خبرگزاری شبستان: در ادامه بررسی وضعیت و تحول حوزه های علمیه، گفتگویی با حجت الاسلام والمسلمین سیدعبدالهادی علم الهدی، تولیت مدرسه علم الهدی داشتم که مشروح آن از نظرتان می گذرد.
یکی از اشکلات وارد بر متون درسی وجود مثال های قدیمی است به طوری که سنخیتی با وضعیت امروز جهان ندارد. آیا نباید این موضوع در بازنویسی کتب مدنظر باشد؟
مثال های برخی کتب فقهی و اصولی، سنخیتی با عصر حاضر ندارد و این نقص است؛ علیرغم تلاش هایی که صورت گرفته متأسفانه روند بازنویسی متون در حوزه بسیار کند و آرام پیش می رود. درحالی که سرعت تولید علم در جهان بسیار زیاد است.
منتقدین معتقدند در ساختار فعلی آموزشی حوزه، فراگیری علوم توسط طلاب، عمیق نیست. اشکال این وضعیت در کجاست؟
این انتقاد به جاست. برای مثال طلبه ای که سیوطی می خواند با آراء و نظرات مختلف مواجه می شود و به این ترتیب ادبیات به درستی فهمیده نمی شود. آیا طلبه قرار است ادبیات یاد بگیرد یا با آرا و نظرات آشنا شود. باید کتبی تدوین شود که به طلبه ادبیات را آموزش دهد تا در سطوح عالی و بعدها در جامعه دچار اشکال در قرائت متون نشود.
آن قدر پراکندگی در ادبیات وجود دارد که یادگیری را برای طلبه سخت می کند. مثلا کتاب هایی چون صرف ساده، مبادئ العربیه و بدایه النحو را در ادبیات قرار دادند که به علت پراکندکی نتوانسته پاسخگو باشد. متولیان باید بعد از کارشناسی دقیق، کتاب های جایگزین را به صورت قطعی جزو متون آموزشی قرار دهند.
آیا کتاب های درسی حوزه پاسخگوی مسائل جدید جامعه هستند؟
برخی تصور می کنند کتاب‌های درسی حوزه جوابگوی مسائل نیستند درحالی که اندیشمندان غربی این کتب را حاوی سخن های نو و تازه دانسته اند. کسانی که چنین ادعایی می کنند، آیا تا به حال یک دلیل بر ادعای خود ارائه داده اند؟ تا حال که اشکال مُتقنی بر کتاب‌های حوزه ارائه نشده و نمی توا بدون دلیل، بر کتاب‌های حوزه اشکال وارد کرد. معتقدم همه کتاب‌های تدریسیِ حوزه خوانده شود، اما در برخی مطالب که دلائل زیادی برای یک موضوع ارائه شده به دو یا سه دلیل اکتفا شود.
مقام معظم رهبری همواره تأکید دارند متون درسی باید متحول شوند و متناسب با احکام جدید فقهی بازنویسی شوند. چه کسانی صلاحیت انجام این کار را دارند؟
اساتیدی که چند دوره مکاسب و رسائل تدریس کرده اند، صلاحیت این کار را دارند. اگر چنین کاری انجام گیرد، تمام موضوعات کتاب‌های مکاسب، رسائل و کفایه در طول سال تحصیلی خوانده شده و چیزی از مطالب باقی نخواهد ماند.
به نظر می رسد طلاب انگیزه کمتری نسبت به گذشته برای مطالعه دارند. در صورتی که با این نظر موافقید راهکارهایتان را برای خروج از این وضعیت بیان نمایید.
طلاب باید از سوی مدیران حوزه و اساتید تشویق شوند و اساتید در امر مباحثه برای طلبه، هم مباحثه پیدا کنند. اگر استاد نسبت به مباحثه طلاب بی تفاوت باشد، طلبه نیز فقط در درس حاضر شده و اصلاً به فکر مباحثه نخواهد بود. بنابراین در مرحله نخست، استاد باید در نظر داشته باشد که چگونه، خود متن و عبارت را به خوبی می فهمد و به مقام استادی رسیده است، همان روش های رفتۀ خود را در این مسیر به طلبه ارائه دهد. در مرحله دوم استاد باید راهکارها را به طلاب نشان دهد؛ فقط تدریس ملاک نباشد؛ در ابتدای تدریس یا در هر زمان از تدریس، اگر راهکاری برای طلاب مفید است گفته شود و از ذکر نکات اخلاقی نیز غفلت نکند.
