به گزارش خبرنگار تلویزیون شبستان، برنامه علمی «چرخ» به تهیه‌کنندگی «فواد و سیاوش صفاریان‌پور» برادران دوقلویی که سالهاست در برنامه‌سازی علمی در شبکه چهار سابقه دارند، شنبه تا چهارشنبه ساعت ۱۹ از شبکه چهار سیما روی آنتن می رود. به بهانه پخش این برنامه علمی جذاب گفتگویی با یکی از برادران صفاریان‌پور داشتیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
مخاطبان عمومی را برای برنامه «چرخ» هدف قرار داده‌ایم
«سیاوش صفاریان‌پور» تهیه‌کننده برنامه علمی «چرخ» که از شبکه چهار سیما پخش می‌شود، در گفت‌وگو با خبرنگار شبستان درباره این برنامه با توجه به اینکه مخاطب شناسی مباحث علمی در میان انبوهی از اطلاعات و ابزار تکنولوژی و زمانی که مخاطبان به این موضوع اخصاص می‌دهند کمی سخت است، توضیح داد: ما باید خودمان را با مقدوراتی که جدول زمان بندی پخش برنامه وجود دارد، تطبیق دهیم گرچه بازپخش‌هایی که برای برنامه در نظر گرفته شده این امکان را فراهم می‌کند که مخاطب بتواند آن را ببیند و از دست نرود. البته از طرفی ما قاعدتاً برای تلویزیون و جهان رسانه‌ای امروز باید این تصور را داشته باشیم که چیزی تحت عنوان زمان پیک یا بیشینه مخاطب مثل گذشته وجود ندارد بنابراین می‌توانیم این انتظار را داشته باشیم که ما همچنان مخاطبان خود را داریم.
وی در ادامه گفت: علاوه بر مطالب فوق، قاعدتاً ما در برنامه «چرخ» نیز همچون برنامه‌های دیگرمان، به دنبال مخاطبان عمومی تلویزیون بوده‌ایم مخاطبان عمومی تحصیلکرده‌ای که همه شبکه‌ها را می‌بیند و به اخبار و اطلاعات دسترسی دارد و حالا به دنبال چیزی فراتر از اخبار و اطلاعات اینرنتی و فضای مجازی است. در واقع ما این نوع مخاطبان را هدف قرار داده‌ایم، چراکه بستن پنجره مخاطبان یک رسانه شاید تصور خیلی قدرتمندی نباشد و نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که همه بینندگان این شبکه اساتید و افراد و چهره‌های شاخص علمی باشند و ما سعی می‌کنیم آن سهم از برنامه‌های عمومی علمی را در نظر بگیریم.
هدف «چرخ» گسترش و نشر تفکر علمی بین مردم عادی است
صفاریان‌پور در مورد مخاطبان بالقوه برنامه «چرخ» نیز اظهار کرد: پاسخ به این سوال و اینکه بخواهم در مورد درصد مخاطبان صحبت کنم، نیاز به تفکر بیشتر دارد اما بنده تصورم این است که از تمام فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و اقشار مختلف و در واقع همه مردم را می‌تواند در بر بگیرد. ما در طی روز با اتفاقاتی روبرو هستیم که عبور کردن، حل کردن و عمیق نگاه کردن به آنها نیاز به تفکر علمی دارد؛ در همین راستا تلویزیون وظیفه و هدف گسترش و نشر تفکر علمی بین مردم را دارد و ما نیز در برنامه‌سازی این هدف را مدنظر قرار می‌دهیم.
وی که به همراه برادرش سال ها برنامه «آسمان شب» را روی آنتن برد، در پاسخ به این سوال که آیا مخاطبان برنامه «چرخ» پس از تماشای آن، در زندگی روزمره به دنبال حل کردن مسائل برآیند، گفت: تمام هدف ما این است که نوعی تفکر علمی را گسترش دهیم و به نظر من انتظاری جزء این نباید از تلویزیون داشت. وقتی که ما ذهنی همراه با تفکر علمی داشته باشیم و ذهنی استنتاج‌گر باشد حتما موقع مترو سوار شدن به این نکته توجه می‌کنیم که افراد سواره پیاده شوند و بعد ما سوار شویم. آنچه که ما در زندگی روزمره تحت عنوان بیسوادی علمی مشاهده می‌کنیم، نتیجه‌اش رفتارهای اجتماعی ما است که همه چیز را تبدیل به وضعیت مغشوش کرده است. در این راستا، تصور ما در بین مروجان علم از تفکر علمی این است که می‌تواند سبب تغییر رفتار در زندگی روزمره ما شود.
