خبرگزاری شبستان: یکی از نهادهایی که امروزه به‌عنوان سمبلی برای دینداری افراد محسوب می‌شود، هیئت است. این نوشته می کوشد با نگاهی آسیب‌شناسانه رفتار مسجد در برابر هیئت را بررسی کند. بسیاری از هیئت‌ها در بستر مساجد نضج گرفته‌اند و برنامه‌های خود را در مساجد اجرا می‌کنند. بنابراین در این نوشته به موضوع آسیب‌شناسی رفتار مساجد در برابر هیئتهای خارج از مسجد می‌پردازیم و از پرداختن به هیئتهای مسجدی صرف نظر می‌کنیم.
در تقسیمی کلی می‌توان آسیب‌شناسی ارتباط مسجد با هیئت را به سه محور عوامل درونی، زمینه‌های اجتماعی و عوامل سیاست‌گذار تقسیم کرد.
در زمینۀ عوامل درونی باید گفت مسجدی‌ها عموماً نسبت به هیئات خارج از مسجد موضعی انتقادی دارند. بیگانه بودن، خود را بر حق دانستن، به هیئتی‌ها به چشم عیاش نگاه کردن، و بی‌خاصیت دانستن هیئت همگی آسیب‌هایی است که برخاسته از نوع نگاه منفی به هیئت‌ها است. اگر قرار بر تعامل میان مسجد و هیئت باشد باید نوع نگاه انتقادی به هیئت‌ها برداشته شود و به هیئت همچون یک فرصت نگریسته شود. یکی دیگر از آسیب‌ها اختلاف در ابزارها و روش‌ها است. هیئت‌ها بر اساس رابطۀ محبتی شکل می‌گیرند. دینمداران مسجدی در این نگاه خطر محدودسازی دین به مراسم مذهبی را مشاهده می‌کنند و این امر باعث می‌شود که موضعی انتقادی در برابر هیئت‌ها داشته باشند.
آسیب دیگر در تعامل مسجد و هیئت‌ها فراموش کردن رسالت اصلی مسجد و رقیب انگاشتن هیئت‌ها است. جایگاه مسجد و رسالت آن، رهبری نهادهای دینی است و به نظر می‌رسد خلأ مباحث تئوریک در این زمینه باعث شده تا مساجد به جزئی‌گرایی وارد شوند و نه تنها در برابر هیئت‌ها که در برابر دیگر نهادهای دینی نیز حس رقابت داشته باشند.
آسیب مهم دیگر، جدایی محراب و منبر از هئیت‌ها است. ائمه جماعت نقش پررنگی در این تعامل خواهند داشت. متأسفانه هیئتهای زیادی وجود دارند که خود را بی‌نیاز از سخنرانی می‌بینند. مشکل دیگر در زمینه عدم تناسب برنامه‌های مسجد با پدیده هیئت‌ها و مخصوصاً هیئتهای نوپدید است. بی‌شک در سالیان اخیر هیئت‌هایی پدید آمده‌اند که سنخیت میان آنها با آموزه‌های دینی و دستورات اهل بیت(علیهم السلام) مشخص نیست. با این حال تعمیم دادن این موضوع به بقیه هیئت‌ها خود یکی از آسیب‌های مهم بر سر راه تعامل این دو نهاد دینی است.
در مورد وجود عوامل و زمینه‌های اجتماعی نیز باید یادآوری شد که جامعه سیال است و برنامه‌های آن روز به روز نو می‌شوند. مسجد نباید از این نو شدن‌ها احساس خطر کند؛ بلکه باید با تدبیری عاقلانه به تحلیل هر پدیده پرداخته، موارد مفید را برگیرد و آن دسته که قابل اصلاح است را اصلاح کند و مابقی را دور بیندازد. هیئتهای نوپدید یکی از همین جریانات جامعه است. اگر بخواهیم این هیئتهای نوپدید را در بستر جامعه تحلیل کنیم، باید عوامل و زمینه‌های اجتماعی در تصمیم‌گیری درباره همراهی و عدم همراهی با این هیئت‌ها را لحاظ کنیم.
بی‌تردید چگونگی تعامل بین مسجد و هیئت وابسته به شرایط است و ما نمی‌توانیم نسخه‌ای واحد برای تعامل مسجد و هیئت تجویز کنیم. با این توضیح یکی از مهمترین آسیب‌هایی که در چگونگی رفتار مسجد در برابر هیئت‌ها مؤثر خواهد بود، درک ویژگی‌های اجتماعی و شرایطی است که هیئت‌ها در آن رشد کرده‌اند و مراسم خود را در آن فضا برگزار می‌کنند.
به نظر می رسد یکی دیگر آسیب‌های موجود که به ارتباط میان مسجد و هیئت خدشه وارد کرده است، نبود سیاست‌گذاری کلان و جامع در مورد مسجد و هیئت است. به نظر می‌رسد هنوز در میان مسئولان برای چگونگی تعریف و ارتباط این دو نهاد دینی توافق عملی به وجود نیامده است. به نظر می‌آید مسئولان درگیر با این موضوع می‌توانند با سیاست‌گذاری درست و بهینه راه را برای تعامل هرچه بهتر نهادهای دینی با یکدیگر و خصوصاً نهادهای حساسی چون مسجد و هیئت فراهم سازند. به امید آن روز که مسجد و هیئت بتوانند با تعامل هرچه بیشتر، سعادت جامعۀ دینی را رقم بزنند.
نظر شما