رونمایی از کتاب نهج البلاغه موسوی گرمارودی/ بازدید از روند بازسازی مسجد پنبه چی

به گزارش خبرنگار اجتماعی شبستان، تهران گردی این هفته احمد مسجدجامعی به بازدید از بافت تاریخی تهران در منطقه 11 اختصاص داشت. عضو شورای شهرتهران در این بازدید به بیش از بیست نقطه تاریخی و فرهنگی جنوب تهران سرزد و جاذبه های تازه  ای از تاریخ تهران و نامدارانش را در اختیار مردم و اهالی رسانه قرارداد که از جمله آنها گفت وگو با تنها بانوی چترباز ایران بود که کمتر کسی او را می شناسد.

مسجدجامعی در جریان بازسازی مسجد پنبه‌چی به عنوان یکی از قدیمی ترین مساجد تهران قرار گرفت؛ مسجدجامعی در تهرانگردی دو سال گذشته خود قول بازسازی این مسجد و جلوگیری از تخریب آن را داده بود.

بازدید از هنرستان موسیقی پسران، خانه پروفسور عدل، نخستین ایستگاه آتش نشانی منطق 11، میدان حسن آباد و تیمچه حسن آباد و قدیمی ترین کاموافروشی های موجود در این میدان، گل فروشی زعیم، قدیمی ترین قنادی محله، پژوهش سرای پویا، بیمارستان اخوان، حمام ناصری و رونمایی از کتاب نهج البلاغه به ترجمه علی موسوی گرمارودی و دیدار با خانواده معظم شهیدان هاشمیان، از دیگر برنامه‌های تهرانگردی روز 25 دی ماه احمدمسجدجامعی بود که در ادامه گزارشی از آن شرح داده می شود.

کوک شدن سازهای موسیقی در یک بیمارستان

مسجدجامعی و تیم تهرانگردان در نخستین برنامه روز جمعه خود به هنرستان موسیقی پسران رفته و تاریخچه این مدرسه و بزرگانی را که در آن تحصیل کرده اند، مرور کردند.

عضو شورای شهر تهران در این بازدید با اشاره به اینکه منطقه‌ای که هنرستان موسیقی پسرانه در آن واقع شده متعلق به فرمان فرمایان بوده و از ساختمان این هنرستان در ابتدا، آمریکایی ها، به عنوان بیمارستان استفاده می کردند، گفت: بعد از مدتی از این ساختمان به عنوان محل موزیک نظامی ارتش استفاده شده و بعدها پروفسور عدل آن را خریده و تبدیل به اولین هنرستان موسیقی ایران می‌کند.

وی با اشاره به اینکه این هنرستان قدمتی 55 ساله دارد، توضیح داد: صفحه‌های گرام، نسخ و کتب قدیمی موسیقی از موسیقی دانان شهیر چون علی نقی وزیری و روح الله خالقی که در کتابخانه این هنرستان نگهداری می شوند، گنجینه خوبی هستند و دارای ارزش تاریخی‌اند که باید آنها را در مجموعه‌ای گرد آوری و منتشر کرد.

عضو شورای شهر تهران همچنین یکی از قدیمی ترین و نایاب ترین نسخه های اذان را به هنرستان موسیقی اهدا کرد و اظهار کرد: این نسخه قدیمی ترین اذانی است که توسط یک زن قبل از جنگ جهانی دوم گفته شده و آلمان‌ها آن را ضبط کرده‌اند.

مسجدجامعی در بازدید از انبار ساز غیرفعال هنرستان موسیقی نیز با اشاره به اینکه یکی از مشکلات این هنرستان واقع شدن ساختمان دانشگاه علمی کاربردی در آن است، اضافه کرد: اگر بتوان ساختمان دانشگاه را از هنرستان بیرون برده و قسمت جداشده هنرستان موسیقی را به آن برگردانیم، بسیار خوب می‌شود.

گفتنی است نخستین مدیر هنرستان موسیقی پسران مرحوم خالقی بود و قریب به اتفاق نخبه های موسیقی ایران در آنجا تحصیل کرده اند.

