امامزاده صالح (ع) نگین گردشگری شمال تهران

به گزارش خبرنگار سرویس قرآن و معارف خبرگزاری شبستان ، تجریش مرکز شمیران و قدیمی تر از آن است و از زمان سلطنت داریوش اول هخامنشی در تخت جمشید ، با کاخ معروف ((تجر)) پیشینه دارد . نام تجریش نیز مانند شمیران ، مرکب از دو بخش ((تجر)) و ((یش)) به معنای سرد و سرما می باشد .

بیش از هزار سال است که منطقه تجریش به وجود نورانی ((صالح ابن موسی الکاظم (ع) )) متبرک است . امامزاده صالح (ع) فرزند امام موسی الکاظم (ع) و برادر امام رضا (ع) می باشد .

بنای بقعه اصلی شامل ساختمان چهارگوش بزرگ و مستحکمی با دیوارهای قطور است و فضای درونی آن تقریبا 6/5 متر مربع مساحت دارد. وضع طاق‌نماها و معماری ساختمان و پوشش آن از معماری بناهای سده هفتم و هشتم است. گنبد کاشی کاری شده بقعه در سال ۱۳۳۸ در آخرین سال عمر حسن فداکار با هزینه شخصی تعمیر و کاشیکاری مجدد شد. بقعه و بارگاه و صحن گسترده امامزاده صالح(ع) به مساحت سه هزار متر مربع یکی از بزرگترین و باشکوه ترین امامزاده های ایران است.

محوطه امامزاده صالح پیش از تغییر فضای خیابانی تجریش، محوطه‌ای کاملا محصور شده همچون دیگر زیارتگاه‌های ایران بوده‌است ولی امروزه از حصار دیوارها خارج شده‌است.

این امامزاده، نه تنها در تهران بلکه در ایران و حوزه‌های شیعه نشین جهان که هر سال تعداد زیادی از مشتاقان را از گوشه و کنار ایران، عراق، پاکستان، افغانستان و لبنان به خود می‌طلبد، شهرت دارد.

بنای اصلی و اولیه بقعه به صورت چهارگوش و مربع شکل بزرگ و باشکوهی است که فضای درونی آن ۴۲۲ هزار و ۵۰ متر مربع وسعت داشته و دارای دیوارهای قطوری است که با توجه به وضع طاق نماها از نظر سبک و شیوه معماری به بناهای دوران ایلخانی همانند و به احتمال زیاد در سده هفتم و هشتم هجری و قدیم تر ساخته شده است.

احداث گنبد کنونی همراه با تزیینات و مقرنس کاری و نقاشی های ظریف و اصلاحات داخل حرم، تعمیرات و پاره ای الحاقات و به طور کلی استحکام بخشی را به هاکو میرزا ملقب به بهادرخان پسر حسنعلی میرزا شجاع السطنه و نوه فتحعلی شاه نسبت داده اند.

بنا به شواهد در امامزاده صالح کتیبه ای به سال ۷۰۰ قمری وجود داشته که ظاهرا در تعمیرات و تغییر مدخل بنا از میان رفته است که بنا بر آن همزمان با پادشاهی غازان خان نخستین ایلخان مسلمان مغول و مروج اسلام در میان مغولان بوده است.

در داخل حریم وسیع امامزاده صالح صندوقی چوبین وجود دارد که احتمالا به دوران اواخر صفوی یا افشار تعلق دارد و ضریح ممتاز نقره‌ای آن که اضلاع شرقی و شمال شرقی و غربی آن دارای محفظه مشبک مزین به نقره و ضلع جنوبی آن مشبک چوبی است از وقفیات مرحوم آقای میرزا سعیدخان وزیر امور خارجه اواخر قاجار است.

طبق نظر کارشناسان میراث فرهنگی ، بنای اولیه و اصلی بقعه و بارگاه به دوران ایلخانی تعلق دارد و در سده هفتم و هشتم هجری قمری یا احتمالا در سده پنجم هجری ساخته شده است .

شاید همزمان با شهادت امامزاده صالح (ع) و احتمالا در سده پنجم هجری قمری ، بنایی بر سر تربت وی بنیاد گرفته که با حمله مغولان در سال ۶۱۷ هجری به ری خراب شده و از میان رفته ، اما دوباره در سال ۷۰۰ هجری با اقدامات عمرانی غازان خان در شهر ری احیا و بازسازی شده است . در روزگار ما نیز ساختمان بقعه تجدید بنا گردیده است .

آستان مقدس امامزاده صالح (ع) از جمله بقعه های معتبر و زیارتگاهی مشهور است که در منطقه خوش آب و هوای شمال تهران واقع می باشد . شهرستان شمیران در شمال تهران یکی از شهرستان های شش گانه استان تهران است . پیشینه و قدمت این منطقه را تا پایان هزاره دوم و آغاز هزاره اول پیش از میلاد می دانند .

هر سال شمار زیادی از مشتاقان ، ارادتمندان و شفاخواهان از گوشه و کنار ایران و کشورهای مختلف ، برای زیارت و عرض حاجت به این مکان مقدس و معنوی می آیند تا از منبع نورانی مرقدش کسب فیض کنند .

* شرح حال حضرت

حضرت صالح ابن موسی الکاظم (ع) فرزند هفتمین پیشوای شیعیان جهان حضرت امام موسی کاظم (ع) است .

علمای رجال قدیم نام او را در کتب ((هود)) ذکر نموده اند ، متاخرین و علمای معاصر از وی به عنوان فرزند مستقیم و بلاواسطه امام نام می برند و نسبت او را تائید می کنند . او سیدی جلیل القدر و واجب التعظیم و یکی دیگر از برادران امام رضا (ع) است که به همراه دیگران به قصد دیدار برادر به ایران هجرت نمود ، ولی به دست عوامل حکومتی و دشمنان اهل بیت (ع) به شهادت رسید .

سید مرتضی علم الهدی رازی می نویسد : ((امام موسی بن جعفر (ع) دارای فرزندان زیادی بوده اند . یکی از آنان صالح ابن موسی الکاظم (ع) است که در اواخر قرن دوم از عراق به سمت ایران کوچ می کند . گویا شخصی به نام حسن بهبهانی در پل کرخ ، که امروز به کرج مشهور است در تعقیب امامزاده بوده و چون خدای تعالی درجه شهادت برای ایشان نوشته بود ، در باغ جنت گلشن ، زیر درخت چنار بزرگی نزدیک چشمه ساری ایشان را به شهادت می رسانند .

همان طور که بیان شد ، امامزاده صالح (ع) از جمله سادات عالی رتبه و از امام زادگان صحیح النسبی است که با شنیدن خبر ولایتعهدی امام رضا (ع) با یک گروه صد نفری به خراسان آمدند که در راه گذر از دشت بزرگ ساوجبلاغ که در آن روزگار از مناطق ری و در راه غرب به خراسان قرار داشته دچار شبیخون دشمنان شده و شماری به شهادت می رسند و گروهی متواری می گردند .