خبرگزاری شبستان - گروه قرآن و معارف: معاونت تهذیب حوزه علمیه، سال 1374 با هدف برنامه ریزی برای امور اخلاقی و تربیت طلاب و خانواده های آن ها تاسیس شد. اعزام اساتید اخلاق به حوزه های علمیه شهرستان ها، تهیه سرفصل درس اخلاق مدارس علمیه، راه اندازی مرکز مشاوره و برگزاری کارگاه تلبس، جزو برنامه های اصلی این معاونت طی 20 سال فعالیت است.
ساختار کلی معاونت تهذیب حوزه های علمیه کشور بارها دستخوش تغییرات و تحولاتی شد و اکنونِ شامل دفاترِ امور تربیتی، مشاوره و خانواده، مطالعات تربیتی، برنامه ریزی و نظارت و اطلاع رسانی است و اقدامات گسترده و سازنده ای انجام داده است که هریک به نوبه خود، اثرگذار بوده اند. حال سوال اصلی این است: حاصل این برنامه ها و دفاتر چه بوده است؟ آیا روند اخلاقی و تهذیبی طلاب و مدارس علمیه طی 20 سال فعالیت این معاونت، بهبود یافته است یا خیر؟
آیت الله علی سیفی آملی، تولیت مدرسه علمیه حضرت حجت (عج) تهران و استاد اخلاق حوزه علمیه، در گفتگو با خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان به واکاوی ریشه ای فعالیت های این معاونت و ارایه تعریف کاربردی از طلبه مهذب پرداخت.
حیات واقعی طلاب در گروی تهذیب روح و قلب است
آیت الله سیفی آملی تهذیب را به معنای «پاک کردن نفس از رذایل اخلاقی» و تخلق به آموزه های راستین دین، دانست و گفت: حیات واقعی طلاب در گروی تهذیب و تربیت معنوی روح و قلب است.
وی با قرائت آیه «هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِّنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِن كَانُوا مِن قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُّبِينٍ» (جمعه: 2)، گفت: بنا بر تصریح قرآن، تهذیب بر تعلیم، تقدم دارد. مسئولان ارشد حوزه های علمیه این الویت را می دانند، اما چقدر به آن، توجه عملیاتی دارند؟
استاد سطوح عالی حوزه خاطرنشان کرد: شریان اصلی مدارس علمیه با معاونت تهذیب است. بنابراین تصدی این معاونت با یک «عالم عامل» و نه «عالم حامل» باشد. عالمی که سخنش به دلیل عملش، بر قلب دیگران می نشیند و اثر می گذارد.
رمز ماندگاری آخوند خراسانی
وی رمز تعالی و موفقیت معنوی علمای سابق را اهتمام جدی به تهذیب نفس خواند و ادامه داد: مرحوم ملامحمد کاظم خراسانی معروف به آخوند خراسانی از اکابر علمای امامیه و جامع علوم عقلیه و نقلیه که کتاب «کفایه الاصول» ایشان، همچنان جزو کتب درسی مدارس علمیه است، به دلیل اولویت قایل شدن برای تخلیه و تجلیه قلب، به عالمی ماندگار در تاریخ تشیع تبدیل شدند.
آیت الله سیفی آملی با بیان اینکه جدی گرفتن تهذیب، لازمه تربیت مجتهدین اثرگذار به ویژه در زمانه حاضر که بازار دین فروشی، گرم است، گفت: مرحوم آیت الله قاضی طباطبایی (ره) به دلیل دوری از تجملات و به اسارت درآوردن هوای نفس، به بزرگ عرفای قرن اخیر مبدل شدند.
روایت آیت الله جوادی آملی از عرفان صادق
وی با بیان روایتی از امام صادق (ع) «نجوى العارفین تدور على ثلاثة اصول : الخوف و الرّجاء و الحب» افزود: سر وجودی عارفان حقیقی بر سه اصل استوار است: دین، امید و محبت (عشق). به قول علامه جوادی آملی: تشخیص عرفان کاذب از عرفان صادق بر عهده عارفان قران مدار و سنت محور است.
امام جماعت مسجد حجت (عج) با بیان اینکه برخی تصور می کنند عرفان یعنی گوشه نشینی و دوری از اجتماع، خاطرنشان کرد: عارف حقیقی، دلی خاضع در برابر پروردگار متعال، روحی تسلیم در برابر حق و حقیقت، شمشیری قاطع در برابر دشمنان حق، وجودی نافع برای نیازمندان، فرمانبردار انبیا و اولیا، طبیب دردمندان، دستگیر مستمندان و شهید راه وصال است.
بنابراین عارف در راه وصال به حق تعالی، محاسن و مکارم اخلاق را در خود جمع، و از رذایل دور می باشد:
به والله و به بالله و به تالله
قسم بر آیه‌ی نصر من الله
که دست از دامنت من بر ندارم
اگر کشته شوم الحکم لله
اهمیت مضاعف معاونت تهذیب نسبت به سایر معاونت ها
آیت الله سیفی آملی گفت: طلاب و مدارس علمیه برای مصون ماندن از خطرات و آفات اخلاقی و فرهنگی جامعه باید مسیر عرفان حقیقی علما و مجتهدین سلف را بپیماید که در این راه، نیازمند راهنمایی عالمی واقعی، وارسته و عامل در مقام معاونت تهذیب هستند. البته با وجود اهمیت این معاونت شاهد برخی سهل انگاری ها در انتخاب معاونین تهذیب هستیم.
وی دوری از تجملات آنچنان که شیخ مرتضی انصاری به آن ملتزم بود و از این طریق به مقامات عالی علمی و معنوی رسید، رمز تعالی معنوی طلاب دانست و افزود: در احوالات شیخ مرتضی انصاری می خوانیم که ایشان علیرغم مقام مرجعیت عامه، از دنیا به خانه ای گِلی و ساده بسنده کردند.
تولیت مدرسه علمیه حضرت حجت (عج) با اشاره به روایت رسول الله (ص) «العلما مصابیح الارض»، خاطرنشان کرد: عالمی می تواند راه را از چاه تشخیص و مردم را به سرمنزل مقصود دین برساند که خود، عالم به معارف باشد:
راه هست و چاه و دیده بینا و آفتاب
تا آدمی نگاه کند پیش پای خویش
چندین چراغ دارد و بیراه می‌رود
بگذار تا بیفتد و بیند سزای خوایش
وی با اشاره به ابتلائات اخلاقی و فرهنگی جامعه که گریبانگیر طلاب و مدارس علمیه نیز می شود، ادامه داد: باجود تلاش های بسیار برای تهذیب و تزکیه نفس طلاب، وضعیت اخلاقی و انتخاب معاونین تهذیب حوزه علمیه مطلوب نیست.
نظر شما