حجت الاسلام قاسم ترخان، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در گفت و گو با خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان در پاسخ به این سوال که علم تا چه اندازه می تواند بسترساز صلح در جهان شود، گفت: علم به تنهایی تاثیر مستقیمی بر ترویج صلح یا جنگ در جهان ندارد جز این که ماهیتِ در نظر گرفته شده برای علم، بر چه هدفی استوار است.
وی ادامه داد: بنابراین، معتقدیم دین و ایمان باید به علم جهت دهد و وقتی این اتفاق افتاد، علم می تواند در مسیر صلح به کار گرفته شود و نقش مهمی در این زمینه داشته باشد یعنی ما می توانیم علم را به عنوان یک ابزار در نظر بگیریم که می تواند در جهت صلح به کار گرفته شود یا در مسیر جنگ لذا این که هدف علم چه باشد در تعیین این راه موثر است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با تاکید بر این که علم می تواند هدف خود را با تاثیر از مبانی دینی ترسیم کند، گفت: دین در واقع همان فطرتی است که در نهاد انسان وجود دارد و طبیعی است اگر انسان در پی انسانیت باشد، می تواند علم را نیز در خدمت صلح قرار دهد و اینکه گاه علم در خدمت جنگ قرار می گیرد، به دلیل آن است که از فطرت انسانی دور شده و دین کمک می کند به فطرت انسانی باز گردد.
وی با تاکید بر این که مطابق شرع ما موظفیم با همه حتی غیرمسلمانان روابط حسنه داشته باشیم، بیان کرد: البته منظور از این بحث آن نیست که جنگ در هر حالتی ایراد داشته یا صلح در هر زمان و حالتی مطلوبیت داشته باشد، بلکه این مساله را نیز می توان بر اساس مبانی دینی تعریف، و محدوده خاصی را برای آن مشخص کرد.
حجت الاسلام ترخان ابراز کرد: لذا وظیفه دینی ایجاب می کند زمانی که دشمن به سرزمین ما حمله کرد، صلح دیگر معنایی ندارد و اسلام در اینجا دستور به دفاع می دهد نه صلح و سازش ذلت بار؛ اینجاست که علم باید در خدمت دفاع قرار گیرد و حتی این علم که منجر به ساخت تجهیزات نظامی می شود نیز به دلیل آن که جهت مشروع دارد، علم ارزشمندی است.
این گزارش می افزاید: غلامرضا جلالی، معاون پژوهشی و برنامه ریزی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در پاسخ به سوال یاد شده به شبستان گفت: غالب جنگ ها اعم از این که بین افراد یا جوامع باشد، ریشه در جهل دارد.
وی ریشه ظلم را در جهل خواند و تصریح کرد: خاستگاه اغلب جنگ ها ظلم است و ظلم نیز از جهل سرچشمه می گیرد اما برخی از جنگ ها از سوی کشورهایی که مدعی دانایی و حکمت هستند و سعی در ایجاد تغییر دارند، انجام می شود که جنگ هایی رهایی بخش نامیده می شده اما بیشتر جنگ ها مبتنی بر ظلم و تجاوز و ستم است که ریشه در جهل دارد البته برخی از علم ها و دانش ها در ارتباط با جنگ جنبه ابزاری دارد یعنی این دانش ها موضعی نسبت به صلح ندارند که علوم تجربی و ریاضی از این دسته اند اما دانش علوم انسانی است که نقش بیشتری در این زمینه دارد و می تواند نسبت به این امر موضع داشته باشد.
جلالی تاکید کرد: اگر علوم انسانی فلسفه ای الهی و ریشه در الهیات داشته باشند، در این صورت می توانند زمینه ساز عدالت بوده و سد راه جنگ شوند چه در قالب فردی و چه جوامع.
وی ابراز کرد: دانشی که ریشه در فلسفه الهی داشته باشد می تواند بصیرت را افزایش دهد و نگرش کلان تاریخی به افراد دهد و گذران بودن حیات را نشان داده و انسان متوجه می شود تجاوزکاری ثمره ای ندارد و لذا با نفس خود مبارزه کرده و در چارچوب معین و منطقی و حکیمانه زندگی کند و این جریان می تواند در برابر جنگ افروزی چالش ایجاد کرده و صلح و صفا را بین انسان ها و جوامع افزایش دهد.
به گفته معاون پژوهشی و برنامه ریزی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در فضایی که جنگ است تضادها در جامعه اوج می گیرد هر اندازه جامعه متضادتر باشد نیروهای آن برخورد بیشتری با هم دارند و امکان توسعه در این فضا نیست.
نظر شما