رکود بازار طلای زمان در ایران/درباره وقت خسیس باشید

خبرگزاری شبستان: رخوت و تنبلی یکی از آسیب های جدی جامعه ایرانی است. محصول این پدیده اجتماعی فقر، بزه، بی اعتمادی و ناامیدی است. بازده بی توجهی مردم به اهمیت کار و تلاش در دراز مدت رکود اقتصادی، وابستگی تمام عیار و در نهایت سقوط خواهد بود. بر اساس تحقیقات صورت گرفته و به نقل از مجله بین المللی ارزیابی رفتار، ایرانیان در رده سوم تنبل ترین مردم جهان قرار دارند و تنها مردم عرب و آفریقا دررده های بعدی جای دارند. آمار اعلام شده از سوی یک منبع معتبر و بین المللی هشدار جدی به جامعه ایرانی است. این رتبه برای یک ملت با فرهنگ و مسلمان بسیار تأ سف برانگیز است، چراکه با نگاهی گذرا به متون ادبی و تاریخی و دینی درمی یابیم تا چه اندازه بزرگان براهمیت کار و تلاش و فرار از رخوت و فرسودگی تأکید کرده اند.

«تنبلی اجتماعی» بلای جان ایرانیان
رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیام نوروزی سال 88 دراین باره به ایرانیان هشدار می دهند. ایشان برای این پدیده از تعبیر «تنبلی اجتماعی» استفاده کرده و آسیب های ناشی از این تنبلی را بی نشاطی در کار، ناامیدی، خود خواهی و تنبلی اعلام می کنند. توجه وانتقاد دقیق مقام معظم رهبری در زمینه آسیب شناسی رفتار های ناپسند ایرانیان، باید زمینه ساز همت و عزمی ملی در راستای برطرف کردن این ضعف عمومی جامعه ایرانی باشد.
بازبینی و بازخوانی تعلیمات بی بدیل اسلام و توجه به آموزه های بلند زندگی ائمه (ع) و به ویژه پیامبراکرم (ص) در زمینه کار و تلاش نقشه راه همه آحاد جامعه خواهد بود.

چرا به این وضع دچار شدیم؟
کم کاری، تمایل شدید به تعطیلی و دزدی از کار نمودها و به تعبیری بیماری جامعه امروز ایران است. گرایش به راحتی و بیکاری، باوراهالی کارگری و کارمندی است؛ در حالی که نشاط و سرزندگی در کار و فعالیت نهفته است. اشتغال و کار آفرینی نشانه زندگی هدفمند و سرزنده است. دانش آموزان و دانشجویان ما نیز که باید از پر شورترین افراد جامعه باشند تمایلی افراطی به فراغت و بیکاری دارند. درس و تحصیل گویی مانعی بر سر راه تفریح و سرگرمی است.
زمانی که کار و مشغولیت ارزش و اعتبار حقیقی خود را از دست دهد افراد از آن فراری می شوند. به قول یکی از اساتید جامعه شناسی، این جامعه رخوت زده، کار را تنها برای تراکتور می داند و بس. راحتی و فراغت به حالتی عادی برای انسان تبدیل می شود. تلاش برای خود و خانواده به بی عرضگی تعبیر و فرار از کار زرنگی تلقی می شود. در واقع شرافت کاری تعریفی جدید پیدا کرده است.

