به گزارش خبرنگار مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان: چهل روز از عاشورای حسینی، روزی که امام حسین(علیه السلام) و یاران باوفایش در دشت کربلا مظلومانه به شهادت رسیده اند می گذرد. چهل روز که بر خاندان اهل بیت عضمت و طهارت به سختی گذشت و امروز قرن ها از آن زمان می گذرد اما شیعیان و عاشقان آل الله در اربعین حسینی گرد یکدیگر جمع می شوند و در حرکتی جمعی تحت عنوان پیاده روی اربعین به زیارت امام حسین (علیه السلام) می روند.
اما حضور در پیاده روی اربعین از یک سو و از طرف دیگر تبیین ابعاد و ماهیت حضور در این اجتماع بزرگ مساله ای است که همواره باید مورد توجه باشد. به بیان دیگر بررسی چرایی حضور در این گردهمایی و توجه به ماهیت معنوی آن موضوع مهمی است که به نظر می رسد تببین آن در سطح مساجد بسیار اثربخش باشد تا زوار قبل از حرکت به خوبی آگاه باشند که حضورشان در این اجتماع بزرگ چه جایگاه رفیعی دارد.
در راستای بررسی ابعاد پیاده روی اربعین و جایگاه مساجد در تبیین ماهیت این اجتماع عظیم، با حجت الاسلام علیزاده موسوی، رییس پژوهشکده حج و زیارت به گفت وگو نشسته ایم که حاصل آن را می خوانید:
نقش اجتماعات دینی در شکل گیری و معرفی فرهنگ اسلامی به جهانیان چیست؟
اگر تاریخ اسلام را بررسی کنیم می بینیم که معمولا اسلام در محافل اجتماعی و مراکز اجتماعی توانسته است رشد کند و پیشرفت داشته باشد و واقعیت آن است که پیامبر گرامی اسلام نیز به نقش و کارکرد اجتماعات به شدت اعتقادات داشتند؛ بنابراین از همان صدر اسلام کانون تصمیم گیری مسجد است و مردم در مسجد جمع می شوند و تصمیم گیری های نهایی را انجام می دهند.
از سوی دیگر اقامه نماز به جماعت آن هم در مسجد توصیه فراوانی شده است چون علاوه بر اینکه امر عبادی است محل حضور جمعی مسلمانان بوده و سبب همراه شدن آنان با یکدیگر می شود که همین امر موجب شکل گیری موج همفکری و تبلور قدرت مسلمین خواهد شد. یا مصداق دیگر از اجتماعات عبادی سیاسی مسلمین نماز جمعه است که هر هفته برگزار می شود و نشان گر آن است که اجتماع مسلمین در یک منطقه و در انجام مراسم عبادی آن هم به شکل مشترک نقش اساسی را در نشان دادن عظمت امت اسلامی دارد.
این نگاه جمعی در مورد حضور گسترده مسلمانان در راهپیمایی عظیم اربعین چه نمودی دارد؟
به نظرم بحث اربعین حسینی را می توان این گونه تحلیل کرد، وقتی حرکتی به صورت خودجوش و اینگونه در عالم تشیع اتفاق می افتد و شیعیان از نقاط مختلف جهان تلاش می کنند خود را به نجف برسانند و پیاده از نجف به کربلا بروند نشان از عظمت اسلام و تاثیر شعائر دین ما دارد.
چیزی که باید در اربعین به آن توجه کنیم آن است که جریان های سلفی به دنبال آن هستند که جریان اربعین را صرفا درون شیعی و مذهبی معرفی کنند و بگویند که این جریان مخصوص شیعیان است و ارتباطی با اهل سنت ندارد اما واقعیت آن است که وقتی به موضوع در مقام نظریه و عمل ورود پیدا می کنیم حضور سایر فرق اسلامی و ادیان را در این رویداد می بینیم.
امام حسین(علیه السلام) به عنوان سبط پیامبر اسلام که توسط یزید به شهادت رسید مورد احترام همه مسلمانان است و این علاقه و احترام اختصاص به شیعه ندارد و همواره میان اشعار اهل سنت و حتی مسیحیانی که این واقعه را شنیده اند و حتی بوداییان و ادیان غیر الهی آزادگی شهدای کربلا وجدآور است.
