فرهاد ابوالقاسمی ، مسئول موزه مردم‌شناسی آستان قدس رضوي در گفتگو با خبرنگار خبرگزاري شبستان در مشهد گفت: این بنا در قالب حمام عمومی و بانام حمام مهدی قلی بیک در سال 1027 هجری قمری، به دستور مهدی قلی بیک؛ امیرآخور(مسئول اسطبل شاهی) شاه‌عباس اول صفویساخته و وقف آستان قدس رضوی شده است.موقعیت بنای حمام مهدی قلی بیک در ضلع بیرونی سردر غربی صحن جامع حرم مطهر حضرت رضا (علیه‌السلام) قرارگرفته و از جهت دیگر، در خیابان اندرزگو 13 (خسروی نو)، انتهای بازار بزرگ (بازار فرش فروشها) واقع‌شده است و این بنا در اردیبهشت 1356به شماره 1374 در فهرست بناهای تاریخی کشور ثبت شد.
وي نقاشی‌های موجود بر روی سقف در بخش سربینه این حمام را از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این بنا دانست و خاطرنشان کرد: «این نقاشی‌ها در 13 لایه ترسیم‌شده که اولین لایه مربوط به دوران صفوی و آخرین آن‌هامتعلق به اواخر عهد قاجار (1343 قمری) است که در زمان مرمت سقف ودیواره‌های حمام درمجموع 28 لایه گچ مشاهده شد که پس از لایه‌برداری حدود 6 تا 8 لایه به 13 لايه نقاشي شده رسيدند».
مسئول موزه مردم‌شناسی آستان قدس رضوي بابیان اینکه دیوارنگاری‌ها از جنس ساروج وگچ، آهک است، گفت: هر لایه بدون پاک کردن لایه پیشین، بر روی همان، به دست هنرمندان وقت ترسیم‌شده است.
ابوالقاسمی در ارتباط با موضوع این نقاشی‌ها تصریح کرد: افسانه‌های عامیانه رایج میان مردم، تصاویر پهلوانان و اسطوره‌ها، صور فلکی و همچنین ورود فنّاوری به زندگی مردم و نیز مکان‌هایی همانند باغ ملی، کوهسنگی و میدان اعدام از موضوعات نقاشی‌های دوره قاجار است.
وی با این توضیح که این داستان‌ها برگرفته از باورهای مردم است که نسل به نسل به شیوه‌های گوناگون منتقل‌شده است، به ذکر نمونه‌هایی از آن پرداخت و اظهار داشت: بخشی از داستان نبرد امیرارسلان نامدار با فولادزره و نجات فرخ لقا، نبرد شيرويه و سرهنگ، شیرویه و سیمین عذار(از داستان‌های عامیانه آذربایجان)، شیرین و فرهاد، بهرام گور و گل‌اندام، لیلی و مجنون، تصاویر پهلوانان اساطیری و تاریخی همچون فرامرز پسر رستم، کیسیا بانو دختر فرامرز و نوه رستم ، و عُوجِ بْنِ عُنُقْ(عُنُق یا عناق) ، از نمونه‌های این نقاشی‌هاست.
ابوالقاسمی، تصریح کرد: این حمام که به علت هم‌جواری با مقبره امیر ملکشاه (مسجد شاه) و نیز نزدیک بودن به حرم مطهر، به حمام شاه و حمام رضوی نیز شهرت داشته است، تا سال 1367 شمسی به‌عنوان حمام عمومی مورداستفاده مردم بوده است اما از حدود سال 1369به‌تدریجبه‌صورت متروکه درآمد.
وی افزود: در سال 1378 با دستور حضرت آیت‌الله واعظ طبسی؛ تولیت عظمای آستان قدس رضوی، و اختصاص بودجه از سوی آستان قدس، عملیات بازسازی این بنا آغاز گردید و نقاشی‌های دیواری که در زیر چندین لایه گچ پوشانده شده بود نیز در حین بازسازی توسط مرمتکاران میراث فرهنگی و معاونت فنی و عمران موقوفات آستان قدس کشف شد.
يادآور مي شود، موزه مردم‌شناسی آستان قدس رضوی، در آذرماه 1385 در محل حمام مهدی قلی بیک افتتاح شد و در سال جاری، از سوی کمیته ملی موزه‌های ایران وابسته به کمیته جهانی موزه‌ها (ایکوم)، از میان 550 موزه شرکت‌کننده در بخش ابتدایی و انتخاب 95 موزه در بخش نهایی توانست با توجه به فعالیت‌های سال های اخیر که باعث رشد کمی و کیفی بازدیداز موزه شده است ، عنوان موزه برتر کشور در "شاخص بازدید" را از آن خود کند.
پايان پيام/
نظر شما