ادعیه معصومان(ع) بزرگترین منبع عرفانی شیعه است

حجت الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در گفت و گو با خبرگزاری شبستان در مورد آسیب های زبانی عرفان گفت: از ابتدایی که مباحث عرفانی نزد عرفا مطرح شد، یکی از آسیب‌ها و مشکلاتی را که احساس کردند و تحقق هم پیدا کرد، آسیب زبانی عرفان بود. یعنی حقایق را می‌یافتند ولی نمی‌توانستند بیان کنند.

وی افزود: بنابراین خود را لال معرفی می‌کردند و عالم را کر می‌ دانستند و زبان را در بیان این حقایق ناتوان معرفی می کردند. به همین خاطر، اهل عرفان گرفتار شطح شدند. شطحیات همان الفاظی است که دیگران برداشتی دیگر از آن دارند اما عرفا معنایی دیگر و عمیق از این الفاظ اراده می کنند ولی شطحیات در قرآن و در کلام معصومین (ع) به هیچ وجهی وجود ندارد. چون وقتی انسان معصوم اوج می‌گیرد یعنی از کشف عالی معنوی برخوردار می شود؛ قطعا‌ً کشف سوری هم در اختیار وی قرار می گیرد. لذا الفاظی را خدای سبحان در اختیار او قرار می‌دهد که دیگر گرفتار شطح نمی شود.

رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در ادامه سخنانش اظهار کرد: عرفا هم به کشف تام محمدی(ص) قائل هستند. آنها می‌گویند وحی، کشف تام محمدی است لذا معتقد هستند که یکی از مهم ترین معیارهای ما این است که کشف و شهود خودمان را با وحی بسنجیم. اگر دیدیم با وحی هماهنگ است، بپذیریم و اگر هماهنگ نباشد معلوم می‌شود این کشف شیطانی است. یعنی وحی نبوی و کلام نبوی را کشف تام می‌دانستند و معتقد هستند که با وحی باید سنجیده شود. اما این، در بحث معنا است، ولی در بحث لفظ یک حقیقتی را یافته است و حالا بیانش می‌کند.

وی با بیان اینکه  در زمان های گذشته یک الفاظی بود که معنای دیگری را ارائه می‌کرد و معارف در اثر تنگنای زبانی، گرفتار شطح می‌شدند، بیان کرد: حال اگر این عرفا انس بیشتری با ادعیه پیدا می‌کردند، گرفتار شطح نمی‌شدند و لذا اهل عرفان شیعه، شطح ندارند. شطح مخصوص اهل عرفان اهل سنت است چون از ادعیه محروم بودند. ممکن است فردی سیر و سلوک کرده باشد و زحمت هم کشیده باشد تا به حقایقی برسد، چون از قرآن و از سنت پیغمبر (ص) بهره می‌برد. اما بیش از این‌هم می‌توانستند استفاده کنند تا کمتر گرفتار شطح شوند.

این محقق و نویسنده کشورمان تصریح کرد: به هر حال این سؤال وجود دارد که آیا ما بر اهل عرفان خرده بگیریم یا نه؟ توجیه بعضی این است که وقتی فردی شهود می‌کند ناخودآگاه زبان او حرف می‌زند و دست خودش نیست. و بعضی‌ دیگر معتقد هستند اگر ایشان انس بیشتری با ادعیه پیدا می‌کردند، گرفتار شطح نمی‌شدند. پس دو مقام را باید از هم جدا کنیم، یک مقام یافت و یک مقام زبان؛ این زبان اگر قصوری دارد که عبارت است از شطح، نباید خیال کنیم پس معنا نادرست است. خیر، معنا را با قرآن و سنت می‌سنجیم، اگر هماهنگ است باید بپذیریم.

حجت الاسلام خسروپناه در پایان خاطرنشان کرد: در هر صورت، ادعیه بزرگترین منابع عرفانی شیعه است. دعاهایی که وجود دارد در هیچ کدام شطح نیست، چون معصوم هیچ گاه گرفتار تنگنای زبانی نمی شود. عرفای شیعه هم سیر و سلوک را از معصوم می آموزند و هم ترجمه شهود را از معصوم فرا می گیرند، چون زبان کشف و شهود را ادعیه بیان کردند. بنابراین آنها گرفتار شطح نمی شوند.

ادامه دارد...