محمد باقر انصاری رئیس مؤسسه بوستان کتاب و نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در قم، با اشاره به اهمیت فرهنگ کتاب خوانی و ارتباط آن با اقثصاد گفت: متاسفانه این روزها حال و هوای کتاب و کتاب خوان حال و روز خوبی نیست و شاید علت اصلی این حال و هوا عدم کیفیت بالای کتاب باشد.
وی افزود: شاید گفتن این مطلب که حال و روز کتاب این روزها حال و روز خوبی نیست، حرف درستی است، اما باید به این مسئله دو سویه، بلکه چند سویه، نگاه کرد، یعنی حال و روز کتاب خوان را هم باید در نظر گرفت.
انصاری ادامه داد: ما ناشران و صاحبان حِرَف مرتبط، معمولاً از بُعد اقتصادی به این مسئله نگاه می کنیم در حالی که نگاه اقتصادی یکی از دغدغه های جامعۀ کتاب خوان است و دانش و تجربه ثابت کرده اند اگر نیاز وجود داشته باشد، انگیزه برای حرکت هم به وجود خواهد آمد.
رئیس مؤسسه بوستان کتاب و نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تصریح کرد: کتابی که حرفی برای گفتن دارد، مطالبش چسب و قیچی نیست، از اصول درست و فنی کتاب سازی پیروی می کند و زبان خوب و پیراسته ای دارد، اگر خوب معرفی شود، چرا نباید خوانده شود؟ چرا مخاطب از آن فاصله بگیرد؟
وی اظهار داشت: متاسفانه مشکل اینجاست که ما ابتدا خودمان را می بینیم و می گوییم چرا مردم کالاهای ما را نمی خرند؟ نگاه کنید، اگر کیفیت کالا خوب باشد، مردم حتی حاضرند تا مرزهای سرزمین شان بروند، خطرهای قاچاق را به جان و تن بخرند، اما کالای خوب نصیب شان بشود.
کتاب باید دعوت کننده، پر مایه و جذاب باشد
انصار با اشاره به اینکه یکی از دلایل این فاصله گیری، به تولیدهای کم کیفیت برمی گرددیاد اور شد: مادری که دست پخت خوبی ندارد، اویی که آشپزی بلد نیست، نباید توقع داشته باشد فرزندش فقط خوراک خانگی بخورد و نباید مرتب از خود سؤال کند که چرا فرزندش به فست فود عادت کرده است پس باید آشپزی یاد بگیرد و دست پختش را بهتر کند.
وی خاطر نشان ساخت: نکته قابل اهمیت دیگر، ظرف و ظاهر این خوراک است بی تعارف بگویم کتاب های ما اشتها آور نیستند، گرافیک و ظاهر بیرونی و درونی مناسبی ندارند چرا که کتاب باید دعوت کننده باشد عنوان کتاب باید جذاب و دارای طرح زیبایی باشد، چون هر نشریه ای ابتدا دیده و بعد خواند می شود. هر خوراکی ابتدا دیده و بوییده می شود و بعد خورده می شود. خوراک روح –کتاب- هم مانند خوراک تن و جسم است. گذشته از پرمایه بودن، باید طعم، مزه و ظاهر و چیدمان خوبی داشته باشد.
انصاری با ابیان اینکه مسائل اقتصادی می تواند از دیگر دلیل این فاصله گیری هاباشد گفت: به همان نسبت که رکود در بازارهای دیگر دیده می شود، به همان نسبت و گاه شدیدتر در بازار نشر و کتاب هم دیده می شود.
رئیس مؤسسه بوستان کتاب و نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اذعان کرد: در نسبت بخشی کتاب و کباب، هیچ گاه کتاب اولویت نمی یابد، تا نخست، بدن توان نیابد، روح به انگیزه و انگیزش نمی افتد بنابراین می توان انتظار داشت با رونق اقتصادی، اقتصاد نشر و کتاب هم بهتر شود ودرعین حال می توان خوراک را کوچک تر، فشرده تر و با تغییر برخی مواد، آن را مناسب با توان اقتصادی مخاطبان عرضه کرد.
