پرده خوانی همچون ققنوس از خاکستر سر برمی آورد

به گزارش خبرنگار تئاتر شبستان، در این نشست محمد رحمانیان با بیان اینکه خواستم تلفیقی از «پرفورمنس» و «پرده خوانی» را ارایه کنم، گفت: فکر می کنم ریشه های پرفورمنس به معنای امروزی اش به آیین های نمایشی شرقی از اپرای پکن تا پرده خوانی ایرانی برمی گردد. در این اجرا سعی کردم پرفورمنس را به نوع خاصی از پرده خوانی که تا همین 100 سال پیش در ایران رواج داشت، نزدیک کنم.

این کارگردان برجسته تئاتر اضافه کرد: پرده خوانی تا پیش از دوره رضاشاه در جاهای مختلف ایران رواج داشت اما همزمان با ممنوعیت تعزیه به ناچار رونق خود را از دست داد. بعد از اتفاقات بهمن 57 فرصت دوباره ای ایجاد شد تا حیاتش را بازیابد و شاید همچون ققنوس از خاکستر سر به در آورد.

مزاحم سالن های دیگر نمی شوم

محمد رحمانیان درباره اینکه چرا به اجراهای تجربی روی آورده، یادآور شد: تجربه اجرا خارج از تالارهای نمایشی، امکانات متفاوتی به شما می دهد وحتی محدودیت هایی که برایتان ایجاد می کند، می تواند به تجربه های تازه ا ی بینجامد. ضمن اینکه این نوع اجرا کمک می کند مزاحم سالن های دیگر نباشم.  

کارگردان نمایش «ترانه های قدیمی» ادامه داد: زمانی در روسیه تجربه هایی مبنی بر اجرای نمایش خارج از سالن های کلاسیک آغاز شد که به اجراهای متفاوتی در کارخانه یا میدان سرخ و جاهای دیگر منجر شد. بعدتر تجربه های دیگری در ایران و خارج از کشور شکل گرفت که کمک کرد تئاتر محیطی در کنار تئاتر کلاسیک صحنه ای تعریف خود را پیدا کند.

رحمانیان اجرای آدامس خوانی را متفاوت از سایر آثار خود دانست و گفت: اجرای این شیوه از نمایش به لحاظ گستردگی و ملزومات اجرایی کار بسیار سختی بود و اگر همه عوامل دست به دست هم نمی دادند شاید به سامان نمی رسید.

وی ادامه داد: بخش اصلی کار در مواجهه با تماشاگر شکل می گیرد و برخلاف نمایش های قبلی که ما متکی به متن بودیم این بار بازخورد تماشاگران در اجرا تاثیرگذار خواهد بود. بنابراین هر اجرا  با شب قبل متفاوت می شود شاید به خاطر همین است که بازیگران خیلی راحت درباره نقش هایشان حرف نمی زنند.

اجرایی برای طرفداران نقاشی

کارگردان نمایش «فنز» درباره اینکه گروه مخاطبان نمایش چه کسانی هستند، اذعان کرد: گروه مخاطبان ما در درجه اول طرفداران هنرهای تجسمی و گالری روها هستند بعد از آن طرفداران موسیقی و بعدتر تئاتربین ها چرا که اجرا بر پایه تابلوهای نقاشی شکل گرفته که به خودی خود قابل تماشاست اما نمایش ما در واقع کمکی به دیدن این آثار است.

وی با اشاره به نمایشنامه ای به نام نمایشی برای تو که بر اساس یادداشت های برگرفته از تجربیات یک کارگردان اهل بولیوی نوشته شده است، گفت: چند طرح نمایشی دارم که بر اساس فضاهای خارج از سالن نمایش نوشته شده که از جمله آن نمایش برف گیجه است. نمایشی که می بایست در یک یخچال گوشت اجرا شود و هر بار حدود 15 تماشاگر امکان تماشای اجرا را خواهند داشت. از جایی که محل اجرای نمایش بیش از منفی 20 درجه سرما دارد باید در تابستان آن را اجرا کنیم که خوشبختانه کاخ نیاوران فضایی را در اختیار ما قرار داده است تا بتوانیم مقدمات کار را فراهم کند.

نویسنده نمایشنامه های «مصاحبه»، «خروس» و «نهر فیروزآباد» افزود: طرح دیگری به نام ولیعصر تا حافظ و بالعکس دارم که نوع دیگری از نمایش محیطی است که تمام آن در یک اتوبوس می گذرد به این ترتیب که تماشاگران از مقابل تالار وحدت سوار اتوبوس می شوند و ایستگاه به ایستگاه مسیرشان را در امتداد خیابان حافظ و ولیعصر ادامه می دهند و در مقابل تئاتر شهر پیاده می شوند. در ایستگاه های مسیر بازیگران پیاده و سوار می شوند و نمایش ادامه می یابد.

