مصطفی تقوی، عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف در گفتگو با خبرگزاری شبستان تصریح کرد: اگر ما به کتاب‌هایی که در زمینه تمدن نگاشته شده است، توجه کنیم، متأسفانه تعریف منقح و همه پذیری برای تمدن ایجاد نشده است.
تمدن یک هویت انتزاعی و دارای 7 مولفه است
عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف اظهار داشت: به طور کلی تمدن یک هویت انتزاعی است که دارای 7 مولفه است، از جمله نظام نظری، نظام عملی، ساختارهای اجتماعی، ساختارهای مادی، ارزش‌ها و هنجارها، گفتمان و همچنین شبکه درهم تنیده نیازهای ماست.
تقوی با بیان این که ساختارهای اجتماعی نظام جمهوری اسلامی ایران با ساختار اجتماعی ژاپن تفاوت دارد، گفت: ساختارهای مادی شامل نوع شهرسازی، نوع سیستم‌های حمل و نقل و ... است که در هر منطقه با مناطق دیگر متفاوت است.
وی افزود: گاهی بین ارزش‌ها و هنجارهای تمدن‌ها اختلافاتی وجود دارد، به طور مثال بین تمدن آمریکایی و تمدن ایرانی تفاوت ارزش‌ها و اختلافاتی وجود دارد، همچنین طبیعت در تمدن غربی با طبیعت در تمدن شرقی متفاوت است.
عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف اضافه کرد: گفتمان، فضایی است که در آن گفتگو می‌کنیم، امروز متأسفانه آثار معرفت شناسی غربی به راحتی در کشور ترجمه می‌شود، اما ترس ما از خود ماست که در مواجهه با اینها به درستی عمل نمی کنیم و متأسفانه فضای گفتمانی ما ضعیف است، در حالی که ما باید کتاب‌هایی که در خصوص معرفت شناسی غرب تألیف شده است رابا کتاب‌های اسلامی بسنجیم و اختلافات آنها را استخراج کنیم.
تقوی یادآور شد: انسان احتیاج به نیازهای پایه و بنیادی دارد که در هر زمانی بسط پیدا می‌کند، امروز که سبک زندگی و نوع تمدن تغییر کرده است، نیازهای دیگری به وجودآمده است.
وی اظهار داشت: اگر دین در جامعه محقق شود، ممکن است بسیاری از ساختارهای اجتماعی تغییر کند؛ برخی از خرما و انگور غذایی گوارا تهیه می‌کنند، اما برخی از این دو غذای سالم شراب تهیه می‌کنند، این مسأله نشان می‌دهد که طینت انسان‌ها در مصنوعات مادی آنها تأثیر دارد و مصنوعات ما در مقام خلق و در مقام به کارگیری تحت تأثیر ارزش‌ها و هنجارهای ما هستند.
متأسفانه ما نمی‌توانیم برای تمدن اسلامی چشم‌انداز بنویسیم
عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف عنوان کرد: کسانی که معتقدند که علم، علم است و علم شرقی و غربی نداریم، اشتباه می‌کنند، آن نظریه‌هایی که در طول تاریخ آمده است، مانند نظریه‌های ابن سینا، نظریه‌های ملاصدرا و ...؛ در مقام شکل گیری تحت تأثیر از طینت ما و پیش فرض‌های ما قرار گرفتند.
تقوی اظهار داشت: بعد از انقلاب موعود، تمدن بشری باقی می‌ماند، اما ممکن است شکل آن تغییر کند، متأسفانه ما نمی توانیم برای تمدن اسلامی چشم انداز بنویسیم؛ ما خطوط کلی تمدن بعد از ظهور را می‌دانیم اما در جزئیات اطلاعاتی نداریم.
وی تصریح کرد: ما دو تا پروژه عمده پیش رو داریم، یک پروژه این است که در مورد تمدن آتی بیاندیشیم و وظایف خود را در قبال آن حادثه عظیم مشخص کنیم که این مسأله باید توسط پژوهشگران آینده پژوه مشخص شود.
مهارت‌های لازم را در اندیشه‌های راهبردی نداریم
عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف تأکید کرد: ما باید در سه حیط اندیشه بنیادین، اندیشه راهبردی و همچنین اندیشه عملی پژوهش داشته باشیم، ما باید با جهان مواجهه کنیم و تعامل معرفتی با جهان داشته باشیم.