عرضه اقساطی کتاب و استقبال علاقه مندان کتاب خوانی
وی در ادامه افزود: تولید کتاب در قطع پالتویی و با کاغذ ایرانی، همچنین تبدیل آثار در دست نشر به دیجیتال و عرضۀ آنها در قالب الکترونیک که بهای اثر را تا یک پنجم کاهش می دهد، از جمله راه هایی است که می توان در این دوره به آنها تکیه کرد.
انصاری ابراز داشت: عرضه کتاب و دراختیارگذاری آن به صورت قسطی از دیگر راه هایی که مؤسسه بوستان کتاب نیز به سبب صبغۀ دینی و ضروری خود انجام داده که خوشبختانه طلبه ها هم از این طرح بسیار استقبال کرده اند چرا که در هر حال این شرایط، توانسته به سود هر دو طرف، یعنی ناشر و مخاطب باشد، بنابراین اگر بخواهیم این فاصلۀ بین کتاب و مخاطب کم شود، باید برنامه ای درست برای بن مایه و محتوا، ظرف و ظاهر و رونق اقتصادی بریزیم.
فرهنگ کتاب و کتاب خوانی مقطعی ساخته نمی شود
رئیس مؤسسه بوستان کتاب و نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به برگزاری جشنواره، همایش و مراسمی چون نکوداشت هفتۀ کتاب و تاثیر آن در فرهنگ کتابخوانی اظهار داشت: هر حرکتی اگر بدون برنامه رخ دهد صرف نظر از تصادف بی نتیجه خواهد بود به ویژه حرکتی که هزینه هم داشته باشد در این صورت، آسیب را هم باید به آن اضافه کنید.
وی افزود: فرهنگ کتاب و کتاب خوانی مقطعی ساخته نمی شود نمی توان دل به این خوش کرد که با چند جشن و جشنواره، مردم کتاب خوان شوند چرا که این فرهنگ نیاز به دستورالعمل دارد، دستورالعملی که فرا سازمانی باشد و تمام نهادهای فرهنگ ساز و فرهنگ بان، از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت علوم، وزارت آموزش و پرورش و صدا و سیما و مطبوعات، هر یک طبق آن، به وظیفۀ ذاتی، میهنی و دینی خود عمل کنند تا بتوان به نتیجه یگانه ای که فرهنگی کردن و نهادینه سازی کتاب خوانی است، رسید
انصاری تصریح کرد: تصور اینکه کتاب و کتاب خوانی به عنوان یکی از ارکان مهم فرهنگ کشورهای غربی مثل جمهوری چک بوده و از راه یارانه های دولتی و تخفیف های گاه به گاه رخ داده است تصورغلطی است چرا که همه از راه دستورالعمل و طی زمان و برنامه ای بلند مدت اتفاق افتاده است برای مثال، سازندگان مجموعه های تلویزیونی وظیفه دارند در صحنه ای که یکی از شخصیت های اصلی یا فرعی را تنها یا در جمع نشان می دهد، در دست یا کنار او کتاب بگذارند، در طراحی های داخلی و چیدمان صحنه، کتابخانه یا دست کم قفسه ای از کتاب، وجودی جدا ناپذیر دارد.
برنامه سازی فرهنگی نباید تنها با هدف پر کردن اوقات فراغت صورت گیرد
رئیس مؤسسه بوستان کتاب و نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه مقایسه فرهنگ کتابخوانی و اهمیت آن در ایران و دیگر کشورها امر قابل توجهی است به طور مثال در کشور ما در هر سه صحنه ای از یک فیلم یا مجموعه ای تلویزیونی، یک یا چند شخصیت در حال استفاده یا بازی با تبلت و تلفن همراه هستند، در چیدمان های صحنه، جز خانه های پدربزرگ ها و مادربزرگ ها خبری از کتاب نیست، نهایت نشان دادن کتاب، سر سفرۀ عقد و آن هم کتاب خدا، قرآن است.
وی ادامه داد: الگو را ما خود به مردم مان می دهیم و سبک زندگی را خودمان برای آنها تعریف می کنیم و باید توجه داشته باشیم که حرکت فرهنگی، چه خوب و چه بد، تدریجی و گاه خزنده است و مخاطبان برنامه ها با شخصیت ها همذات پنداری و در کاربری وسایل و پوشش با آنها همانندی می کنند و این یعنی خطر برای کشورهایی که برنامه سازی شان تنها برای پرکردن اوقات روزمره مخاطبان است.
