به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از گیلان، عشایر مردمانی سخت‌کوش، خوداتکا و خودبسنده بوده که دارای ساخت اجتماعی قبیله‌ای هستند. عشایر همواره به مهمان‌نوازی، مهربانی، صفای دل و سلحشوری معروف بوده و مردمان روزهای سخت هستند که با همت بالا و اراده آهنین به مقابله با مشکلات می‌روند و ترسی در دل ندارند.
عشایران گیلان نیز همچون سایر عشایر کشور از نقطه‌ایی به نقطه دیگر کوچ کرده و زندگی آنها بر پایه دامداری می‌چرخد که با تولید فرآورده‌های دامی و محصولات کشاورزی در تامین بخشی از نیازهای غذایی جامعه، تولید صنایع دستی و... مشارکت می‌کنند.
بر اساس اعلام سازمان جهادکشاورزی گیلان؛ این استان با داشتن حدود 9 هزار خانوار عشایری مقام نهم را در بین 25 استان عشایر خیز کشور دارد که حدود 30درصد زمین‌های کشاورزی گیلان در اتراقگاه‌های دامداران کوچنده قرار دارد که در آن به تولید محصولات زراعی می‌پردازند.
شهرستان‌های تالش، رضوانشهر، ماسال، رودبار، فومن، شفت، سیاهکل، املش، رودسر و آستارا از شهرستان های عشایر پذیر استان هستند که عشایر آن بیش از نیمی از سال را در جنگل‌ها و بقیه ماه‌ها هم در مراتع به سر می‌برند.
عشایر در کنار تمام سختی‌ها و مشکلات، زندگی ساده و بی‌آلایش و به دور از هرگونه تجملی در دل طبیعت دارند که همین ساده زیستی موجب صفای دل آنان و محبت بی دریغشان است.
مسئولان امر باید در برنامه‌ریزی‌های خود رفاهیات این مردمان نیک اندیش را در نظر داشته باشند. ارائه خدمات حمایتی نظیر بیمه و اشتغال، تحصیل فرزندان خانواده‌های عشایری از جمله کارهایی است که باید برای این قشر زحمتکش استان انجام گیرد.
شناخت دقيق ويژگي‌هاي اقتصادي و اجتماعي اين قشر از جامعه برای برنامه ريزي به منظور افزايش سطح توليدات هم مي‌تواند به استقلال اقتصادي كشور كمك كند و هم موجب بالا رفتن سطح زندگي آنان را فراهم آورد.
ماسال ۱۶۰۰ خانوار عشایری دارد
محمود قاسم‌نژاد، فرماندار ماسال در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان از ماسال با بیان اینکه یک هزار و ۶۰۰ خانوار عشایر در شهرستان ماسال مبادرت به شغل دامداری دارند، اظهار کرد: این تعداد خانوار در قالب ۶ هزار و ۵۰۰ نفر درگیر فعالیت دامداری هستند.
وی با بیان اینکه ماسال در استان گیلان به عنوان سومین شهرستان فعال در حوزه دامداری است، افزود: بیش از ۱۲۷هزار واحد دامی توسط دامداران پرورش ونگهداری می‌شوند.
فرماندار ماسال گفت: طبق آمار به دست آمده میزان درآمد سالیانه این دامداران بالغ بر چهار میلیارد تومان است که ۶ درصد گوشت قرمز استان و ۴.۵ درصد شیر استان در شهرستان ماسال تولید می‌شود.
قاسم‌نژاد با اشاره به فصل کوچ عشایر از 15 فروردین تا 15 مهر تصریح کرد: کوچ‌نشینان گیلانی فروردین که شروع می‌شود کوچ خود را آغاز و به ترتیب به عرصه‌های بالادست یعنی میان‌کوه و سپس در شهریور به بالاترین نقطه بند یعنی ییلاق می‌رسند.
