ماه رمضان و سنت هایی که فراموش شدند

خبرگزاری شبستان قزوین_

ماه رمضان نهمین ماه قمری و برترین ماه سال به دلیل نزول قرآن کریم در این ماه است و چون در این ماه گناهان انسان بخشیده می ‏شود، به این ماه مبارک «رمضان» گفته ‏اند، اهمیت این ماه تا به آنجاست که پیامبر گرامی اسلام (ص) فرموده اند: ای مردم، ماه خدا با برکت و رحمت و مغفرت به شما روی آورد، ماهی که نزد خدا از همه ماه‏ ها برتر و روزهایش بر همه روزها و شب‏ هایش بر همه شب‏ ها و ساعاتش بر همه ساعات برتر است، ماهی است که شما در آن به میهمانی خدا دعوت شده و مورد لطف او قرار گرفته‏ اید، نفس‏ های شما در آن تسبیح و خوابتان در آن عبادت، عمل تان در آن مقبول و دعایتان در آن مستجاب است و بهترین ساعاتی است که خداوند به بندگانش نظر رحمت می‏ کند.

ماه رمضان این میهمانی بزرگ جایگاهی خاص در بین مردم متدین سراسر ایران اسلامی دارد به طوری که از گذشته های دور آداب و رسومی خاص این ماه، در جای جای این سرزمین صورت می گرفت و در استان قزوین نیز این سنت ها با حال و هوایی خاص اجرا می شد ولی متأسفانه با پیشرفت تکنولوژی و ماشینی شدن زندگی ها، بسیاری از این سنت ‌های زیبا فراموش و یا كم رنگ شده اند، سنت هایی که همدلی و همزبانی را در این ماه دو چندان می کردند.

* خانه تکانی آیین استقبال از ماه رمضان

یکی از این آیین ها در قزوین که در راستای استقبال از ضیافت الهی صورت می گیرد و هنوز نیز در خانه های بسیاری از مردم قزوین دیده می شود، خانه تکانی است که مردم متدین قزوین برای استقبال از ماه خدا نسبت به نظافت محل زندگی و مساجد و حسینیه ها دست به کار می شوند و آراسته و پاکیزه به استقبال ماه رمضان می روند.

در این بین غبارروبی مساجد و آستان مقدس امامزاده ها توسط اقشار مختلف به ویژه مردان سالمند و جوانان یکی از سنت های بومی است که در آستانه ماه مبارک رمضان صورت می گیرد و هنوز نیز رنگ وبوی این سنت در آستانه ماه خدا در جای جای استان قزوین دیده می شود.

* گل خندان جشنی به پاس ورود به ماه خدا

سنت دیگری که در قزوین رنگ باخته و شاید تعداد محدودی از خانواده ها آن را اجرا می کنند، آیین کلوخ اندازان یا گل خندان است که یک روز قبل از ماه مبارک رمضان صورت می گیرد، این آیین در واقع جشنی برای ورود به میهمانی بزرگی است.

 در این سنت دیرینه اگر ماه مبارک رمضان در تابستان باشد خانواده ها به اطراف شهر و گردشگاه ها رفته و این روز را به تفریح و شادی گذرانده و انواع غذاها و خوارکی ها را مصرف می کنند و در واقع با انرژی و روحیه ای تازه وارد ماه مبارک رمضان می شوند ولی اگر ماه رمضان در زمستان باشد خانواده ها در خانه یکی از اقوام جمع می شوند و در کنار هم ورود به این ماه را جشن می گیرند.

آیین دیگری که در گذشته در قزوین مرسوم بود و امروز دیگر مشاهده نمی شود سردادن سه وعده اذان در پشت بام خانه ها بود که در واقع همسایه ها را با این روش نسبت به وقت نماز و نیایش، خوردن سحری و افطار آگاه می کردند البته در برخی مناطق نیز با کوبیدن به طبل وقت سحر را اعلام می کردند. 

* افطاری بردن برای تازه عروس

یکی دیگر از مراسم هایی که در گذشته به صورت پررنگ و امروز به صورت کمرنگ در شب های ماه مبارک رمضان دیده می شود، شب نشینی است که خانواده ها بعد از صرف افطار دور هم جمع شده و ابیاتی از دیوان حافظ را خوانده و یا اینکه تنقلات خورده و با تعریف داستان و یا انجام بازی خود را سرگرم می کنند.

دادن وليمه و افطاری با نيت کمک به مستمندان از دیگر مراسم هایی است که صورت می گرفته است و خوشبختانه امروز نیز این سنت در شهر قزوین دیده می شود زیرا مردم این استان اعتقاد دارند لطف خدا شامل حال كسانی می ‌شود كه دل مومن روزه‌ دار را شاد می كنند.

آداب و رسوم دیگری که در ماه رمضان در قزوین صورت می گرفت، بردن افطاری برای تازه عروس بود که در این آیین خانواده داماد یک شب افطاری آماده کرده و در طبقی به همراه شیرینی به خانه عروس می برند؛ البته افطاری دادن به اقوام و دوستان نیز از دیگر رسوماتی که از گذشته تاکنون در قزوین اجرایی می شود.

* کیسه دوزی سنتی برای افزایش رزق و روزی

از سنت های دیگری که هنوز نیز در گوشه و کنار شهر قزوین مشاهده می شود برپایی جشن و شادی در شب 27 ماه رمضان و شب قتل ابن ملجم مرادی است که دراین شب پیرمردان و جوانان با برپایی محفل سرور تا هنگام سحر به خوردن تنقلات و شیرینی مشغول می شوند.

همچنین خوردن کله پاچه در سحر و نوشیدن چای زیاد پایان بخش این جشن است.

کیسه دوزی سنت دیگری است که در راستای افزایش رزق و روزی در گذشته در ماه رمضان مرسوم بود، در این سنت دیرینه بانوان در چهارشنبه‌ آخر ماه رمضان به مسجد سنجیده قزوین رفته و کیسه هایی را دوخته و آن را تا چهارشنبه‌ سال بعد نزد خود نگهداری می کردند زیرا بر این باور بودند که این کیسه ها موجب افزایش روزی می شود.

* عید فطر و وداع با ماه رمضان

موضوع دیگری که در ماه رمضان در میان مردم قزوین رایج بود این بود که وقتی از هشتم این ماه می گذشت و در واقع از نهم و دهم به بعد، اصطلاحی در قزوین به کار برده شده و گفته می شد که ماه

رمضان به «هُم هُم» افتاده است و در واقع منظور این است که به ایام این ماه عادت شده است.

در ماه مبارک رمضان علاوه بر آداب و رسوم مختلف، غذاهای خاصی نیز توسط بانوان این خطه طبخ برای افطار و سحری طبخ می شده است که آش دوغ، آش رشته، حليم، شله زرد، شيربرنج، قورمه سبزی، فرنی و رنگينك از جمله این غذاها است و همچنین  نان چايی، قاق، شيرمال، ديماج نيز از ديگر خوراكی ‌هايی است كه در اين ماه مبارك در قزوين صرف می شود.

در پایان ماه مبارک رمضان رسمی در گذشته وجود داشت که در برخی خانواده ها نیز هنوز پابرجاست به این صورت که در روز عید فطر قبل از طلوع خورشید مردم با ماه رمضان وداع کرده و خداوند متعال را شکر می کنند که توانستند یک ماه روزه دار باشند و سپس به خانه‌ بزرگ فامیل می‌ روند و صبحانه ‌ای کامل میل می‌کنند و دیدار با اقوام نیز از دیگر رسومات این روز است.

پایان پیام/