمونه گرشگری استان خراسان جنوبی می‌باشد که در 37 کیلومتری شمال شرق شهرستان طبس واقع شده و از توابع بخش مرکزی این شهرستان است.

 

این روستا منطقه‌ای است کوهستانی که دارای اقلیمی معتدل کوهپایه ای و ییلاقی می‌باشد. روستا در درون یک دره کم عمق بنا نهاده شده است. از ابتدا تا انتهای این دره آب جاری بوده و از معدود روستاهایی می باشد که دارای رودخانه دائمی در دل کویر است. آب این رودخانه ها بیشتر به مصرف کشاورزی می رسد.

 

شرایط آب و هوایی و بهره مندی این روستا از رودخانه های دائمی، شرایط کشت برنج و خرما در اراضی در کنار یکدیگر را فراهم آورده است . در حقیقت وفور آب در این قسمت از جغرافیای گرم و خشک ایران به حدی بوده که امکان کشت برنج در آن فراهم شده است. در ازمیغان برنج بسیار مرغوبی بدست می آید و درو کردن و شالیکوبی نیز بشکل کاملا سنتی انجام می گیرد.

 

 

اکثر درختان نخل این روستا خودرو است و به صورت گروهی رشد کرده اند. در واقع بافت درختان خرمای این روستا به صورت ردیفی و باغ های منظم نیست ؛ بلکه به صورت گروه های ۴-۵ تایی با هم رشد کرده اند. در حد فاصل این درختان نخل اراضی بصورت پلکانی درآمده تا شیب منطقه گرفته شود و در درون این پلیت ها شالیکاری صورت می گیرد.

 

این روستا از لحاظ تنوع گیاهی نیز در کشور نمونه است به نحوی که در آن علاوه بر محصولات جالیزی، مرکبات و سایر میوه‌ها تولید می‌شود. و شرایط آب و هوایی آن زمینه کشت برنج و خرما را در اراضی در کنار یکدیگر فراهم آورده است .

 

مسیر گردشگران در شالیزارها و از کنار رودخانه دائمی زیبا و با آب زلالی است که به جاذبه بسیاری دیدنی سنگ‌های سفیدی به نام تخت عروس که مورد توجه گردشگران زیادی قرار گرفته است، ختم می‌شود. در روستای ازمیغان درختان میوه زیاد و متنوعی مشاهده می شود. همچنین جاری بودن آب در میان این مزارع و باغات بافت طبیعی و سرسبز و مرطوبی را ایجاد نموده است.

 

 

بافت تاریخی ازمیغان با آمیزه ای از شکوه معماری بومی در قسمت جنوبی روستا، در دامنه کوهستان و در جوار مزارع، کشتزارها و باغات شکل گرفته است. از جمله جاذبه‌های گردشگری ( طبیعی و تاریخی و مفاخر) ازمیغان می توان به : مزار سید محمد بن جعفر طیار ، تخت عروس و آبشار قدمگاه و دو خط نوشته ی شبیه عربی احتمالا از دوره ی محمد بن جعفر طیار و گونه های گیاهی وحشی چون درخت انجیر کوهی با ارتفاع ۲۰ متر و قدمت ۳۰۰ ساله اشاره کرد .

 

در فاصله 5 الی 6 کیلومتر بالا دست و پایین دست روستا دو قلعه قدیمی وجود دارد که اهالی آنها را «قلعه دختر» می‌نامند.

 

روستای ییلاقی آرک

روستاي آرك در ٣٥ كيلومتري مركز بخش خوسف و در دامنه رشته كوه هاي معروف به آرك و بين آباد واقع شده است. برخورداري از آب وهواي كوهستاني و آب شيرين و گوارا براي آشاميدن و كشاورزي به اين روستا صفاي ديگري بخشيده است.

آبشار بسيار زيبايي كه در بين باغات و از محل قنات تا مزارع گسترده شده، آرك را به روستاي طرح گردشگري تبديل كرده و پنير محلي و زردآلوي آن در شهرستان بيرجند منحصر به فرد است.

 

تاكنون ٨٧ نوع داروي گياهي منطقه را شناسايي و جمع آوري شده که در صورت حمايت مسئولان مي توان يك داروخانه و آزمايشگاه داروهاي گياهي در منطقه ايجاد كرد كه علاوه بر اشتغال براي چندين نفر كمك زيادي به بهداشت و درمان منطقه هم خواهد شد.

 

 

مراسم سنتي كشت گندم آرك معروف بوده و با شيوه خاصي انجام مي شود. براي انجام مراسم كشت گندم، در يك روز كشاورزان بذر گندم و شيريني تهيه كرده و در مزرعه جمع مي شوند و پس از خواندن دعا و ذكرهاي مختلف و آرزوي سالي خوش و پر محصول، كشت گندم را آغاز و به ميمنت و تبركي بين اهالي حاضر شيريني توزيع مي كنند.

