به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از اهواز، علیرضا مختار پور دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور، امروز(5 اسفند) در پیامی به همایش ملی کتابخانه های عمومی؛ عوامل و موانع جذب و توسعه مخاطب بر ضرروت ایجاد شرایط لازم برای ارتقای هرچه بیشتر جایگاه کتاب و کتابخانه و افزایش سرانۀ مطالعه در میان اقشار گوناگون آحاد ملت ایران اسلامی تاکید کرد. در این پیام که توسط دکتر فریده عصاره عضو هیات امنای کتابخانه های عمومی کشور قرائت شد، آمده است:
کتابخانه‌های عمومی از مهمترین نهادهای اجتماعی هستند؛ به همین دلیل همواره تلاش داشته‌اند تا خود را با نیازها، رفتارها، و آرمان‌های افراد جامعه تطبیق دهند. آنها تلاش کرده و می‌کنند که رسالت تاریخی خود را در رشد فکری، فرهنگی، و علمی جامعه ایفا کنند.
کتابخانه‌های عمومی را «دانشگاه مردم» خوانده‌اند چراکه این نهاد فرهنگی از دل جامعه برخاسته و در خدمت ارتقاء دانش جامعه است. در واقع محلی است برای آن که کارگران، پیشه‌وران، بازاری‌ها، مردم کوچه و خیابان و همة آنهایی که از سوی هیچ نهاد یا سازمان خاصی پشتیبانی نمی‌شوند، بتوانند نیازهای اطلاعاتی و علائق فردی خود را باز یابند و از لذت خواندن و درک زیبایی‌شناسانة دنیای نوشتاری محروم نشوند. کتابخانه‌های عمومی با ایجاد خودآگاهی تاریخی و آگاهی از مسائل جامعه امروز، گذشته را به آینده پیوند می‌زنند و زمینه را برای پرورش ملتی خودآموخته، آگاه، و فرهیخته فراهم می‌کنند.
کتابخانه‌های عمومی این فرصت را برای همۀ افراد جامعه فراهم می‌کنند که به صورت فعال در امور فرهنگی و اجتماعی جامعه دخالت داشته و در فرایندهای فرهنگی نقش مؤثری ایفا کنند. چنانچه بیانیۀ یونسکو درباره کتابخانه‌های عمومی بیان می‌کند که کتابخانۀ عمومی دروازه‌ای است به سوی دانش که شرایط اساسی را برای یادگیری مداوم، تصمیم‌گیری مستقل و توسعۀ فرهنگی آحاد گوناگون جامعه فراهم می‌آورد تا در نهایت بتواند نقش خود را در روند نیل به «اقتصاد دانش محور» و توسعۀ «سرمایه اجتماعی» ایفا کند.
اهمیت جایگاه کتابخانه در این مسیر از جنبه های مختلفی قابل بحث است که برخی از آنها به این شرح است:
الف) ضرورت دسترسی به دانش روبه رشد و در حال تحول و تاثیرگذار بر فرهنگ، اشتغال و تولید کالا و خدمات؛
ب) ضرورت وجود محلی برای دسترسی به دانش به عنوان یکی از منابع قدرت؛ ج) تجلی زندگی روزمره مردم در کتابخانه‌های عمومی محل؛
د) تاثیر کتابخانه‌های عمومی در تحول حوزه فرهنگ؛ و ه) تجلی کتابخانه‌های عمومی به عنوان سازنده تصویر واقعیت اجتماعی در نزد مردم.
با وجود این چشم‌انداز روشن و امیدبخش، کتابخانه‌های عمومی کشورمان به منظور تولید سرمایه اجتماعی و جذب و توسعه مخاطب با چالشهای مختلفی روبروست. با این وجود کارهای مثبت و سودمندی انجام شده است که استمرار آن نیازمند همیاری پیوستۀ دانشگاه‌ها و انجمن‌های علمی به عنوان بازوان دانش‌مدار و روزآمد اطلاعاتی با کتابخانه‌ها به عنوان بازوان اجرایی و خط مقدم تعامل فرهنگی با جامعه است؛ تعاملی که دستاورد اصلی آن همسوگرایی و گسست‌زدایی از جامعۀ علمی و حرفه‌ای خواهد بود.