فرماندار ماسال با اشاره به مشکلات عشایر، اظهار کرد: عشایر جز جامعه سوم یعنی بعد از شهری و روستایی هستند، بر خلاف روستانشینان و شهرنشینان که مصرف کننده هستند جامعه تولید کننده صرف هستند.
قاسم‌نژاد با بیان اینکه عشایر کمترین توقع را از سیستم دولتی دارند، افزود: این قشر از جامعه بیشتر سرگرم تولید هستند و در مسیر تولید خود، نیازها و درخواست‌هایی دارند.
آموزش، بهداشت و راه تردد نیازهای اصلی عشایر
وی، نخستین نیاز عشایر را نیاز آموزشی عنوان کرد و گفت: عشایر همراه خانواده‌هایشان کوچ می‌کنند و کودکان آنان نیاز به آموزش تحصیلی دارند.
فرماندار ماسال با بیان اینکه عشایر ماسال جز عشایر تیپیک نیستند که بخواهند کل زندگی خود را بار کنند و جابه‌جا شوند و یک مکان مشخص برای زندگی نداشته باشند، تصریح کرد: عشایر ماسال یکجانشین هستند و بخشی از سال را مبادرت به کوچ نشینی می‌کنند و چون از اواسط فروردین کوچ شروع می‌شود عشایر توسط چوپان گله‌ها را هدایت می‌کنند یا خودشان می‌روند و بعد اینکه تحصیلات فرزندانشان به اتمام رسید به خانواده ملحق می‌شوند و به همین دلیل نیاز آموزشی با توجه به نوع کارکرد دامداران خیلی احساس می‌شود.
قاسم‌نژاد خاطرنشان کرد: علی‌رغم وضعیت حاکم برای خانواده‌های عشایر اقلام آموزشی مانند سی‌دی، کتاب، تبلت و .. که می‌تواند در آموزش تحصیلی کمک کند توسط امور عشایر جهاد کشاورزی استان تهیه می‌شود و از طریق آموزش و پرورش به دست دانش‌آموزان عشایر می‌رسد.
وی با بیان اینکه بهداشت دومین نیاز اساسی عشایر است، اظهار کرد: کسانی که در مسیرهای ییلاقی هستند معمولا دارای خانه‌های چوبی و عموما فاقد سرویس بهداشتی و حمام هستند.
فرماندار ماسال افزود: به طور قطع باید در برخی از مناطق ییلاقی اماکن بهداشتی مانند توالت و حمام احداث و به خانه بهداشت و پزشک مجهز شود تا اگر اتفاقی برای عشایر در ییلاق افتاد بتوانند به راحتی دسترسی به موضوعات بهداشتی داشته باشند.
قاسم‌نژاد با بیان اینکه سومین نیاز عشایر راه تردد آنهاست، گفت: در بیشتر مناطق ییلاقی راه مناسب برای تردد عشایر وجود ندارد و امروز با توجه به پیشرفت تکنولوژی و استفاده از ماشین در زندگی مردم، این امر برای دامداران هم وجود دارد و از انواع و اقسام ماشین‌آلات استفاده می‌کنند تا حمل و نقل خود و خانواده و احشام با آن صورت گیرد.
وی با بیان اینکه با پیشرفت تکنولوژی و ماشین دیگر عشایر مانند گذشته زمینی و پیاده رفت‌وآمد نمی‌کنند، تصریح کرد: راههای عشایر مناسب تردد با تکنولوژی امروزی نیست و این موضوع از درخواست‌های مکرر عشایر است.
فرماندار ماسال با بیان اینکه راههای اصلی کوچ عشایر نیازمند آسفالت و راههای فرعی نیازمند شن‌ریزی است، خاطرنشان کرد: در سایر نقاط ایران مانند استان اردبیل، فارس و ... عشایر در عرصه‌های ییلاقی دارای جاده‌های مناسب برای تردد هستند در صورتی که این موضوع در شهرستان ماسال دیده نمی‌شود.