اهمیت کار و فعالیت در نگاه اسلام
بازگشت به تفکر غنی اسلامی به عنوان مکتبی راه گشا و درس آموز در رفع معضلات اجتماعی انسان امروز بسیارکار ساز است. اسلام به انسان به مثابه موجودی متفکر و توانا می نگرد. این انسان صاحب عقل و اختیار درنگاه اسلام دارای وظایف سنگینی است. کسب روزی حلال یکی از نمونه های این مسئولیت سنگین به شمار می رود. 
در نگاه اسلام انسانی که در راه معیشت خود و خانواده اش تلاش کند، مجاهد معرفی شده است. از سویی دیگر اهمیت کار در اسلام تا حدی است که فرد کارگر در ردیف مجاهدان و شهدا قرار می گیرد. اسلام افراد را از سستی و تنبلی که موجب کند شدن چرخ زندگی مادی فرد، خانواده و جامعه باشد نهی کرده و کار را عبادت می داند.
امام رضا(ع) می فرمایند: «پاداش کسی که مخارج خود را و عیالش را از فضل خدا می جوید از پاداش کسی که در راه خدا جهاد می کند، بیشتر است.»؛ امام‌ باقر (ع‌) می فرمایند:«هرگز به‌ آن‌ چه‌ نزد خداوندمتعال‌ است،‌ دست‌ پیدا نمی‌کنید، مگر به‌ وسیله‌ عمل‌.»
حضرت‌ علی‌ (ع‌) می فرمایند:«برترین‌ کار آن‌ است‌ که‌ رضای‌ خدا در آن‌ خواسته‌ شود - انسان‌ مومن‌همیشه‌ اوقات‌ مشغول‌ کار است‌ - کسی‌ که‌ کار کند، نیرویش‌ افزون‌ گردد. روزی‌ها دارای‌ وسیله‌ وسببی‌ هستند، بنابراین‌ در به‌ دست‌ آوردن‌ روزی‌، به‌ روش‌ خوب‌ و پسندیده‌ عمل‌ کنید و نیکویی‌ رابکار برید - خداوند انسان دارای شغل و حرفه که‌ امانتدار باشد را دوست‌ می‌دارد.»
مذمت بیکاری در اسلام
امام صادق‌(ع) می‌فرمایند:«از کسالت و دلتنگی بپرهیز، زیرا این دو کلید تمام بدی‌ها هستند و کسی که کسالت ورزد حقی را ادا نمی کند و کسی که دلتنگی به خود راه دهد بر هیچ حقی شکیبا نیست.» 
در سخن گهربار امام معصوم (ع) مضرات رخوت، کسالت و دوری از حق عنوان شده است. نکته باریک تر از مویی که ممکن است به چشم بسیاری نمود نکند. بارها و بارها در ادارات شهرمان شاهد نادیده گرفته شدن حق وعدالت از سوی برخی کارمندان بوده ایم. برداشت معیوب کارمند و کارگر جامعه ما از فرهنگ کار و تلاش موجب بی توجهی او نسبت به کیفیت کارش شده و نتیجه آن بی اعتمادی و نارضایتی مردم از روند رسیدگی به کارها است.
پیامبر اعظم (ص) می فرمایند:«بر امت‌ خویش‌، بیش‌ از هر چیز از شکم‌ پرستی‌ وپرخوابی‌ و بیکاری‌ بیمناکم.»‌؛ در فرهنگ اسلامی بیکاری به شدت نهی شده است. به شکلی که امام صادق(ع) می‌فرمایند: «خداوند متعال بی کاری را دشمن انسان می‌داند.» 
این دشمنی از ناحیه خود انسان بروز می کند و درمان آن نیز تنها از سوی خودش میسر است. امام علی علیه السلام می فرمایند: «کار کردن، بر توان و نیروی انسان می افزاید وعدم فعالیت بدنی، انسان را سست و ضعیف می سازد و شادابی و نشاط را از او می گیرد.»
شادی واقعی محصول کار و فعالیت و انسان تلاشگر منتظر بازده کار خویش است. با نگاهی دقیق در جامعه مثال های روشنی در این باره می بینیم. کشاورزان به دلیل کار، فعالیت زیاد و صبرشان از شادترین و پر توان ترین افراد هستند. سلامتی جسمی و روحی انعکاس تلاش همیشگی آن ها است. در مقابل رخوت روزافزون افراد بیکارموجب بروز انحرافات شدید اجتماعی خواهد شد. انحرافاتی که عموما زمینه های روحی و روانی دارند و افسردگی و نارضایتی از زندگی تشدید کننده آ ن است.

جوان، کار و جامعه رخوت زده
برای قضاوت یک جامعه همیشه در ابتدا به سراغ جوانان آن جامعه می روند. جوان، پیشانی و آینده یک جامعه است. اگر این قشر؛ تلاشگر، پویا، برنامه نگر و آینده ساز باشد رخوت به آن جامعه نفوذ نخواهد کرد. اما این جوان رخوت گریز چه معیارهایی دارد؟ یا بهتر بگوییم جوان رخوت زده کیست؟
جوان جامعه رخوت زده درس می خواند و تنها و تنها درس می خواند. هدف ابتدایی او دانشگاه و رتبه ممتاز است. بعد از گرفتن یک مدرک از دانشگاه متبوع، منتظر می نشیند چشم به راه صندلی ریاست. در چهار سال و اندی تلاش بی وقفه برای گرفتن مدرک به هیچ مهارت یدی و غیر یدی مزین نشده. نگاه تیز بین گاه کم و گاه پر توقعش به حساب بانکی پر و نیمه پر پدر کارگر بوده است. سر بلند تحصیل کرده خوش تیپ جامعه امروز، به عنوان پرافتخار بیکار جویای کار، یا جویای ریاست، مفتخر است.
به واقع این داستان کوتاه زندگی جوان 20 تا 26 ساله جامعه ماست. اگر منصف باشیم دسته با غیرت و پر کار اقلیت را از این دسته حجیم کم می کنیم. توقع، تنبلی، تفریح و سرگرمی خلاصه زندگی برخی جوانان جامعه است. این جریان دو سهم دارد. نیمی سهم خود جوان و نیمی از تفکر و تربیت والدین او بر می آید. 
مهیا بودن زندگی مفرح به هرقیمت برای فرزند تا حدی که آب از آب در دل او تکان نخورد. تنها به خاطر جوانی کردن جوانشان. انسان راحت طلب نیز از سفره پهن سخاوت و تلاش شبانه روزی پدرو مادر با آغوشی باز در نهایت رخوت و سستی استقبال می کند. 
این روند زندگی جوان ما تا زمان ازدواج نیز به همین صورت ادامه خواهد داشت. اما مشکل از آن روزی آغاز می شود که طعم زندگی واقعی بر کام این زوج تازه روان می شود. مرد جوان بی هنرو مهارت ما که تا امروز تنها امر می کرده حال باید با سر خمیده در میان نیازمندی های روزنامه به دنبال یک لقمه نان بگردد. زندگی آن روی خود را نشان می دهد.
در نتیجه داستان کوتاه بالا عوامل رخوت جوانان را می توان درچند جمله خلاصه کرد.
محبت افراطی و بی حساب والدین به فرزندان.
محیا کردن اموربرای فرزندان تنها با یک هدف «دانشگاه و دیگر هیچ»!
ایجاد زمینه های تنبلی و رخوت با برطرف کردن همه جانبه نیاز فرزندان
بی توجهی به حس استقلال و عدم تقویت این حس
عدم برنامه ریزی جوان و نبود حس آینده سازی در وی
بی توجهی به معیارهای یک زندگی واقعی
پرورش حس مصرف گرایی در خود بی توجه به تولید ثروت و کار
در آخر توجه و تمرکز صرف به تحصیلات دانشگاهی بدون کسب مهارتی به موازات آن

