خبرگزاری شبستان: اصولا عامل «موعظه» و اندرز در تبلیغ از جایگاه ویژه برخوردار است. قرآن مجید در آیاتی چند، خود را موعظه ای برای مردم معرفی کرده است:
راغب، موعظه را اینگونه معنا کرده است:
«الوعظ زجر مقترن بالتخویف»
(موعظه بازداشتن همگان با بیم دادن است) .
خلیل بن احمد، یکی از دانشمندان بنام لغت شناس نیز گفته است:
«الوعظ هو التذکر بالخیر فیها یرّق له القلب».
(وعظ به یاد آوردن نیکی هاست، به گونه ای که دل ها نرم گردد).
پیامبر اعظم(ص) علاوه بر اینکه خود عملا از چنین شیوه ای برای هدایت مردم استفاده می کردند، مسلمانان را بر برگزاری مجالس وعظ و اندرز ترغیب می نمودند.
درروایاتی که هم در منابع شیعه و هم در منابع سنی یافت می شود، از مجالسی به عنوان «مجالس ذکر» نامی به میان آمده و در خصوص برگزاری آن تشویق و تاکید شده است. یکی از آنها حدیث ذیل است که پیامبر(ص) خطاب به مسلمانان فرموده اند:
«بادرو الی ریاض الجنة، قیل یا رسول الله و ریاض الجنة> قال: مجالس الذکر».
(به سوی باغ های بهشت بشتابید، گفته شد: ای رسول خدا!
مقصودتان از باغ های بهشت چیست؟ فرمود: مجالس ذکر و یاد خدا» .
متاسفانه امروزه مجالس وعظ و اندرز در میان مسلمانان از جایگاه اصیل خود برخوردار نیست، برگزاری مجالس سخنرانی در مسجد به یک رسم و تشریفات تبدیل شده، فقط در مرگ افراد، مجالس با عنوان مجلس تحریم تشکیل می شود آن هم نه برای عبرت و موعظه، که از سر رسم و تشریفات؛ چندان که اگر کسی نمیرد هرگز مجلسی برپا نمی شود گویی همگان خود را از وعظ و اندرز دیگران بی نیاز می دانند حال آنکه سخت بدان محتاج اند.
مراعات حال حاضران در مسجد
درباره مدت زمان سخنرانی های پیامبر اعظم(ص) در مسجد با استناد به شواهد روشنی که در این زمینه در دست است، می توان گفت: مدت این سخنرانی ها معمولا کوتاه بوده است. آنچه از خطبه های پیامبر اعظم در دست است نشان می دهد که مدت زمان سخنرانی های آن از چند دقیقه تجاوز نمی کرده است.
مراعات اعتدال حتی در خطبه های نماز جمعه نیز که از سوی آن حضرت ایراد شده مورد توجه قرار می گرفته است در سنن ترمذی آمده است که پیامبر در نماز جمعه و خطبه های آن جانب اعتدال را مراعات می فرموده است.
در کنار این همه، گاه در سخنرانی های پیامبر اعظم مطالب مزاح آمیزی نیز بیان می شده است. پیامبر اعظم(ص) بر منبر مسجد برای مردم از مردی سخن گفت که شتری را که مال خود پیامبر بوده برای آن حضرت هدیه آوره است! پیامبر سه وقیه نقره به او پاداش داده اند ولی او باز هم راضی نشده است!
جاذبه های معنوی در تبلیغ پیامبر اعظم(صلی الله علیه و آله وسلم)
تردیدی نیست که کار تبلیغی پیامبر در مسجد، سرشار از مایه های معنوی و روحانی بوده است. این آمیزه های الهی کسانی را که اندک زمینه ای برای هدایت داشته اند، شیفته و شیدای اسلام می کرد. در حقیقت دامنه فعالیت های پیامبر اعظم در مسجد، فقط به برگزاری سخنرانی و تشکیل کلاس های آموزشی محدود نمی شد، بل جلوه های رفتاری پیامبر بیش از هرچیز، مسجد را به کانون هدایت حق جویان تبدیل ساخته بود یعنی پرتو تور جذبه های معنوی پیامبر آن چنان پر فروغ بود که گاه کسانی که به قصد کشتن آن حضرت به مسجد می آمدند نیز خیره می ماندند و بذر مهر و محبت به اسلام در دل آنها کاشته می شد.
«عمیر بن وهب» در پی تحریکات صفوان بن امیه برای کشتن پیامبر اعظم در برخوردهایی کوتاه و جان تازه مسلمان را با اسلام پیوند می زد به گونه ای که نخستین آرزوی آنان پس از مسلمان شدن شهادت در راه خدا بود.
برگرفته از :کتاب فروغ مسجد
نظر شما