آیین مردم لرستان در شب چله

خبرگزاری شبستان_ خرم آباد؛ شب یلدا "شو چله "یا "توک چله" و نیز "اول قهاره" گفته می‌شود در استان لرستان مملو از رسوم کهن است که در بین مردم لرستان سینه به سینه منتقل شده است.

این شب در تاریخ کهن ایرانی، بهانه ای برای دور هم جمع شدن ها، احترام به بزرگترها و دوری از مشکلات روزانه و سپری کردن بزرگترین شب زمستان در کنار افراد خانواده بوده است.

این جمع خانوادگی که در میان قوم های مختلف  با آدابی خاص برگزار می شود.

استان لرستان نیز به ‌عنوان یکی از خواستگاه‌های لُر و لک زبانان ایران در این شب رسوم خاص خود را دارند که مردم استان لرستان نیز همچون دیگر اقوام ایران زمین از دیر باز شب «شوو چله» را با آداب ویژه خود برگزار می کند.

آیین شب یلدای مردم لرستان که متشکل از مردم لرزبان و لک زبان است در جزئیات با هم متفاوت است.

ارج نهادن به بزرگترها و زوج های جوان در این آیین بسیار پسندیده است، برگزاری مراسم شب یلدا در منازل بزرگترها و دعوت ویژه از تازه عروس ها در این شب کارهای بسیار پسندیده هستند.

 بزرگان خانواده و فامیل با تهیه هدیه‌هایی برای تازه عروس ها از آنها برای شرکت در این مراسم دعوت می کنند.

شام شب یلدای مردم لرستان کباب است

بسیاری از آداب شب یلدا مخصوص خوراک آن شب است، خوراک بیشتر مردم لرستان در شب یلدا، تهیه کباب از گوشت گوسفند و یا بوقلمون است.

در مناطق روستایی گوسفندی را از ماه های قبل جهت ذبح در شب یلدا پرورش می دهند و در مناطق شهری نیز گوسفند شب یلدا را معیارهای خاصی چون فربه بودن انتخاب می کنند.

گندم برشته تنقلاب شب یلدای مردم لرستان را متمایز کرده است

تنقلاب شب یلدای مردم لرستان نیز مانند بسیاری از مردم کشور شامل پسته، گردو، بادام، فندوق، کشمش، قلنگ، انجیر خشک و... است.

گندم برشته آجیل شب یلدای مردم لرستان از سایر مناطق متمایز می کند، گندم برشته خود طبق آیینی خاص تهیه می شود.

بانوان لرستانی گندم مرغوب را تهیه کرده و  آن را در زعفران و شیرو چند ادویه مخصوص می خوابانند و بعد خشک می کنند، خواباندن گندم در شیر موجب نرمی آن  می شود.

در شب یلدا بانوان گندم از قبل آماده شده که در گویش محلی (گندم شیره) نامیده می شود را در تابه ای  ریخته و با حرارت ملایم برشته می کنند، این گندم برشته و ترد را با دیگر آجیل ها مخلوط کرده و آجیل مخصوص شب یلدا آماده می شود.

در آیینی دیگر، نوجوانان و جوانان لرستانی با تاریک شدن هوا به پشت‌بام منازل همسایه رفته و شالی را به حیاط منزل آویزان می‌کنند و با سردادن شعار «امشو اول قاره، خیر د هونت بواره، نون و پنیره و شیره، کیخا حونت نمیره» از صاحب‌خانه می‌خواهند تا تنقلات شب یلدا یا میوه را در شال آن‌ها بریزد.

پس از آن صاحب‌خانه به واسطه وسع مالی و چیزهایی که در خانه داشت چیزی را درون شال‌هایی که از پشت‌بام آویزان شده می ریزد.

فال «چهل سرود»  از آیین مردم لرستان در شب یلدا

درشوو چله ای که در منازل بزرگ‌ترها برگزار شود، حتما آیین چهل سرود برگزار می شود، چهل سرود که قبلا برای فال گرفتن از آن استفاده می شد، امروزه به عنوان تفریحی در آخر شب یلدا برگزار می شود.

گرچه اکثر اشعار چهل سرود لکی هستند، اما این آیین لک و لُر ندارد و هم مردم لرزبان و هم مردم لک زبان این آیین را برگزار می کنند.

شاهنامه‌خوانی مردم لرستان در شب یلدا

شاهنامه خوانی یکی دیگر از آیین شب یلدای مردم لرستان است که معمولا با نظم خواصی خوانده می شود.

اعتقاد مردم لرستان به چله بزرگ وکوچک

مردم لرستان  فصل زمستان را به دو عنوان چله بزرگ و کوچک نامگذاری می کنند، که چله بزرگ از ابتدای دی ماه تا 40 روز می باشد و 20 روز دیگر ماه بهمن چله کوچک نامیده می شود.

در جمع شب تاریخی یلدا‌، مملو از رسوم کهن و اعتقادات ریشه‌ داری‌ست که عمل به این آیین ها در واقع فرصتی برای دور هم جمع شدن فامیل و انجام سنت صله رحم است.

مردم لرستان از چند روز قبل از فرا رسیدن شو چله خود را آماده این شب می‌کنند و با خرید میوه‌هایی همچون انارو تنقلات خود را آماده پذیرایی فصل زمستان می‌کنند.

بازار لرستان چند روز قبل از شب چله حال و هوای خاصی می‌گیرد و روستاییان نیز بوقلمون‌هایی که برای این شب نگهداری کرده‌اند به بازار آورده و به فروش می‌رسانند.

آیین شب یلدا، لحظه به لحظه سرشار از خاطراتی به یادماندنی، عواطف و خصایص نیکوی بشری است که در آن می‌توان به صله ارحام، گذشت و تقسیم داشته‌های خود با همسایگان و غریبه‌ها، تلاش برای کسب روزی و رزق در شب‌های سرد، ذخیره توشه زمستان، بازگویی قصه‌ها و خاطرات و... است که همچنان در جای جای سرزمین ایران اسلامی و در هر نقطه و هر قوم با آداب و رسوم خاص خود برگزار می‌شود.