 

روستای آرک دارای استعدادها و جذابیتهای مختلف و متنوعی می باشد این روستا علیرغم دارا بودن جمعیت محدود حدود 120 نفر دارای اماکن تاریخی متعددی است که از آن جمله می توان از قلاع قدیمی واقع در کوههای این روستا که به همین نام معروفند نام برد. از دیگر ابنیه قدیمی ساختمان بزرگ با حدود ۲۲ اتاق و با معماری خاص و منحصر بفرد در روستای آرک است هر چند که احداث این ساختمان در سده اخیر بوده لیکن بدلیل معماری خاص  امروزه در زمره اماکن تاریخی به ثبت رسیده است .

 

 در حال حاضر عمده ترین جاذبه گردشگری این روستا آبشار بزرگ و بسیار زیبایی است که در جریان زیبای آب سرازیر شده  که توسط درختان زیبای باغات اطراف احاطه شده  منظره بی نظیر را ترسیم نموده است.

 

مصعبی و کریمو سرایان، عروس کویر خراسان‌جنوبی

منطقه نمونه گردشگری مصعبی – کریمو از توابع بخش مرکزی در ٣٠ کیلومتری شمال شرقی شهرستان سرایان واقع شده است. آب و هوای این روستاها در بهار و تابستان و اوایل پاییز، مطبوع و دلپذیر و درزمستان ها سرد است. چشمه سارهای فراوان، آب و هوای مساعد و اراضی مستعد، موجب رونق باغداری و دامداری در این روستاها شده است.

 

 

دهستان مصعبی با مساحت 230 کیلومتر مربع در شمال غربی استان خراسان‌جنوبی و شمال شهرستان سرایان قرار گرفته است که مشتمل بر دو نقطه سکونت گاهی مصعبی و کریموست و به علت آب و هوای مطلوب و چشم انداز طبیعی زیبا، یکی از مناطق نمونه گردشگری می باشد.

 

منطقه مصعبی کریمو در دره های واقع بین ارتفاعات و در زمین های هموار اطراف رودخانه ای که در آن جا وجود دارد سرسبز و خوش آب و هواست. آبشار سبزرود و دره پایین دست آن و سد شهید پارسا از دیگر جاذبه های طبیعی حوزه این منطقه نمونه گردشگری است.

 

آبشارهای سبز رود در 2 کیلومتری شمال کریمو واقع گردیده که تعداد زیادی از مسافرین عزیز نیمی از اوقات فراغت خود را در این مکان سپری می کنند و در این مسیر درختهای گردو و بید کهنسال وجود دارد که بر زیبایی این آبشار می افزاید.

 

 

در منطقه نمونه گردشگری مصعبی کریمو و امامزاده به فاصله 3 کیلومتر از یک دیگر وجود دارد. نام روستای کریمو نیز که در ابتدا کریمان بوده و بعدها به لهجه محلی کریمو نامیده شده از نام این امام زاده بزرگوار گرفته شده است. نَسَب امامزاده سلطان مصیب به حسن ابن علی(علیه السلام) می رسد، که در سال 23 ه.ق بنا به روایان وفات یافته است، بقیه مبارک در محوطه ای واقع شده که از یک سو به باغات روستا و از سوی دیگر، مشرف بر روستاست، گنبد این امامزاده به ارتفاع تقریبی 4 متر است که به رنگ فیروزه ای است که برفراز بقعه خودنمایی می کند، ضریح اولیه این مزار از جنس چوب بوده و از طرح های مشبک و منبتکاری تزیین شده بود، که در حال حاضر جای آن را ضریح فلزی به رنگ نقره ای طلاکاری شده، گرفته است.

 

از لحاظ معماری، می توان به ستون های اشاره کرد، که سقف زیرگنبد بر زیر آن استوار است، که با اسماء الله، اسامی مبارک ائمه اطهار با نقش های اسلیمی تزیین شده است، این بارگاه به دلیل قرارگرفتن در مکان تفریحی محلی مناسب برای جذب زائرین و مسافرین از نقاط مختلف استان و یا کشور، که در مسیر عبور خود از این مکان می گذرند به شمار می رود. علاوه بر آن عدّه ای زادی از مردم معتقد و متدّین منطقه جهت برآورده شده حاجات و نذورات خود به این مزار متبرک رو آورده و با برگذاری مراسمات دینی و مذهبی ارادت خود را به آستان این عزیز بزگوار نشان می دهند.

 

حدود 34 رشته قنات کوچک و بزرگ به همراه دره نای و آبادی هایی که در این روستا وجود دارد چشم اندازهای طبیعی بسیاری را در منطقه به وجود آورده اند که باعث شده است گردشگران بسیاری به خصوص در فصل تابستان و بهار به این منطقه سفر کنند.