گردآوری 500 هزار کتاب الکترونیکی در پژوهشکده هنر

در ادامه، مسجد جامعی و تهرانگردان به خانه پرفسور عدل که در حال حاضر پژوهشکده هنر فرهنگستان هنر است، سر زدند.

مسجدجامعی در این بازدید با اشاره به اینکه پروفسور عدل پس از آنکه آن بیمارستان به هنرستان موسیقی تبدیل می شود به این مکان نقل مکان می کند، گفت: معمار این خانه روسی است اما فضاها و نماها ایرانی هستند.

کمال حاج‌سیدجوادی، مدیر پژوهشکده در این بازدید با اشاره به اینکه این خانه تلفیقی از معماری فرنگی و ایرانی است، عنوان کرد:‌ این ساختمان بر اساس معماری دوره مارکوف ساخته شده و مقرنس و گچ‌بری‌های آن روح ایرانی دارند و در سال 1310 ساخته شده است.

او درباره ساخت خانه‌ای در حریم منزل پرفسور عدل نیز اظهار کرد: هنگامی که این خانه ساخته می‌شد بارها با میراث فرهنگی و شهرداری مکاتبه کردیم که جلوی ساخت آن گرفته شود اما هیچ کدام از نامه‌های ما به سرانجام نرسید.

برای اولین بار در ایران، بیش از 500 هزار کتاب الکترونیکی با موضوع هنر و مسائل مرتبط در کتابخانه این پژوهشکده گردآوری شده است.

قدیمی ترین آتش نشانی امین حضور قبرستان بوده است

در ادامه گروه تهران‌گردی از قدیمی‌ترین آتش‌نشانی تهران بعد از آتش‌نشانی امین‌حضور دیدن کردند. مسجد جامعی با اشاره به اینکه در تقویم ملی « 25 دی ماه» روز شکل گیری اطفائیه است، تاکید کرد: سال 1308 اولین اطفائیه در سه راه امین حضور بوده، بعد از آن این ایستگاه، نخستین اطفائیه موجود است که گفته می‌شود در سال 1324تاسیس شده است.

او با اشاره به اینکه این مجموعه قبلا قبرستان عمومی بوده است و چهره های بزرگی در این قبرستان آرمیده‌اند، گفت: کلهر، خوشنویس برجسته و مختار السلطنه از جمله مشاهیر دفن شده در این قبرستان هستند. سر سردار جنگل نیز در ابتدا در این قبرستان دفن شده بود که بعدها به رشت منتقل می شود.

مرتضی اصفهانی مدیر منطقه 5 آتش‌نشانی نیز در این بازدید با اشاره به اینکه در برخی از قسمت‌هایی که کارهای عمرانی انجام می‌دهیم به اسکلت برخورد می کنیم، گفت: در همین راستا تمام اسکلت‌ها را جمع آوری کرده و در گوشه دیگری از محدوده دفن می کنیم.

در حالیکه شواهد نشان می دهد اسکلت های موجود در این ایستگاه آتش نشانی برای زمان مشروطیت است اما سازمان میراث فرهنگی این قبرستان تاریخی تهران را به حال خود رها کرده و حتی چندی پیش دو سنگ قبر قدیمی هم توسط سازمان میراث فرهنگی از این مکان خارج شده و دیگر برگردانده نشده است.

میدان حسن آباد ناراحت است

در ادامه احمدمسجدجامعی به میدان حسن‌آباد رفته و در جریان نارضایتی های کسبه و اهالی محل قرار گرفت. تعدادی از کارگران فصلی طی این بازدید به گفت و گو با مسجدجامعی پرداخته و از مشکلات خود برای این عضو شورای شهرگفتند.

این عضو شورای شهر همچنین از تیمچه حسن آباد که در سال 1929 میلادی ساخته شده بازدید کرد و طی این بازدید به یکی از قدیمی‌ترین مغازه های کاموا فروشی تهران رفت و گفت: حسن آباد بورس کاموافروشی تهران است و بیش از 15 باب مغازه در این صنف فعالیت می کنند.