آدامس فروشی بازیگر سینما به نشانه ی اعتراض

رحمانیان در ادامه به قسمتی از نمایش اشاره کرد و گفت: بخشی از اجرا به ماجرای اعتراض خانم آذر شیوا برمی گردد که در دهه 50 و در حالی که ستاره سینما بود با بلیت فروشی مقابل سینما کاپری (بهمن) به شرایط وقت اعتراض کرد و بعدتر از سینما کناره گرفت. البته اولین فیلمنامه ای که به این موضوع پرداخته «اعتراض یا چگونه چرخ ایستاد» نوشته بهرام بیضایی است که زمانی قرار بود با بازی خانم شیوا ساخته شود. اتفاقی که هرگز محقق نشد.

محمد رحمانیان در پایان صحبت هایش به حذف تکه ای از نمایش با بازی علی عمرانی اشاره کرد و گفت: متأسفانه علی عمرانی در این اجرا با ما نخواهد بود چرا که به دلیل آلودگی هوا حال مساعدی نداشت و دیروز از من خواست تا از اجرای بخش بازی او صرف نظر کنیم.

مهتاب نصیرپور، بازیگر این نمایش درباره تجربه تازه اش تاکید کرد: کتمان نمی کنم که برای اجرا هیجان زده ام، هر کاری با محمد رحمانیان برای من تجربه تازه ای است به خصوص که این بار قرار است در گالری اجرا برویم و شرایط متفاوتی با نمایش های معمول خواهیم داشت.

نصیرپور افزود: خوشحالم نقش من اشاره ای به یک بازیگر سابق سینماست که بخشی از فیلم های مهم سینمای ما با حضور ایشان روی پرده رفته بود. اعتراض ایشان به شرایط سینما که بعدها عواقبی برایشان داشت برای من ارزشمند است. امیدوارم خبر اجرای ما به گوش خانم شیوا برسد که بدانند علاوه بر تماشاگران فیلم هایشان نسل بعد از انقلاب هم به یادشان هستند و با کاری که انجام دادند انگیزه ای برای نگارش تکه ای از این نمایشنامه شدند.

تن ندادن به هر شرایطی برای اجرا

در ادامه این نشست، اشکان خطیبی، مجری طرح این اجرانگاری گفت: بزرگترین تفاوت اجرای ما با سایر پرفومنس ها ابعاد وسیع آن است که فارغ از اینکه پروسه خلق نقاشی ها یک سالی زمان برد چند ماه صرف جست وجوی گالری های مختلف تهران کردیم تا بتوانیم محلی را بیابیم که قابلیت اجرای ما را داشته باشد.

وی افزود: به جرات می توانم بگویم 90 درصد گالری های تهران را گشتیم تا گالری آریانا را پیدا کردیم که مناسب خواست های اجرایی کارگردان باشد. گالری ها با توجه به نیاز هنرمندان روز به روز کوچک تر می شوند و به این ترتیب محل های 80-90 متری هم نام گالری دارند در صورتی که این گالری ها با تعریف یک گالری استاندارد فاصله دارد.

این بازیگر تئاتر که در سال های اخیر در نمایش های مختلفی با محمد رحمانیان همکاری داشته است، اضافه کرد: در شرایطی که هر سالن بلک باکس محقری میزبان سه اجرای همزمان می شود شاید اجراهای تجربه گرای اینچنین بتوانند نوعی اعتراض برای تن ندادن به هر شرایطی در اجرای نمایش باشند.

خطیبی با اعلام اینکه بلیت فروشی این پرفومنس از طریق سایت ایران کنسرت صورت می گیرد، تاکید کرد: شرایط ویژه ای برای دانشجویان در نظر گرفته ایم که با تخفیف مناسب راحت تر بتوانند اجرای ما را ببینند.

اجرانگاری آدامس خوانی نوشته و کارگردانی محمد رحمانیان، بر اساس نقاشی های فرح سلطانی با حضور مهتاب نصیرپور، حبیب رضایی، افشین هاشمی، اشکان خطیبی، بهنوش طباطبایی، سها سناجو، پرستو رحمانیان و میلاد حمیدی از 25 دی تا 5 بهمن، هر روز ساعت 17 در گالری آریانا اجرا می شود.

گفتنی است، گالری آریانا در پل رومی، خیابان شریفی منش، خیابان شهید فیاضی، پلاک 9 واقع است.