گدا و گدا پروری نشانه های جامعه رخوت زده
مفهوم تکدی:
فراگردی است که به موجب آن فرد متکدی بدون ارائه خدمتی از دست رنج دیگران بهره مند می شود و زندگی می گذراند. 
متکدی کیست؟
هر یک از افراد جامعه را که نه صاحب حرفه ( در مفهوم اقتصادی آن ) و نه در تولید اجتماعی ، مشارکتی دارند و همواره با شیوه ها و شگردهای متنوع ، طفیلی و زائده اجتماعی هستند، متکدی می گویند. 
جامعه رخوت زده بستری برای رشد ویروس تکدی گری است. افراد متکدی مانند نمادی از زنندگی جامعه رخوت زده خود نمایی می کنند. این پدیده محصول اندیشه مبتنی بر تن پروری و گاه بی مسئولیتی افراد است. در جامعه با نشاط هر فرد مسئول بار زندگی خویش است؛ چنان که امام معصوم (ع) می فرماید:«هر کس که سنگینی اقتصادی خود را بر دوش مردم بیندازد، ملعون است.»
بارها درکلام ائمه (ع) خوانده ایم، «آبروی فرد مومن با به زبان آوردن نیازش به خطر می افتد.»؛ نیازمندی اقتصادی به شکلی که نتیجه بیکاری و تنبلی باشد سرچشمه بی آبرویی است. 
امیر مومنان می‌فرمایند: «دست به کار و تجارت بزنید که موجب بی نیازی از دیگران است.» و در کلامی دیگر می فرمایند: «در شأن یک انسان وارسته نیست که نیاز خویش را بر هر کسی عرضه دارد.» 
امام صادق (ع) فرد بیکار را محبوب خدا نمی شمارد و می فرماید:« خداوند از خواب زیاد و بیکاری پیوسته نفرت دارد.» 
آثار سوء رخوت بر روح و روان
بیکاری افزون برزیان های اقتصادی، آثار سوء روحی و روانی دارد. در برخی روایات به آثار زیان بار روانی بی کاری اشاره شده است. نفس کار و تلاش با شادابی و نشاط همراه و در مقابل بی کاری عامل افسردگی و پژمردگی روان است و باز امیر کلام می فرمایند: «سهل انگاری و تنبلی، به از بین رفتن حقوق دیگران می انجامد.»
در نهایت باید گفت پدیده تکدی گری زیبنده جامعه اسلامی نیست. روش درست و منطقی کمک به نیازمندان در جامعه باید آموزش داده شود. علاوه بر این آنچه از اهمیت بالاتری برخوردار است، مهیا کردن زمینه کار و اشتغال است، تا هیچ نیازمندی به این شکل طلب کمک نکند. 
هدف حلقه گمشده زندگی امروزی
در انتها به دیدگاه زیبا جهازی، مدرس حوزه و دانشگاه می پردازیم. جهازی در بیان دلایل رخوت می گوید: رخوت از زندگی بی هدف و بی برنامه نشأت می گیرد. در نبود این دو عامل، انگیزه نیز کم رنگ خواهد شد و فرد بی انگیزه تلاش گر هم نخواهد بود. علاوه بر این، نوع شخصیت فرد و حتی عادات غلط در زندگی باعث بروز سستی و رخوت خواهد شد.
وی معتقد است: هدف به انسان انگیزه می دهد تا برای رسیدن به آن برنامه ریزی کند. برنامه ریزی شاخصی است برای ادامه راه. در روایات آمده است که اگر شما برای زندگی تان برنامه نداشته باشید شیطان برای شما برنامه خواهد ریخت. 
اما آنچه که ما شاهد آن هستیم عادت به نداشتن برنامه و هدف در زندگی است. این عادت با تریبت غلط پایه ریزی می شود. زمانی که برای فرزندمان در تمام ابعاد زندگی برنامه ریزی می کنیم و قدرت انتخاب و تشخیص او را نادیده می گیریم و شیوه دستوری را پیاده می کنیم؛ نتیجه این برخورد، به دو شکل بروز می کند. یا به طور کامل کودک از آن دستورات پیروی خواهد کرد که باعث از بین رفتن قوه ابتکار و خلاقیت او می شود و یا از زیر بار انجام آن شانه خالی می کند. ما به فرزندمان فرصت نمی دهیم تا خود تصمیم بگیرد و عمل کند.
وی در باب آثار مخرب رخوت می گوید؛ انفعال مهمترین آسیب رخوت است. فرد منفعل منزوی است و علاقه چندانی به زندگی و فعالیت هایش ندارد. در نتیجه روحیه و رشد در آن کار از بین می رود. به گفته استاد شهید مطهری« اگر کاری مورد علاقه تو باشد و در آن انگیزه باشد از آن کار می توانی یک عشق بسازی.»
انگیزه نقطه مقابل رخوت
این مدرس حوزه و دانشگاه با اشاره به آثار رخوت در دانشجویان می گوید: اگر یک دانشجو دچار بی برنامه گی و سستی شود این حالت به شکلی عمیق بر کارهای پژوهشی و فعالیت های علمی او اثر خواهد گذاشت. نوآوری و خلاقیت درونش را می کشد و آن تأثیری که یک دانشجوی فعال باید بر جامعه بگذارد را نخواهد داشت. کارگران و کارمندان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. هر گاه عشق از کار جدا شود روح آن نیز از بین خواهد رفت. دانشجو با وجود این خلاقیت می تواند ابزار لازم برای رشد دیگر اقشار جامعه فراهم کند.
وی مهم ترین راه کار در رفع معضل رخوت جامعه را ایجاد انگیزه عنوان می کند و ادامه می دهد در تربیت فرزند به جای برخورد دستوری می توان با ایجاد مقدمات لازم راه تصمیم گیری را برای او هموار کرد. به گفته جهازی، عواملی که می تواند در افراد مختلف جامعه ایجاد انگیزه کند تشویق و نمود اهمیت کار آن ها است. می توان به ازای هر کار خلاقانه، دانشجو یا کارمند و کارگر را مورد تشویق قرار داد. حتی این کار ابتکاری می تواند خیلی کوچک باشد؛ اما تأثیر تشویق بر آن بسیار زیاد است.

