فارسیان، تلاقی تاریخ و فرهنگ/ نگینی در دامنه های سرسبز البرز

خبرگزاری شبستان- گرگان: گلستان ایران زمین، به دلیل  داشتن موقعیت جغرافیایی مناسب، پذیرای اقوام مختلف است که در گذر زمان سکونت گاه هایی را ایجاد کرده اند که متناسب با ویژگی های طبیعی منطقه بوده که با فرهنگ و آداب و سنن گره خورده، به بیانی دیگر تلاقی طبیعت، تاریخ و انسان، شکل گیری بافت مسکونی منحصربه فردی را در مناطق مختلف این سرزمین کهن سبب شده است. یکی از این سکونتگاه ها، روستای زیبای فارسیان در گردنه زیبای خوش ییلاق است که ساکنانش خلاقانه و با بکارگیری روش های متناسب با طبیعت، یکی از زیباترین و هنرمندانه ترین معماری روستایی را شکل داده اند.

در فاصله 35 کیلومتری از مرکز شهرستان آزادشهر و در مسیر حرکت به سمت شاهرود، در پیخ و خم های زیبای گردنه خوش آب و هوای خوش ییلاق و در میان انبوه سپیدارهای سر به فلک کشیده، بناهایی خشتی و پلکانی نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند. جنگل های سرسبز هیرکانی در نقطه ای با پوشش و خاک کویری به هم گره می خورند و حاصل این تلاقی هنرمندانه، شکل گیری معماری منحصر به فردی است که در روستای زیبای فارسیان قانچی به تصویر کشیده شده است.

چادرشب های ابریشمی با رنگ های سحرآمیز

این روستا از توابع بخش چشمه ساران شهرستان آزادشهر بوده و دارای بیش از 450 خانوار  و 2 هزار و 380 نفر جمعیت است. فارسیان در ارتفاع 777 متری از طرح دریا قرار دارد  و متناسب با شرایط آب و هوایی منطقه، دارای زمستان هایی سرد و تابستان هایی معتدل است. شغل اغلب مردم این روستا به دلیل وجود چشمه سارها و رودخانه های پرآب، کشاورزی و دامپروری است و در این بین زنان روستایی  همپای مردان خود در تولید و گذران معیشت، نقش بی بدیلی دارند. از نظر پوشش نیز هرچند که مردمان این روستا دیگر مانند سابق از لباس های سنتی استفاده نمی کنند اما هنوز هم زنان این روستا از روسری ها و چادرشب های ابریشمی با رنگ های سحرآمیزشان، برای پوشش بر روی لباس های خود استفاده می کنند.

ترک های قزلباشی از ایلات قشقایی که سالیان گذشته وارد این منطقه شده اند و امروز هنوز اصالت زبان خود را حفظ کرده اند و به زبان ترکی با یکدیگر سخن می گویند.

فارسیان با تاریخی کهن و فرهنگی غنی

اما آنچه که دل هر بیننده ای را می رباید، زیبای منحصر به فرد بافت و کالبد روستایی، فارسیان است. بافت این روستا متناسب با طبیعت و به شیوه معماری پلکانی در شیبی ملایم بنا شده که در ساخت آن از سنگ، چوب، آجر و خشت و گل استفاده شده است. بناهایی که هرکدام، تاریخی و خاطره ای کهن دارند. فارسیان با کوچه پس کوچه های پیچ در پیچ و مناظری سرسبز و نوای دلنشین چشمه سارها، نماهنگی زیبا از زیبایی طبیعت و هنر دست انسان است.

آواز زیبای پرندگان، بوی خاک، سیمای زندگی کاملاً روستایی، صدای دام و عبور پیرمردان سوار بر اسب و شور زندگی در این روستا، ذهن و پرنده خیال را به پرواز در می آورد.

روستاییان هنرمند این منطقه از سنگ و خشت و گل، بناهایی ساخته اند که امروز پس سالها، بیانگر هویت فرهنگی غنی مردم این دیار است. بناهایی که فضای بیرونی آنها به زیباترین شکل ممکن ساخته شده و انگار که جزیی از طبیعت به شمار می رود. در کنار زیبایی های منحصر به فرد معماری و طبیعت این روستا، مهمان نوازی و خون گرمی مردم این روستا، لذت گشت و گذار را در کوچه پس کوچه های آن صد افزون می کند.

حفاظت و احیاء ارزش های فرهنگی، تاریخی و معماری

آنچه که فارسیان را از سایر روستاها و یا مناطق سکونتگاهی متمایز کرده، ویژگی های معماری و بافت با ارزش و تاریخی این روستاست، به نحوی که در سال 79 در سازمان مدیریت و برنامه ریزی و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور بهسازی و حفظ بافت با ارزش و تاریخی این روستا مورد تصویب قرار گرفته بود و از سال 88 نیز اقدامات عملیاتی برای اجرای این طرح فراهم شد.

امروز پس از گذشت چند سال از آن زمان دیگر از کوچه های پر از گِل که عبور از آن با پای پیاده امکانپذیر نبود، نیست. کوچه ها یکی یکی سنگ فرش شده اند، نمای خانه ها و اماکن عمومی مانند میدانگاه اصلی روستا و محل تجمع مردم در مناسبت های مختلف نیز با سیمان و کاهگل، نمایی کاملاً تاریخی پیدا کرده است.

محمد تقی زمانی نژاد، مدیرکل بنیاد مسکن گلستان به خبرنگار خبرگزاری شبستان می گوید: فارسیان جزو روستاهایی به شمار می رود که دارای معماری منحصربه فرد است که همین امر موجب شده تا به عنوان یکی از روستاهای مستعد برای اجرای طرح بهسازی بافت باارزش و تاریخی انتخاب شود.

وی با اشاره به اهداف این طرح می افزاید: این طرح با هدف شناسایی و ارتقای توسعه کالبدی فضای روستا از طریق حفاظت و احیای بافت با ارزش فرهنگی، تاریخی و معماری به شیوه مناسب و بهینه اجرا می شود.

به گفته وی، حفاظت و احیا و مرمت بافت و کالبد روستایی، حفاظت و احیاء ارزش های فرهنگی، تاریخی، معماری و منظر روستایی و معرفی این ارزش ها در سطوح ملی و فراملی به ویژه در زمینه گردشگری  و فراهم کردن زمینه عمران و توسعه روستا در قالب اجرای این طرح انجام شده است.

اجرای این طرح علاوه بر حفظ بافت تاریخی و با ارزش روستای فارسیان که به دلیل شباهت معماری به ماسوله گلستان معروف شده، موجب رونق گردشگری و حضور بیش از پیش گردشگران و علاقه مندان به زیست بوم روستایی شده است. حضور تورهای گردشگری و طبیعت گردی، در این روستا رونق اشتغال و افزایش درآمد و سطح رفاه عمومی مردم را در پی خواهد داشت.

 به طور قطع روستاییان نیز از اجرای این طرح منتفع خواهند شد و گردشگران نیز در کنار زیبایی منحصر به فرد معماری و بافت روستا، با مردمی از جنس طبیعت و زندگی سالم روستایی با تمام جذابیت هایش روبرو می شوند که حتماً خاطره ای دلنشین از فارسیان، این کهن دیار، تا همیشه در اذهان و خاطراتشان خواهد ماند.