پیشنهادی برای اضافه شدن یک برنامه تحلیلی در زمینه نقد وضعیت آموزشی کشور
این برنامه‌ساز در ادامه درباره وضعیت آموزشی کشور و تحلیل آن در برنامه‌های تلویزیونی نیز اظهار کرد: تحلیل و نقد آموزش و پرورش در برنامه دیگری تحت عنوان «360 درجه» مورد بحث بود و باید امیدوار باشیم که به زودی چنین برنامه‌هایی در فهرست نقدهای شبکه چهار اضافه شود تا تحلیلی بر وضعیت آموزشی در کشور صورت بگیرد، وضعیتی که به نظر می‌رسد هم‌تراز با جهان در حال پیشروی نیست.
وی در پاسخ به سوال خبرنگار شبستان درباره استفاده از افکت‌های تصویری و بصری در برنامه‌های علمی و اینکه در وضعیت کنونی تلویزیون چنین امکانی وجود ندارد، گفت: ما برای برنامه «چرخ» چنین تصوری نداشتیم چراکه کارکرد متفاوتی دارد یعنی کارکرد اطلاع رسانی و تفسیر اتفاقاتی که در مرزهای دانش اتفاق می‌افتد، است. اما البته سالیان سال این حسرت در دل ما باقی مانده است که با بودجه و زمان و برنامه‌ریزی مناسب بتوانیم دست به تولید مستندهای علمی بزنیم که هم‌تراز با مستندهای علمی جهان باشد.
ریتم مناسب یک برنامه سبب جذاب شدن گفتگوها نیز می‌شود
صفاریان‌پور با اشاره به اینکه برنامه «چرخ» دارای بخش‌های گفتگومحور با ریتم تند است، بیان کرد: تلقی که سالهاست در تلویزیون از برنامه های گفتگومحور بین مخاطبان به وجود آمده این است که این نوع برنامه‌ها، لخت و کند هستند. اما تصور ما از برنامه‌سازی در تلویزیون، برنامه‌هایی با ریتم و تمپ مناسب است که این نوع برنامه‌سازی به ما کمک می‌کند که گفتگوها نیز تبدیل به یک برنامه جذاب شود. ما باید بدانیم که یک برنامه گفتگومحور در کنار سهمی که برنامه‌های مستند باید داشته باشند، باید پتانسیل جذب مخاطب و انتقال مفاهیم بهتر را داشته باشد.
وی با بیان اینکه متاسفانه ما همیشه درباره یک حادثه صحبت می‌کنیم و هیچ وقت در کنار حادثه نیستیم، تصریح کرد: ایجاد این نوع ذائقه عمومی که اتفاقات و رویدادهای علمی در جهان می‌تواند برای مخاطبان تلویزیون جذاب‌تر باشد، یکی از اهداف ما در برنامه «چرخ» است و سعی می‌کنیم به این موضوعات بپردازیم. به ویژه اینکه آغاز برنامه ما با اهدای جوایز نوبل مصادف می‌شود، یکی از رویکردهای ما پوشش دادن وقایع مهم علمی جهان از جمله جایزه نوبل است.
ذائقه‌سازی و مطالبه‌گری تلویزیون در بحث جذب سرمایه برای علم
سیاوش صفاریان پور در پایان در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه چقدر «چرخ» برنامه موفقی شود که صاحبان سرمایه دل‌شان بخواهد در بخش تحقیقات و پژوهش سرمایه گذاری کنند و اگر این کار را انجام دادند بخواهند که برنامه شما ویترینی برایشان باشد، توضیح داد: فکر می‌کنم این انتظار زیادی است که متولیان این جریان همیشه از تلویزیون داشتند؛ من فکر می‌کنم که باید چرخ سیاستگذاری علمی ایران درست بچرخد تا بتواند این اتفاق را ایجاد کند. انتظار داشتن از رسانه‌ای مثل تلویزیون که وظیفه‌اش سرگرمی و اطلاع رسانی است زیاد است، البته تلویزیون می‌تواند در این زمینه ذائقه سازی کند و مطالبه‌گر باشد، اما این بحث در دایره سیاستگذاری علمی می‌گنجد که دچار نقص زیادی است و چرخ‌دنده هایش در هم حرکت نمی‌کنند.
گفت‌وگو از محمدصالح حجت الاسلامی
نظر شما