با محور قراردادن مخاطبان، نیاز و ملزومات آنها زمینه مناسب برای توسعه عضویت و افزایش سرانه عضویت فعال در کتابخانه ها می‌تواند فراهم شود. تبلیغات و فعالیت های گسترده اجتماعی، رسانه ای و گروهی؛ نیازسنجی و شناخت مخاطبان، ترمیم ساختار حرفه ای، آموزش ضمن خدمت کتابداران با تاکید بر «خواندن» و ترویج آن، ارتقای سطح تجهیزات و خدمات کتابخانه ها بر اساس استاندارهای ملی و فراملی، ارائه خدمات نوین در کتابخانه‌ها و توجه همه جانبه به نیاز نظری و عملی مخاطبان اولویت های مدیریتی و محتوایی نهاد است.
نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، مفتخر است که در سال همدلی و همزبانی با نگاه به افق چشم‌انداز مترقی ایران اسلامی و در جهت حرکت در مسیر تعریف شده توسط اسناد بالادستی و برنامه‌های کلان نظام، به منظور ارتقاء سرمایه اجتماعی، پیاده‌سازی الگوی اقتصاد مقاومتی و تغییر در سبک زندگی گام بردارد. این اطمینان وجود دارد که ان شاء الله با همدلی و همراهی موجود در خانواده بزرگ «نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور» آینده‌ای روشن پیش روی باشد.
لازمۀ این امر آن است که جامعه کتابداران(بدنۀ حرفه‌ای) با جامعۀ دانشگاهی(بدنۀ علمی) دوشادش هم فعالیت کرده و روندها و تحولات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی را به‌دقت دنبال نمایند تا در فرایند انجام فعالیت‌ها و وظایف خود، از جمله نیازشناسی، گزینش، فراهم‌آوری، سازماندهی، اشاعه، و ارائة خدمت به مردم موفق عمل کنند.
لازمة تحقق کارکردهای اجتماعی کتابخانه‌های عمومی آن است که این کتابخانه‌ها تبدیل به بخشی از زندگی روزمره مردم شوند. فضای جذاب کتابخانه، منابعی که در کتابخانه‌ها موجود است، و کتابداری که در کتابخانه مشغول فعالیت است باید طوری باشند که با زندگی روزمره مردم فاصله‌ای نداشته باشد. به تعبیری نیازهای دانشی، زیبایی خواهی و اخلاقی مردم در فضایی به نام کتابخانه تامین شود. نیز کتابخانه‌های عمومی باید بتوانند نیازهای اطلاعاتی روزمره مردم را برآورده سازند.
باید منابعی در کتابخانه‌های عمومی وجود داشته باشد که با توجه به شرایط محیطی، کسب و کار، و فرهنگ پیرامونی گرد آمده باشند به طوری که بتوانند هویت فردی، بومی، و ملی مخاطب را مستحکم کرده و نیازهای اطلاعاتی آنی او را که عموماً شامل اطلاعات شهروندی، کسب و کار، آموزش‌های شغلی، آموزش‌های تحصیلی، و غیره است، فراهم کنند.
کتابخانه‌های عمومی باید بتوانند با نزدیک کردن منابع اطلاعاتی خود به علائق اطلاعاتی، خود را تبدیل به بخشی از زندگی روزمره افراد جامعه کنند تا مردم به مرور سبک زندگی خود را طوری تنظیم نمایند که کتابخانه عمومی، بخشی از گذران اوقات فراغت آنها شود.
می دانید وضعیت جذب عضو طبق آمارهای برگرفته از سامانه های سنجشی عملکرد نهاد، مناسب است اما مساله اصلی ما نگه داشت و وفادارسازی این عضو جذب شده به خدمات کتابخانه عمومی است.
از سوی دیگر یکی از کارکردهای اجتماعی مهم کتابخانه‌های عمومی کمک به مردم برای خودآموزی و ارتقاء خود است. نهاد می‌تواند از طریق تحقق این کارکردها و سایر کارکردهای خود به ساختن جامعه‌ای با دانش، مؤمن و مشارکت‌جو کمک کند. در این راستا نقش دانشگاه و دانشگاهیان غیرقابل انکار است.
از دانشگاهیان چشم یاری داریم تا به کمک نهاد آمده و مبانی نظری و لازم را جهت تحقق این کارکردها فراهم کنند و مدیران را برای عملیاتی کردن طرح‌های خود یاری رسانند. امید که تلاش دست‌اندرکاران و پژوهشگران همکار در «همایش ملی کتابخانه‌های عمومی؛ عوامل و موانع جذب و توسعه مخاطب» به ارتقاء هرچه بیشتر جایگاه کتاب و کتابخانه و افزایش سرانۀ مطالعه در میان اقشار گوناگون آحاد ملت ایران اسلامی باشد.
نظر شما