خبرگزاری شبستان – گروه سیاسی: اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و جمهوری آذربایجان اول و دوم دی ماه در ایران برگزار می شود. این اجلاس در شهرهای تهران و تبریز برگزار و در پایان، یادداشت تفاهم همکاری امضا خواهد شد. در کنار این اجلاس نشست بازرگانان دو کشور به ابتکار اتاق بازرگانی ایران در تهران و تبریز برگزار می شود. شاهین مصطفی اف وزیر اقتصاد و صنعت جمهوری آذربایجان و محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران روسای کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور هستند.
بنابراین گزارش، سایت تحلیلی خبری قفقاز در مقاله ای به بررسی روابط ایران و جمهوری آذربایجان و فرصت ها و چالش پیش رو پرداخته است. در بخشی از این مقاله می خوانیم: " پس از استقلال جمهوری آذربایجان، در آبانماه سال ۱۳۷۱ اولین کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و جمهوری آذربایجان در باکو گشایش یافت.(کتاب سبز، ۱۳۸۷: ۲۳۹)در آغاز این دوره، به جهت مناقشه آذربایجان با ارمنی‌ها بر سر مسئله قرهباغ و بسته شدن راههای ارتباطی، ایران به نخستین شریک تجاری جمهوری آذربایجان تبدیل شد. (Chorbajian. 1994, p 56)
روابط تجاری و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان بین سالهای ۱۹۹۵ – ۱۹۹۲ در درخشانترین دوره خود تا به امروز قرار داشته است. حذف ایران از پروژه نفتی قرن که تحت فشار ایالات متحده عملی شد از عوامل اصلی کاهش مناسبات دو کشور به شمار رفته است. یکی از مشکلات مهم اقتصادی جمهوری آذربایجان، فقدان سرمایه داخلی به منظور بهرهبرداری از منابع غنی معدنی و نفتی بوده است. نتیجه این امر وابستگی این کشور به سرمایه و دانش فنی کشورهای دیگر بوده است.
ایجاد شرایط مناسب به منظور سرمایه گذاریهای کلان و بینالمللی هر چند موجب تحرک اقتصادی کشور پذیرنده خواهد شد، اما یکی از مهمترین عوامل دخالت در امور داخلی به بهانه توسعه را به وجود خواهد آورد. بستر آماده و روبه رشد و در واقع فضای بکر این جمهوری برای جذب سرمایههای خارجی، همچنین موجب رقابت قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای با یکدیگر خواهد گردید. این امر با باز شدن راه ورود ایالات متحده و رژیم صهیونیستی به عنوان دشمنان شماره یک جمهوری اسلامی، منطقه را نه تنها به عرصه رقابت که به عرصه تعارض نیز تبدیل خواهد کرد.
استقلال سیاسی جمهوریهای آسیای مرکزی و قفقاز بدون کسب استقلال اقتصادی بیمعنی به نظر میرسد. این جمهوریها دارای وابستگیهای عمیق ساختاری به فدراسیون روسیه هستند. جمهوری آذربایجان به هر میزان که مشتاق و عجول برای تحکیم مناسبات خود با غرب باشد باز هم محکوم شرایط جغرافیایی خویش است. در این مورد جمهوری آذربایجان همواره سایه سنگین روسیه را بر فراز خویش احساس خواهد نمود.
میزان صادرات و واردات میان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان در طول سالهای استقلال این کشور تا به امروز ارقام متفاوتی را نشان میدهد. میتوان گفت روابط تجاری – اقتصادی دو کشور متأثر از روابط سیاسی بسیار پر فراز و نشیب بوده است. از ابتدای استقلال تا سال ۱۳۷۵ (۱۹۹۶) موازنه تجاری میان دو کشور به نفع جمهوری آذربایجان بود اما از این سال تا به امروز این موازنه به نفع جمهوری اسلامی ایران است.(کتاب سبز، ۱۳۸۷: ۲۴۵)
با وجود این که مناسبات تجاری – اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان بسیار پر فراز و نشیب بوده است، متأسفانه مناسبات آذربایجان با اسرائیل علی رغم دوری مسافت نسبت به ایران هر ساله در حال افزایش میباشد. بنابر اعلام کمیته آمار جمهوری آذربایجان در سال ۲۰۰۳ اسرائیل پس از ایتالیا دومین کشور وارد کننده کالا از جمهوری آذربایجان بود. نفت و محصولات نفتی به همراه محصولات کشاورزی رقمی نزدیک به ۸۵% کل اقلام صادراتی جمهوری آذربایجان را تشکیل داده است همچنین در این گزارش به سهم ایران در مناسبات تجاری با جمهوری آذربایجان اشاره ای نشده است.(روزنامه اطلاعات، ۱۳/۱۰/۱۳۸۲)"
یادآور می شود: ایران دارای سفارت در شهر باکو و سرکنسولگری در شهر نخجوان است؛ جمهوری آذربایجان نیز دارای سفارت در شهر تهران و سرکنسولگری در شهر تبریز میباشد. هر دو کشور عضو سازمان اکو (ECO) و سازمان همکاری اسلامی (OIC) می‌باشند. پیش از جنگ‌های ایران و روسیه در دوران قاجار، جمهوری آذربایجان و چند کشور دیگر این منطقه جزء خاک سرزمینی ایران محسوب می‌شدند؛ ولی در پی شکست‌های ایران در این جنگ و تحمیل دو قرارداد گلستان و ترکمنچای (۱۵ سال بعد)، جمهوری آذربایجان و سرزمین‌های شمالی رود ارس از ایران جدا شدند؛ ولی در هیچ‌یک از این قراردادها صحبتی از تعیین رژیم حقوقی دریای خزر به میان نیامده بود. همین مسئله در سالهای بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و تشکیل کشورهای تازه استقلال‌یافته از آن، موجب اختلاف عمیق بین برخی از این کشورها و ایران شده است که این اختلاف تا امروز ادامه یافته است.
ایران و جمهوری آذربایجان از سال ۱۹۱۸ دارای روابط دیپلماتیک می‌باشند. محمدرضا رحیمی اعلام کرده که قرهباغ بخشی از جمهوری آذربایجان است و ایران هیچوقت کوچکترین تجاوز و اشغال این منطقه را نخواهد پذیرفت. اما ایران به ارمنستان که با آذربایجان در وضعیت جنگی قرار دارد کمکهای حیاتی ارائه میدهد. همچنین ایران خواهان حل مناقشه قره باغ نیست این عوامل در کنار نفوذ ایالات متحده آمریکا و اسرائیل به آذربایجان روابط دو کشور را تیره نموده است. با روی کار آمدن دولت روحانی، زمینه برای بهبود روابط دوجانبه فراهم شد که این فرصت، مورد استقبال هردوطرف قرار گرفت و روابط، بهبود یافت.
نظر شما