نظر شما درباره اهمیت ارتباط استاد با طلبه چیست؟
اساتید در صورت امکان شیوه های زندگی خود را به طلبه ارائه دهند؛ برخی از طلاب از شیوه های زندگیِ عالمان حوزه آگاهی نداشتند و نمی‌دانستند که علمای شیعه چگونه زندگی خود را سپری کرده اند. دانستن زندگی نامۀ علمای شیعه، راهگشای زندگی همه به خصوص طلاب خواهد بود. اساتید هم می توانند در بین تدریس نکات کوتاه زندگی علمای شیعه را بازگو نمایند.
عالمی بزرگواری می گفت: طلبه ها! مشکلی که صاحب جواهر داشت، نصف آن را شما طلاب امروزی ندارید اما با آن همه مشکلات، شاهکار عظیمی مثل جواهر الکلام را به جهان اسلام و به خصوص جهان تشیع ارائه دادند؛ وقتی فرزند صاحب جواهر رحلت کرد، وی فرزند وفات یافتۀ خود را در اتاقی قرار داد و در اتاق دیگر شروع به نوشتن کردند.
تا چه اندازه در نظام آموزشی فعلی از نظرات و راهکارهای اساتید استفاده می شود؟
در سال های اخیر نگاه خوبی به نظرات اساتید شده است؛ اما باز هم جای کار دارد؛ حوزه علمیه باید گروهی از اساتید را در سطوح مختلف جمع کرده و از آن ها بخواهد تا نظرات خود را در خصوص بازنگری در متون درسی ارائه دهند. البته برخی محققین کتاب های آموزشی و درسی را تدوین کرده اند، اما معلوم نیست که چه وقت تغییرات در این زمینه صورت می گیرد. بنابراین باید از اساتیدی که چندین دوره، تدریس در حوزه داشته اند و به رموز کتاب ها آشنایی دارند، بخواهند که نظرات خود را در این أمر ارائه دهند.
باید طلبه را از روز اول با رفتار، گفتار و شیوه زندگی علما آشنا کرد؛ وقتی طلبه به سطح عالی رسید و مهذب نشد، دیگر نمی توان کاری برای او انجام داد. این طرحی که حوزه از گذشته داشته که افراد نوجوان و جوان را پذیرش می کرده طرح بسیار خوبی است؛ چون قلب نوجوان و جوان، آمادگی و پذیرش ایمان و اخلاق نیک را دارد؛ در این سن هر بذر نیکی در نهاد او پاشیده شود، نتیجه خواهد داد.
به نظر می آید امروزه برخی از طلاب و روحانیون با هدف استفاده از شاخص ها و القابی مانند دکتر و مهندس و ... وارد دانشگاه می شوند. چرا طلاب مانند گذشته به عناوین حوزوی نمی بالند؟
طلبه باید به لباس روحانیت افتخار کند. متأسفانه برخی طلاب افتخار می کنند که به آن ها دکتر گفته شود ارزش یپدا می کنند.باید عوامل کم توجهی به ارزش های حوزوی را بررسی و برای آنها چاره اندیشی کرد. نکته مهم اینکه همه این نگاه ها از سال اول در ذهن طلاب شکل می گیرد.
نظر شما درباره کیفیت تحصیل در حوزه چیست؟
کیفیت تحصیل و آموزش در حوزه های علمیه مطلوب نیست و بسیاری از طلاب صرفا در ایام امتحانات مطالعه می کنند و این به دلیل کپی برداری از نظام آموزشی دانشگاه است. در واقع با ورود ساختار آموزشی دانشگاه که نمره گرا و مدرک محور است و تضعیف سنت های حسنه ای مانند گعده، مباحثه، پیش مطالعه و ...، وضعیت آموزشی هر روز بدتر می شود.
پایان پیام/
نظر شما