خانواده سالم زیر بنای جامعه سالم
این کارشناس علوم قرآنی معتقد است؛ خانواده با آموزش مناسب می تواند فرزندانی پویا و خلاق به جامعه تقدیم کند. تأثیر خانواده به حدی مهم است که بر اساس گفته کارشناسان حدود 50 درصد از پرورش خلاقیت کودکان از طریق برنامه هایی است که خانواده برای آن ها طراحی می کند. خانواده در تمام جهات از جامعه مهمتر است. اگر خانواده سالم باشد به طور قطع جامعه نیز سالم خواهد بود. پایه بسیاری از مباحث مهم جامعه مانند محبت وعدالت در خانواده ریخته می شود. 
سخن پایانی
کارشناسان برای یک جامعه پویا معیارها و نشانه هایی چون مولد بودن خلاقیت و خودکفایی را برشمرده اند. در مقابل نشانه های یک جامعه فرسوده وابستگی تام، مصرف گرایی و مقلد بودن است. در جمع بندی می توان گفت تمامی این ها چه پویایی چه فرسوده گی وابستگی کاملی با سرزندگی و تلاش دارد. تا جمعیتی فرهنگ و ارزش کار را درک نکند هیچ گاه به استقلال و پویایی نمی رسد.
سستی و رخوت در جامعه سرزنده جایگاهی ندارد. مردم هدفمند، با انگیزه و اعتماد به نفس به راه خود ادامه می دهند. افراد هرلحظه رفتارخود و دیگران را باز بینی می کنند تا از خطر رخوت به دور باشند. فرهنگ اصیل جامعه در کار خلاصه شده است. همان معیاری که خداوند بر آن توصیه کرده و اجرو پاداش بهشتی را به تلاش گران آن وعده داده است. 
پایان پیام/