روایت دینانی از محسوس تا معقول

به گزارش خبرگزاری شبستان تازه ترین اثر غلامحسین ابراهیمی دینانی با عنوان «از محسوس تا معقول» از سوی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران منتشر شد.

بنا بر این گزارش، ماجرای عقل که از دغدغه‌های اصلی دکتر دینانی است، این‌بار در پرده‌ای دیگر به نمایش درآمده است؛ عقل از دیدگاه دینانی فصل مقوم انسان بوده و یک امر جوهری است. هرگونه بحث و بررسی که درباره عقل انجام می‌پذیرد در حقیقت بررسی انسان است و عقل را با چیزی جر خود عقل نمی‌توان شناخت. بنابراین، مسأله نخست فلسفه جز «شناختن خویشتن خویش» چیز دیگری نیست.

عقل به همان اندازه که ادراکات دیگرِ انسان را با یکدیگر متحد و هماهنگ می‌سازد، جهانِ مُدرَک و معلوم را نیز منسجم و منظم می‌بیند و از همین طریق است که جهانِ محسوس، همان جهانی است که معقول شناخته می-شود و جهان معقول نیز در چهره یک جهان محسوس قابل مشاهده می‌گردد.

جهان محسوس، اگر معقول نباشد، در مغاکِ تفرقه و پراکندگی فرو می‌رود و جهان معقول اگر در چهره یک جهان محسوس به ظهور نرسد، جامعیتِ خود را از دست می‌دهد و ناتمام خواهد بود.

نزولِ معقول به محسوس و صعودِ محسوس به معقول، وسعت و عظمتِ عالَم را آشکار می‌سازد و در آشکار شدنِ عظمتِ عالَم است که انسان به وسعتِ هستیِ خود آگاه می شود. عقل جز به معقول نمی‌بیند و حسّ جز به مشاهده محسوس نمی‌پردازد؛ ولی کدام محسوسی است که از حیطه گسترده معقول بیرون باشد؟

این اثر جذاب و خواندنی، مانند دیگر آثار استاد دینانی با قلمی روان و فاخر نگاشته شده و لذت فهم عمیق در فلسفه را به خواننده تخصصی و عمومی می‌چشاند و طرح گسترده و بیان دقیق پرسش‌های یک فیلسوف در موضوعات اساسی انسان و هستی را به معنای واقعی کلمه  به تصویر می کشد.

گفتنی است، پانزده فصل کتاب علاوه بر مقدمه مفصل آن، در واقع یک نما از جریان سیال و پویای ذهن این فیلسوف معاصر در کنج خلوت تفکر  اوست که در 496 صفحه تنظیم شده و به تازگی به بازار کتاب راه یافته است.