توجه به دستورالعملهای اقتصادی و فرهنگی کشورهای کره و ژاپن یک هشداربزرگ فرهنگی است
انصاری ابراز داشت: این یعنی فرصت، برای آنهایی که می خواهند فرهنگ سازی و فرهنگ بانی کنند، آنهایی که چیزی به نام هویت، فرهنگ و ملت دارند و امروز باید بدانیم که ما به جای نوشتن و تدوین دستورالعمل و استفاده از کارشناسان خبرۀ جامعه شناس، روان شناس و مردم شناس، ما چه کرده ایم؟ تلویزیون مان را پر کرده ایم با سریال های کره ای و انیمیشین های ژاپنی! آیا می‌دانید بخشی از هزینه‌های هنگفت تولید این برنامه‌ها را شرکت‌های بزرگ و نامدار کره‌ای و ژاپنی می‌پردازند؟! برای چه؟ برای اینکه وقتی قهرمان کره‌ای، شخصیت کره‌ای یا ژاپنی، قهرمان شمای مصرف کننده شد، کالای تولیدی کشور او هم کالای شما می‌شود و این کالاها سالن‌های پذیرایی و آشپزخانه‌های شما را فتح می‌کنند.
وی یاد آور شد: متأسفانه ما داریم با دستان خودمان به دستورالعملهای اقتصادی و فرهنگی کشورهای کره و ژاپن عمل می‌کنیم و جالب است بدانیم بسیاری از این تولیدات به ظاهر فرهنگی، اما در اصل اقتصادی و تبلیغاتی، به رایگان و گاه با قیمتی بسیار پایین برای پخش در اختیار کشورهای دیگر قرار می‌گیرند و این، یک هشداربزرگ فرهنگی است.
رئیس مؤسسه بوستان کتاب و نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: برگزاری جشنواره‌ها و همایش‌ها، تشنگی و گرسنگی را در حوزه کتاب دوچندان می‌کند و حال اگر بی‌میلی در این حوزه وجود داشته باشد که گاها این بی‌میلی از سر بیماری است دیگر تشنگی و گرسنگی و دوچندانیِ آن معنا پیدا نمی‌کند.
انتشار 150 عنوان کتاب در موسه بوستان کتاب قم
انصاری در ادامه خاطر نشان ساخت: مؤسسه بوستان کتاب، امسال و در حال حاضر 150 کتاب در مراحل مختلف آماده سازی نموده است که هر هفته، در صورت تأمین کاغذ، پنج کتاب چاپ و منتشر شده و با توجه به نیازسنجی و درخواست بازار نیز نزدیک به چهارصد اثر در نوبت بازچاپ است که آن هم مشروط به تأمین کاغذ، هفته به هفته چاپ و در فروشگاه‌های کتاب عرضه می‌شوند.
وی با تاکید بر این امر که سیاست پیوسته مؤسسۀ بوستان کتاب، ابتدا بن مایه و محتوای آثار است اظهار داشت: ما شتابی برای چاپ کتاب، آن هم به هر قیمت نداریم کتابی که در بازار نظیر و مانند دارد یا به کل بن‌مایه و محتوای مناسبی ندارد، در اولویت سرمایه گذاری نیست بنابراین ترجیح می‌دهیم آثار گذشته را احیا و بازچاپ کنیم تا بخواهیم شمارۀ چاپ اولی‌ها را روز به روز افزایش دهیم.
رئیس مؤسسه بوستان کتاب و نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی عنوان کرد: به پشتوانۀ کلان سیاست‌های درست و مدیریت شدۀ دفتر تبلیغات اسلامی و پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، وضعیت نشر پژوهشگاه، در حال حاضر مطلوب و مناسب است که در عین حال با داشتن گروه علمی دانشمند و فرهیخته و نیروی انسانی کارآمد نیازمند پشتوانه سازی و حمایت‌های ذهنی و انگیزشی هستیم.
انصاری در پایان گفت: مطمئن هستیم در آیندۀ نزدیک، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی یکی از قطب‌های مرجع تولید اندیشه‌های نو در حوزۀ علوم انسانی و اسلامی خواهد بود و آن‌گاه، وظیفۀ مرکز نشر آن، خطیرتر از گذشته خواهد شد.
نظر شما