در حاشیه این بازدید جمعی از مغازه‌داران میدان حسن‌آباد اعتراض کردند که میراث فرهنگی به این قسمت توجه نمی‌کند. از دیگر ناراضایتی های کسبه، نبود یک پارکینگ در یکی از پررفت و آمدترین میادین تهران بود.

مسجدجامعی درباره مشکلات میدان حسن‌آباد تصریح کرد: متأسفانه میدان حسن‌آباد دو مشکل دارد، یکی آنکه بخشی از آن متعلق به شهرداری منطقه 11 و بخشی از آن متعلق به شهرداری منطقه 12 است، بنابراین مدیریت آن دشوار شده است.

مسجد جامعی ضمن بیان اینکه ساخت بناهای اطراف میدان حسن آباد مربوط به سال ۱۳۰۸  و خاندان القانیان بود، از جمع آوری ساختمان شیشه‌ای بانک ملی واقع در بالای ساختمان میدان حسن‌آباد خبرداد.

مرمت خانه قدیمی شیبانی

عضو شورای اسلامی شهر تهران، به همراه تیم تهران گردی خود، در ادامه از خانه شیبانی ها در خیابان ژیان پناه بازدید کرد و به زهره شیبانی همسر مرحوم محمود شیبانی مالک فعلی این خانه تاریخی گفت: مسئولیت مرمت اینجا با ما، هرکاری که لازم بود برای حفظ این بنا انجام دهید. ما نیز در حد توان کمک می کنیم.

مسجدجامعی درباره خاندان شیبانی‌ها توضیح داد: خاندان شیبانی از خاندان‌های بزرگ هستند و تبار آنها به دوره اسلامی برمی‌گردد. همچنین در کتاب کهن نیز از تبار آنها به عنوان اصحاب امیرالمومنین (ع) یاد شده است.

زهره شیبانی با بیان اینکه قدمت این خانه به اواخر دوره محمدشاه قاجار می رسد اظهار کرد: زیربنای این خانه تاریخی هزار متر مربع است و چندسال پیش سهم وراث را خریدم تا بتوانم آن را حفظ کنم.

گفتنی است خاندان غفاری و شیبانی هر دو  کاشانی بودند و با یکدیگر رقابت هایی داشتند اما با رضایت دو خاندان، وصلتی بین آنها صورت گرفته و رقابت‌ها جای خود را به رفاقت می دهد. از این رو نام تعدادی از  کوچه‌های این محل غفاری و تعدادی دیگر شیبانی بود.گروه تهران‌گردی همچنین از قدیمی‌ترین شیرینی‌فروشی محله «امیریه» و «منیریه» دیدن کردند. قنادی میهن در سال ۱۳۱۵ تاسیس شده است که محمدعلی جاهد پیکانی، آن را افتتاح کرد و هم اکنون فرزند او این مغازه را اداره می کند.

مسجد جامعی همچنین در مسیر خود از  فروشگاه‌های لوازم ورزشی و همچنین قدیمی‌ترین پوستر ورزشی فروشی نزدیک میدان منیریه دیدن کرد. در یکی از دیدارها نیز از یک دوچرخه فروشی نزدیک میدان گمرک دیدن کرد و از وضعیت خرید دوچرخه و اقبال مردم از دوچرخه سواری سوالاتی کرد.  فروشندگان نیز جواب‌هایی دادند و عنوان کردند قیمت دوچرخه ها معمولا بین ۵۰۰ تا  یک میلیون دویست هزار تومان است که البته بیشترین فروش دوچرخه مربوط به دوچرخه های ۵۰۰هزار تومانی است.

خانه مینایی جان ندارد

خانه «مینایی» با یک قرن قدمت مقصد بعدی تیم تهران‌گردی و مسجدجامعی بود.  این خانه اگرچه ثبت ملی شده اما به حال خود رها شده و وارث آن توان نگهداری و بازسازی ندارد.