تقوی یادآورشد: حضرت علی (ع) در حدیثی می‌فرماید: «مومنان قرآن کریم را به گونه ای می‌خوانند که گره از مشکلات خود باز کنند»؛ در حالی که در این خصوص کار نشده و ما در وضعیت مطلوبی نیستیم.
وی بیان کرد: عمده کارهای ما تکرار مکررات است، ما متأسفانه مهارت‌های لازم را در اندیشه‌های راهبردی نداریم،در حالی که باید افرادی شایسته در قسمت‌های راهبردی و سیاستگذاری انتخاب شوند، مهارت‌های لازم را کسب کنند و در عرصه عمل پیاده کنند.
مواجهه‌ای هوشمندانه با مولفه‌های تمدن غرب داشته باشیم/ما باید با رویکرد انتقادی مبتنی بر دین با فضای سایبری مواجهه کنیم
عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف با بیان این که امروز ما در مواجهه با مولفه‌های تمدن غرب باید مواجهه‌ای هوشمندانه داشته باشیم، گفت: فضای سایبری کل وطن را گرفته است، فضای سایبری را نمی‌توان کنار گذاشت، بنابراین ما باید با رویکرد انتقادی مبتنی بر دین با آن مواجهه کنیم، برخی جاها را می‌توانیم تغییر دهیم، در برخی جاها باید مردم را آگاه کنیم و یا رویکردهای دیگری داشته باشیم.
تقوی تصریح کرد: ما باید در مقابله با تهاجم فرهنگی تقوا پیشه کنیم و بر هنجارهای اسلامی پافشاری کنیم و در 7 مولفه تمدن هوشمندانه عمل کنیم که البته کار مشکلی است، این نقشه راهی برای تحقق تمدن اسلامی است.
وی ادامه داد: ما وقتی که کتاب‌های معرفت شناسی غرب را مطالعه می‌کنیم، ابهت کتاب‌ها ما را نگیرد، بلکه باید ببینیم در قرآن و نهج البلاغه و کتاب‌های اسلامی چه مطالبی در مورد این موضوع خاص وجود دارد؛ ما باید در کنار خواندن کتاب‌های معرفت شناسی غرب به کتاب‌های اسلامی نیز رجوع کنیم که این پروژه عظیمی است.
با رویکرد انتقادی مبتنی بر دین با ناهنجاری‌های تمدن غرب مبارزه کنیم
عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف عنوان کرد: ما باید با رویکرد انتقادی و با مواجهه دین خود با ناهنجاری‌های تمدن غرب مبارزه کنیم، البته ما ما در وجوهی از منظر جزئی نگرانه وجه اشتراک داریم و قطعا وجوه افتراقی نیز داریم، تمدن غرب و تمدن اسلامی از منظر کلی نگرانه در دو جهت متفاوت سیر می‌کنند، بنابراین ما باید تأمل بنیادین داشته باشیم و در عرصه‌های گوناگون آگاه باشیم.
تقوی اظهار داشت: در کل، مفهوم تمدن دارای 7 مولفه است که از اسلامیت این مفهوم می‌توان دفاع کرد، ما نمی‌توانیم چشم انداز تمدنی را به طور دقیق ترسیم کنیم، اما چشم اندازهای تمدنی کوتاه مدت را می‌توان ترسیم کرد.
در مبارزه با ارزش‌های غیرانسانی جامعه باید جهاد کرد
وی با بیان این که در مبارزه با ارزش‌های غیرانسانی در جامعه باید جهاد کرد، گفت: ما باید ارزش‌های انسانی اخلاقی و اسلامی را در جامعه رواج دهیم، همه چیز مو نیست که بیرون نباشد، ساپورت نیست که برخی افراد نپوشند، در این شک نیست که باید اینها مبارزه کرد اما مهمتر از این موارد، باید به ریشه‌های آن توجه کنیم.
عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف در پایان تصریح کرد: ما می‌خواهیم با دروغ، تهمت و ... مبارزه کنیم، ما می‌خواهیم مهارت‌های مدیریتی را در نهادها آموزش دهیم؛ ما می‌توانیم یک چشم‌انداز کوتاه‌مدت چندساله داشته باشیم و در مدت زمان مشخصی با یک یا چند ناهنجاری در جامعه مبارزه کنیم تا بتوانیم به زمان موعود نزدیک شویم.
نظر شما