پس باید تلاش مان این باشد که این رویکرد و پیاده روی که در ایام اربعین انجام می شود را به مثابه یک همگرایی مذهبی تلقی کنیم و آن را جلوه ای از وحدت تلقی کنیم و راهکار مهمی را در حوزه وحدت اسلامی تبدیل کنیم. پس این یک ویژگی است و اما خصوصیت دوم اجتماع اربعین که نوع همفکری و همراهی و سبک زندگی را می تواند به مسلمانان یاد دهد جلوه هایی از ایثار، مجاهدت و از خودگذشتگی است که این رفتار انسانی را در اجتماع بزرگ اربعین میان زوار میبینیم. حتی فردی که برای قوت روزانه خود چیز زیادی ندارد حاضر است آن را با زوار تقسیم کند، این برای مسلمین درسی است که غمخوار هم باشند و از این فرصت استفاده کنند وبدانند که ایثار اختصاص به کربلا و اربعین ندارد بلکه باید تمام زندگی انسان را در برگیرد.
حضور در این اجتماع بزرگ معنوی چه دستاوردهایی را به همراه دارد؟
نکته بعد اینکه جهان غرب تمام تلاش شان این است که مسلمین را بعد از قضایایی که تکفیری ها در سطح جهان داشتند به عنوان انسان های دو از تمدن و خشن معرفی کنند و همین امر است که به اسلام هراسی و اسلام ستیزی دامن می زند. در نتیجه می بینیم که غرب اقدامات تکفیری ها را به کل مسلمین تسری می دهند و وجهه آنان را به گونه ای کاملا مغایر نمایان می کند.
حال در این شرایط اگر با رویکرد وحدت آمیز از ظرفیت های اجتماعات مسلمین بهره بگیریم و به عنوان مصداق این موضوع از ظرفیت پیاده روی اربعین به نحو احسن استفاده کنیم در نتیجه جلوه ای حق از اسلام و اسلام محمدی برای جهانیان به تصویر کشیده می شود چراکه جهانیان می بینند که مسلمین در کنار یکدیگر چه طور می توانند جلوه های انسانی و اسلامی را به نمایش بگذارند . میلیون ها انسان در شرایط مختلف به صورت پیاده برای یک هدف معنوی حرکت می کنند و به زیارت سیدالشهدا می روند.
مساله بعد که باید در ذیل ماهیت پیاده روی اربعین به آن توجه داشته باشیم مفهوم وحدت است. ما مفهمومی به نام امت را در اندیشه اسلامی داریم که این مفهوم چیزی فراسوی مرزهای جغرافیایی و نژآدها است و نمونه واضح آن را در مکه و مناسک حج می بینیم.
اما یکی دیگر از بارزترین نمودهای این وحدت رویداد پیاده روی اربعین است که می تواند نقش موثری را در وحدت هرچه بیشتر امت اسلام ایفا کند و به نوعی تمرین و تمهیدی برای ایجاد امت اسلامی است، امتی که بدون توجه به رنگ و پوست و نژاد و ملیت در کنار هم قرار می گیرند. ملت مسلمان ایران و عراق با وجود آنکه هشت سال با هم جنگ داشتند اما در این اجتماع بزرگ در کنار هم هستند و اربعین نماد وفاق میان آنها می شود و به اندازه ای دو ملت را به هم نزدیک می کند که عراقی ها با تمام وجودشان به میدان می آیند تا از مهمانان ایرانی خود پذیرایی کنند.
با این تفاسیر اگر بخواهیم از این پدیده بزرگ بهره برداری کنیم باید وقت مستوفایی برای شناخت ظرفیت های اربعین بگذاریم و مساجد ظرفیت مناسبی برای معرفی فرهنگ اربعین هستند. به نظرم واقعا این حرکت و حادثه ابعاد مختلفی دارد و ما هنوز نشناخته ایم و نمی دانیم که اربعین چه ظرفیت هایی دارد. ما می توانیم در حوزه های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی از این ظرفیت بهره بگیریم . بخش عمده ای از انرژی این حماسه بزرگ دارد از دست می رود بنابراین اندیشمندان و فرهیختگان باید فردای اربعین بنشینند و ابعاد این حرکت عظیم را مورد بررسی قرار دهند و آن را کاملا در حوزه های مختلف بررسی کنند تا اولا راهبردهای مناسبی را تعریف کنند و بعد هم راهکارهایی تعریف کنند . ما در پژوهشکده حج وزیارت این فعالیت را شروع کردیم و به دنبال آن هستیم که بتوانیم مانیفست و یا یک برنامه جامعی برای استفاده از ظرفیت ها و جاذبه های جریان اربعین داشته باشیم.
نظر شما