دختر مرحوم مینایی طی این بازدید از شهرداری و میراث فرهنگی خواست این خانه را خریداری کرده تا بتوانندآن را حفظ کنند.گفتنی است خانه مینایی 480 متر بنا دارد و یکی از پسران مرحوم مینایی در آن زندگی می‌کند.

معضل آموزشی در منطقه 11 بیداد می کند

پژوهش‌سرای پویا که معماری این مدرسه به سال 1324 تا 1330باز می گردد، یکی دیگر از مکان‌هایی بود که احمد مسجدجامعی و تهرانگردان به آنجا رفتند. در این بازدید که جواد نظریان مدیر آموزش و پرورش منطقه 11، همراه تهرانگردان بود، در سخنانی بیان کرد: در حالی که  37 هزار دانش‌آموز در منطقه 11 وجود دارد و فضای آموزشی منطقه محدود است اما این مدرسه را به بهانه انتخابات در اختیار ما قرار نمی دهند.

وی با اشاره به اینکه بافت مدارس این منطقه فوق‌العاده فرسوده است، خاطرنشان کرد:  میانگین قدمت مدارس  60 سال به بالاست، ما در مدارسی با مساحت 250 متر 600 دانش‌آموز داریم، به عبارتی این مدارس زندان دانش‌آموزان هستند.

بیمارستان وقفی اخوان را باید حفظ کرد

بیمارستان توانبخشی اخوان مقصد دیگر تیم تهران‌گردی این هفته بود؛ این بیمارستان خانه مسکونی مرحوم احمد اخوان بوده است که فرزندان آن مرحوم این خانه را وقف درمانی اطفال می‌کنند. در این بیمارستان بخش‌هایی نظیر روان‌پزشکی، روان‌شناسی، فیزیوتراپی، گفتاردرمانی و شنوایی سنجی وجود دارد.

مسجدجامعی طی این بازدید گفت: مرحوم اخوان بازرگان خوش‌نام و فعالی بوده که باغی داشته و خیابان نزدیک این بیمارستان به باغ اخوان معروف است. مرحوم اخوان در زمان پهلوی اول مراسم روضه‌خوانی باشکوهی برگزار می‌کرده و منبرخوان‌های خوبی از مشهد می‌آورد. گفته می‌شود یکی از آن منبرخوان‌ها پدر دکتر محقق بوده که بعدها پسر اخوان که خودش پزشک اطفال بوده خانه پدر را وقف خدمات‌رسانی به اطفال می‌کند.

حمیدرضا خرم‌خورشید، رئیس دانشگاه علوم توانبخشی بهزیستی نیز طی این بازدید بیان کرد:‌ ما فکر می‌کردیم این خانه سند ندارد اما می‌گفتند مرحوم اخوان سند اینجا را داشته است. اما ما هر چه در وزارت بهداشت و دانشگاه تهران پیگیری کردیم، سندی از این خانه ندیدیم و در نهایت خودمان برای آن سند گرفتیم.

او ادامه داد: هنگامی که دفتر فنی وزارت بهداشت برای بازسازی از ساختمان بازدید کردند، گفتند این ساختمان از نظر فنی استحکام ندارد . او از مسجدجامعی خواست قطعه زمینی، برای ساخت مرکز توانبخشی دیگری به این دانشگاه واگذار کرده و بیمارستان «اخوان» نیز همچنان به کار خودش ادامه دهد.

مسجدجامعی در پاسخ به رئیس دانشگاه علوم توانبخشی اظهار کرد:‌ نمی‌توان داخل ساختمان وقفی تا این اندازه دخل و تصرف کرد و حداقل کاری که می‌توانیم برای خانه اخوان بکنیم، این است که آن را حفظ کنیم.

بازدید از گلفروشی 75 ساله زعیم

مسجدجامعی  همچنین به گل فروشی 75 ساله زعیم به عنوان یکی از قدیمی ترین گلفروشی های تهران رفت و با اشاره به اینکه زعیم خاندان محترمی هستند و اصالتا اهل کاشان‌اند، افزود: خاندان زعیم بیمارستان، درمانگاه، مسجد و مدرسه هایی ساخته اند و در گلفروشی هم از جمله قدیمی ها هستند.