قاسم‌نژاد با بیان اینکه عشایر اسکان دائم نخواهند داشت، اظهار کرد: عشایر باید در طول زمان چرا برای دام‌هایشان از مرتعی به مرتع دیگر کوچ کنند.
وی افزود: با توجه به سابقه حضور عشایر در مناطق ییلاقی، خانواده‌هایی که در گذشته دامدار بوده‌اند در عرصه‌های مرتعی هر کدام برای خود نقاطی را طبق عرف در اختیار دارند که اینها شامل مناطق مختلف مانند تالارگاه، اولسبلنگاه، خریرود، شنبه راه، نم‌نم پشته، دشته، النزه و ... است.
عشایر در امور بهداشتی و راه مشکلات بسیاری دارند
یوسف.م، یکی از عشایر ماسال به خبرنگار خبرگزاری شبستان گفت: عشایر در امور بهداشتی مشکلات بسیاری دارند و مسئولان بهداشت نیز به ندرت بین عشایر حضور پیدا می‌کنند در حالیکه باید بیشتر به بهداشت زنان و خانواده عشایر توجه شود.
وی تصریح کرد: از دیگر مشکلات مردم زحمتکش عشایر نداشتن راههای تردد است تا به راحتی احشام خود را جهت چرا با وسایل نقلیه به ارتفاعات ببرند.
وی خاطرنشان کرد: از مسئولان استانی و شهرستانی خواستاریم تا با هم‌افزایی و همراهی بیشتر در رفع موانع و مشکلات عشایر شهرستان گام بردارند.
ضرورت داشتن یک سازمان و تشکیلات مستقل برای حمایت از عشایر
محمود الخاص‌پور، رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ماسال به خبرنگار خبرگزاری شبستان اظهار کرد: عشایر نامی در خور ستایش و احترام، با مردمانی که نمود و مصداق کامل جوامع محلی هستند، می‌باشند.
وی با بیان اینکه نام عشایر با کار، تلاش، تولید و مرارت عجین است، افزود: مرد و زن عشایر سر بار اجتماع نیست و سهم آنها از تولید بیش از همه مردم در یک منطقه یا ناحیه جغرافیایی است.
رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ماسال گفت: دامداری، دامپروری و تولید مواد دامی و لبنی، تولید انواع محصولات صنایع دستی منطبق بر محیط جغرافیایی پیرامونی و زندگی با طبیعت و مواهب آن شاخصه اصلی زندگی عشایر است و می‌توان اذعان کرد بدون عشایر طبیعتمان بی‌روح است.
الخاص‌پور تصریح کرد: تولید و زایندگی و بهره‌گیری از طبیعت با قواعد و اصول احترام به آن، هنر جمعیت عشایری است و ما مغفول این قشر متفاوت و کم ادعا هستیم.
وی خاطرنشان کرد: تغییر فصل، صدای پای آب و زمان آب شدن برف و یخ کوهستان، رویش سبزه، سبز شدن درخت و بارور شدن باور جنگل، صدای زنگوله چهارپا، بی‌قراری و به چهار نعل تاختن اسب‌ها، دشت و دمن پر از گل و سنبل ممکن است برای ما بخشی از جاذبه‌های زندگی باشد اما برای عشایر دامدار خود زندگی است.
رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ماسال اظهار کرد: ماسال را می‌توان یکی از شهرستان‌های درخور توجه در داشتن جمعیت عشایری و کوچنده استان گیلان برشمرد.
الخاص‌پور با بیان اینکه عشایر مردمانی نجیب، غیور و باوقار هستند که در خط اول نبرد به صف ایستاده‌اند، افزود: اما این مردم در نبرد با طبیعت و کسب معاش بی‌یار و یاورند.
وی با بیان اینکه امروز داشتن یک سازمان و تشکیلات مستقل برای حمایت از این جمعیت یک ضرورت است، گفت: وجود اینگونه تشکیلات سازمانی بسیاری از منافذ و روزنه‌ها را برای تزریق اعتبار در راستای بهبود کمی و کیفی زندگی این مردم باز خواهد کرد.
