به گزارش گروه مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان: مسجد در اسلام تنها معبد نیست زیرا اساسا عبادت در اسلام دعا و نیایش و انجام امور مخصوصی که در ادیان به این نام وجود دارد نیست، بلکه، حتی جهاد نیز جزئی از عبادات است.
عبادت هر عملی و حتی احساسی است که آدمی نه برای نفع فردی، برای خود، که برای خلق انجام می دهد و همین برای خلق در اسلام، برای خدا تلقی می شود. به بیانی دیگر «مسجد» در اسلام کانون عبادت است، اما عبادتی که دامنه تعریف و توسعه آن، چگونگی و چه سانی کلیه امور مربوط به حیات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی جهان اسلام را در بر می گیرد و گزاره های دینی را مفهوم و عینیت می بخشد.
بر اساس همین گستردگی مفهوم عبادت در اسلام است که مسجد نبوی(ص) برای کارکردی چندگانه اختصاص می یابد و سنت بهره برداری چند منظوره را بنیان می گذارد. نکته ظریف و پرمعنایی که تنها در شناسنامه مسجد نهفته است و دیگر معابد، فاقد آن شاخصه مهم هستند، پیوند دیانت و سیاست در تار و پود و در ساختار پیکره مسجد را می توان نام برد. زیرا که تولد مسجد با ظهور و طلوع خورشید حکومت اسلامی آمیخته و همراه بوده و نظام مهندسی آن نشات گرفته از تعالیم عالیه و مفاهیم هدفدار و بلند آسمانی و فرهنگ و ادبیات وحیانی است.
از آنجایی که بقا و دوام فرهنگ دینی جوامع، علاوه بر بستگی آن به وجود قوانین متقن و وحیانی همواره مستلزم وجود کانون فعالیت های اجتماعی و سیاسی و مجتمع های تشکیلاتی بوده است، اسلام نیز در راستای شکل بندی بر چنین ستادی که مبتنی بر مرامنامه الهی و توحیدی باشد، مسجد را پایه گذاری می نماید به طوری که ما در طول تاریخ اسلام، شاهد فعالیت ها و تاثیرگذاری آن در تربیت انسان های شایسته و متقی و نقش آفرینی آن جنبش ها و حرکت های اسلامی در ابعاد سیاسی و اجتماعی و اقتصادی بوده و خواهیم بود.
حافظه تاریخ صدر اسلام، عمده فعالیت ها و اموری که در مسجد-علاوه بر برگزاری نماز و اعمال صرفا عبادی انجام می گرفت موارد فراوانی را یادداشت کرده است که ذکر همه آنها با کلیات تاریخ اسلام برابری خواهد کرد، زیرا که مسجد عمده ترین حلقه اتصال محتوای تاریخ را با اسلام تشکیل می دهد. کاربری مسجد در این خصوص به قدری عام و گسترده بود که اگر در جملاتی خلاصه کنیم سخن آن نویسنده ای می شود که گفته است:
«مسجد کانون اجتماعات عمومی، شور، تصمیم عام، رفراندوم، انتخابات، بیعت، نظرآزمایی درباره جنگ، خطرات اجتماعی، مسایل سیاسی، شکایت و اعتراض مردم، پارلمان آزاد مردم که در آن هر فرد نماینده ای است».
و در یک برداشت همه جانبه آنکه امام خمینی(ره) فرمود:
«مسجد محلی است که از مسجد باید امور اداره شود».
گذشته از سخن علما و دانشمندان جهان اسلام، اعتقاد مستشرقین عالم اروپا نیز بر این اساس استوار شده است:
«سر توماس ارنولد» می گوید:
«مسجد فقط محل عبادت نبود، بلکه مرکز زندگی سیاسی و اجتماعی نیز بود، پیغمبر، فرستادگان را در مسجد می پذیرفت و در آنجا به کارها رسیدگی می کرد و برای مسلمانان درباره سیاست و دین سخن می گفت: ... وقتی خلیفه انتخاب می شد نخستین خطابه خود را که به منزله برنامه سیاسی او بود از منبر می خواند، بنابراین منبر در اسلام مانند تریبونی بود که در حکومت مشروطه برنامه سیاسی دولت از پشت آن شرح داده می شود ... » .
دکتر «گوستا ولبون» فرانسوی نیز در کتاب «تمدن اسلام و غرب» می نویسد:
«مهمترین مرکز زندگی واقعی برای اعراب مسجد است، زیرا اعراب مسجد را مرکز اجتماع، عبادت و تعلیم و تربیت و گاهی مسکن خویش قرار می دهند و چنان نیست که مانند کلیسای نصاری فقط مرکز عبادت باشد.
عموما در اطراف مساجد، حمام، مسافرخانه، اصطبل، بیمارستان، مدرسه و غیره نا کرده اند و از همین جا می توان توام بودن زندگی اجتماعی مسلمانان را با زندگی دینی آنان به دست آورد... ».
مسجد رسانه ای اجتماعی و سیاسی مطمئن
پیام رسانی و القا سوژه های تبلیغاتی صریح و تحریک احساسات و عواطف مردم و جهت دهی به افکار عمومی، در ساختار گرایش های موجود جامعه، نقش اساسی را ایفا می کند. اصولا خمیرمایه همه تحولات و دگردیسی های اجتماعی و فرهنگی را در انقلاب های اصیل، انقلاب های فکری تشکیل می دهد. اما هدایت گری انقلاب فکری هماره مستلزم وجود رهبری عدالت پیشه و مرکز پیم رسانی مطمئن و پایدار است.
بر این اساس در شالوده نظام اسلامی، مسجد که بنیانی است اعتقادی و عبادی و محل آمد و شد مداوم مسلمانان در اوقات پنجگاهی، محور فعالیت های تبلیغی و مهمترین وسیله ارتباط جمعی آنان قرار می گیرد. در نتیحه مسیر تحول و تطور و توسعه مطلوب اجتماعی و رشد حافظه ملی را فراروی مسلمین تا آنجا می گشاید که امواج فوق العاده نیرومند علمی و اخلاقی و سیاسی آن به فاصله زمانی کوتاهی، مرزهای شرق و غرب عالم را در نور دیده و در گوش جهانیان طنین انداز می شود.
برگرفته از کتاب: مسجد نهاد عبادت و ستاد ولایت
نظر شما