سیدعلی زعیم پسر مرحوم زعیم درباره این مزرعه گل بیان کرد: مرحوم پدر با باغبان مظفرالدین‌شاه گلفروشی راه می‌اندازند، در واقع آنها اولین موسسان اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان گل و گیاه کشور بودند و همچنین در مسائل عام‌المنفعه نیز شریک بودند. بیمارستان زعیم در پاکدشت، حمام‌ها، دبیرستان‌های 20 کلاسه در منطقه شریف‌آباد از اقدامات عام‌المنفعه خاندان زعیم است.

وی درباره وصیت‌نامه پدرش عنوان کرد: یکی از صحبت‌های پدرم این بود که مزاحم کسی نباشیم. او بعد از مرگش وصیت کرد که مراسم هفتم، چهلم و سال برایش نگیریم، زیرا او معتقد بود بعد از ایشان حیات ادامه دارد.

رونمایی از کتاب نهج البلاغه موسوی گرمارودی

مسجدجامعی در برنامه این هفته تهرانگردی خود از کتاب نهج‌البلاغه با ترجمه موسوی گرمارودی در ساختمان تاریخی حمام قاجاری انصاری رونمایی کرد و گفت: این اثر پیش از این در روز عید غدیر در منزل این شاعر رونمایی شده بود و امروز نیز از کتاب چاپ‌شده با حضور ناشر کتاب رونمایی می‌کنیم.

او افزود: من مشکلات نشر را می‌دانم و زمانی که ریاست شورای شهر را بر عهده داشتم شورای کوچکی با حضور برخی از ناشران تشکیل داده بودیم و به صورت موردی برخی از این مشکلات را رفع می‌کردیم که متاسفانه این اقدام دوام نیاورد.

عضو شورای شهر تهران با اشاره به اینکه ترجمه این نهج‌البلاغه هشت سال زمان برده است، تصریح کرد: موسوی گرمارودی بعد از ترجمه «قرآن» و «صحیفه سجادیه» این کار را هم انجام داد تا مجموعه کارش کامل شود.  مسجدجامعی بعد از این رونمایی به دیدار خانواده شهیدان هاشمیان رفت.

بازدید از روند بازسازی مسجد پنبه چی

مسجد پنبه‌چی که در دهه‌ 30 در محله‌ امیریه تهران در کوچه‌ آقازاده با برخی شاخص‌های معماری دوره پهلوی دوم ساخته شده است، در معرض تخریب گرفته بود که مسجدجامعی دو سال پیش در یکی از تهرانگردی‌های خود جلوی این تخریب را گرفته و قول بازسازی آن را داده بود. در همین راستا مسجدجامعی و تیم تهرانگردی بعد از دوسال، به این مسجد رفته و در جریان بازسازی آن قرار گرفتند.

عضو شورای اسلامی شهر تهران، طی این بازدید با اشاره به روند قابل قبول بازسازی مسجد بیان کرد: بر همین اساس مقرر گشته یک کتابخانه به مسجد اضافه شده و یک ورودی نیز از خیابان ولیعصر برای مسجد پنبه چی در نظر گرفته شود.

او با اشاره به اینکه مسجدپنبه چی بیش از 60 سال سابقه دارد و بیش از 64 شهید تقدیم انقلاب کرده است، گفت: حاج محمد پنبه چی موسس این بنا بوده است.

دیدار با اولین زن چترباز ایرانی

اما آخرین برنامه این هفته تهرانگردان، به دیدار با تنها زن چترباز ایران اختصاص داشت. بهجت امام علی زاده در این دیدار به ذکر خاطره هایی از دوران چتربازی خود پرداخته و عنوان کرد: متولد 1320 هستم و سال 40 وارد ارتش شده و بیش از چهل سال خدمت کرده‌ام .

وی مهرانگیز زنده نام را نخستین زن ایرانی دانست که جان خود را در چتربازی از دست داده و ادامه داد: من نیز خاطرات خطرناک بسیاری دارم که تمام آنها به خیرگذشته است.