رئیس میراث فرهنگی، گردشکری و صنایع دستی ماسال تصریح کرد: نبودن راه مناسب، شبکه ارتباطی و زیرساختی، بهداشت، آموزش و همه مسائل و مصائبی است که دامداران در کنار جنگ با طبیعت، حیوانات درنده و خشکسالی و کم‌آبی و... با آنها دست به گریبانند.
الخاص‌پور خاطرنشان کرد: فروش ارزان محصولات تولیدی از مواد خام لبنی، پروتئینی گرفته تا محصولات و مواد اولیه برخی محصولات صنایع دستی و در این بین بهره‌برداری بیش از دسترنج عشایر توسط دلال معضلی است که مانند بسیاری از مشکلات اقتصادی ما هنوز نمود داشته و آزار دهنده است.
وی در ادامه با تبریک فرا رسیدن 5 مهر روز جهانی جهانگردی و آغاز هفته گردشگری و روز ملی روستا، اظهار کرد: راهکارهایی در خصوص نحوه تعامل و خدمت رسانی به عشایر ارائه می‌گردد.
تشکیل شرکت‌های تعاونی عشایری برای عرضه و فروش محصولات تولیدی بدون دخالت دلال
رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ماسال افزود: سازمان عشایری در استان و شهرستان‌های دارای جمعیت عشایری با هدف بودجه‌گذاری و کددار کردن اعتبارات برای این قشر استقرار می‌یابد.
الخاص‌پور با بیان اینکه شرکت‌های تعاونی عشایری به منظور عرضه و فروش محصولات تولیدی بدون دخالت عوامل واسطه و دلال تشکیل می‌شود، گفت: از برخورد و مواجهه قهری و دفعی با عشایر خصوصا توسط ادارات و نهادهای مرتبط با منابع طبیعی و آبخیزداری اجتناب می‌شود.
وی تصریح کرد: در یک نگاه منطقی عشایر با طبیعت معیشت می‌کنند و قطعا آموخته‌های آنها تداعی احترام به طبیعت و بهره‌برداری از آن بدون تخریب طبیعت است و در قاموس آنها تخریب طبیعت از دست دادن معیشت است.
رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ماسال خاطرنشان کرد: عشایر دوستدار طبیعت هستند و ما به صرف چند نیرو و چند دستگاه خودرو حافظ هزاران هکتار زمین و مرتع نیستیم بلکه وجود عشایر که بیرق‌دار اصالت فرهنگی این مرز و بوم هستند ما را در حفاظت و صیانت از منابع طبیعی موفقتر می‌دارد.
الخاص‌پور اظهار کرد: تکریم عشایر در ادارات و رسیدگی به امور آنها بدون لحاظ کردن فیگورهای مدیریتی و بروکراسی اداری انجام می‌شود.
وی با اشاره به توقف روند فعلی ساماندهی دامداران و عشایر و در عوض نظارت دقیق به متناسب کردن نسبت دام‌ها به مراتع، افزود: دامداران دارای شغل مولد بوده و در تمام زمان شبانه روز تمام افراد خانواده آنها در گیر کار هستند.
رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ماسال گفت: ساماندهی عشایر از مراتع و پرداخت رقم‌هایی که در جلگه صرف هزینه خرید یک قطعه زمین و منزل می‌گردد عملا به معنی نابودی یک شغل مولد و بیکاری چند تن در زمان واحد است.
الخاص‌پور با بیان اینکه تجدید نظر در نحوه ساماندهی با رویکرد بکارگیری این افراد در شغل قبلی با حالت صنعتی و متمرکز راهکار درست‌تری است، تصریح کرد: دادن یک رقم ناچیز در ازای بیرون راندن عشایر از عرصه جنگلی و نداشتن برنامه‌ای در راستای اشتغال آنها متعاقب آن عملا در بلند مدت مشکلات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی را در پی خواهد داشت.
نظر شما