به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان با توجه به صحبت های اخیر رهبر انقلاب اسلامی مبنی بر لزوم شناخت جاهلیت مدرن و خطرات آن، در خصوص شاخه ای از این موضوع با حجت الاسلام محمدرضا دیانت، کارشناس فلسفه و کلام گفتگویی انجام داده ایم؛ گفتگوی ما را با این کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم می خوانید:
در هزاره سوم گروه های تکفیری همچون داعش با روی آوردن به توحش و خونریزی به بدویت بازگشته اند آیا می توان داعش و امثال آن را جلوه ای از جاهلیت مدرن دانست؟
بله، قطعا همین طور است؛ از آنجا که در آیه 33 سوره احزاب خداوند می فرماید:" و َقَرنَ في بُيوتِكُنَّ وَلا تَبَرَّجنَ تَبَرُّجَ الجاهِلِيَّةِ الأولىٰ ۖ؛ و در خانه‌های خود بمانید و همچون دوران جاهلیّت نخستین (در میان مردم) ظاهر نشوید"، در خصوص این آیه امام باقر (ع) می فرمایند: «کلمه جاهلیت اولی، نشان می دهد جاهلیت دومی نیز وجود دارد.»
جاهل بودن به این معنا نیست که فرد نمی فهمد و عالم نیست بلکه چه بسا عالمی هست که جهل دارد همان طور که از امیرمومنان علی (ع) روایت شده: «رُبّما عالماً قد قتله جهله؛ چه بسا عالمی که جهل او، او را می کُشد»؛ بنابراین ممکن است کسی دکتری داشته باشد یا پژوهشگر و محقق و دانشمند هم بوده و با پیشرفت و تکنولوژی نیز همراه باشد، اما جاهل باشد.
جهل در برابر عقل است. برخی افراد گمان می کنند جهل در برابر علم است اما در حقیقت این گونه نیست و جهل و نادانی در مقابل عقل قرار می گیرند نه علم؛ بنابراین، جهل و علم هر دو می توانند توامان جمع شوند لذا امروز گرچه دنیا پیشرفت کرده و صاحب تکنولوژی و پیشرفت و توسعه است، اما همچنان در بسیاری موارد دچار جهل است.
بنابراین، داعشی و فراماسونری و صهیونیزمی و ... می توانند رشد علمی کرده باشند اما جاهل هم باشند. اگر در آیات قرآنی تاملی داشته باشیم عوامل جهل و نادانی اشاره شده است که می توان زمینه های آنها را به خوبی شناخت.
با این توصیف چه مسائلی موجب جهل می شود یا آن را تشدید می کند؟
غفلت، غرور، تکبر، حب دنیا، و ... از عوامل موثر در جهل است. در آیه 179 سوره اعراف خداوند می فرماید: وَ لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ کَثيراً مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا يَفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ أَعْيُنٌ لا يُبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا يَسْمَعُونَ بِها أُولئِکَ کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِکَ هُمُ الْغافِلُونَ؛ و حقّا که ما بسیاری از جن و انس را (گویی) برای دوزخ آفریده ایم، زیرا که دل ها دارند ولی (حقایق را) بدان نمی فهمند، و چشم ها دارند ولی بدان (به عبرت) نمی نگرند و گوش ها دارند ولی بدان (معارف حقّه را) نمی شنوند آنها مانند چهارپایانند بلکه گمراه ترند (زیرا با داشتن استعداد رشد و تکامل ، به راه باطل می روند ) و آنها همان غافلانند.
در این آیه جاهل بدتر از چهارپایان شمرده شده که چشم دارد اما نمی بیند و گوش دارد اما نمی شنود چون غافل است.
در آیه 204 تا 206 سوره مبارکه بقره نیز غرور عامل دیگر جهل شمرده شده است:" وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يُعْجِبُکَ قَوْلُهُ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ يُشْهِدُ اللَّهَ عَلي ما في قَلْبِهِ وَ هُوَ أَلَدُّ الْخِصامِ* وَ إِذا تَوَلَّي سَعي فِي الْأَرْضِ لِيُفْسِدَ فيها وَ يُهْلِکَ الْحَرْثَ وَ النَّسْلَ وَ اللَّهُ لا يُحِبُّ الْفَسادَ*وَ إِذا قيلَ لَهُ اتَّقِ اللَّهَ أَخَذَتْهُ الْعِزَّةُ بِالْإِثْمِ فَحَسْبُهُ جَهَنَّمُ وَ لَبِئْسَ الْمِهادُ* و از مردم کس هست که گفتارش در زندگی دنیا تو را به شگفت می آورد و خدا را بر آنچه در دل دارد گواه می گیرد در حالی که سرسخت ترین دشمنان است* و چون روی گرداند (و از نزد تو بیرون رود یا چون سرپرست کاری شود) در زمین به راه افتد تا در آن فساد کند و کشت و نسل را نابود نماید، و خداوند فساد را دوست ندارد* و چون به او گفته شود: از خدا پروا کن، تعصب و نخوت او را به گناه وادارد (و عکس العمل ظالمانه نشان دهد ) پس جهنم او را کافی است و البته بد جایگاهی است."
این آیه شأن نزول منافقی است که عالم بود اما غرور او موجب شده بود منحرف شود. در حقیقت علم او مانع جهلش نشد.
عامل دیگر در ایجاد جهل، تکبر است که خداوند در آیه 34 سوره مبارکه بقره در خصوص شیطان که موجودی عالم بود می فرماید: "وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِکَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلاَّ إِبْليسَ أَبي وَ اسْتَکْبَرَ وَ کانَ مِنَ الْکافِرينَ؛ و (به یاد آر) هنگامی که به فرشتگان گفتیم: به آدم سجده کنید و خضوع نمایید. همه سجده کردند جز ابلیس که سرباز زد و تکبّر ورزید و او از کافران بود (که کفر خود را پنهان می داشت) ."
لذا تکبر نیز عامل دیگری است که اگر چه فرد عالم باشد، اما می تواند مانع حق پذیری و کبر او شده و در ورطه غفلت انسان را غرق کند.
حب دنیا نیز از اسباب دیگری است که موجب می شود اگرچه فرد عالم باشد، اما حق را نپذیرد و از آن سرباز زند و غرق در جهل خود شود. اسم و رسم و جاه طلبی و شهرت طلبی و ... از مصادیق حب دنیا هستند.
چه اتفاقی می افتد که به قول شما بشر با وجود علم در ورطه جهل غرق می شود؟ در واقع چه مسائلی سبب ساز فرو رفتن در جهل می شوند؟
امروز گمان می شود که با عقل می توان همه امور را درک کرد و فهمید در حالی که برای شناخت و درک، به عقل، وحی و نقل در کنار هم نیاز است. وقتی مردم دست از اهل بیت علیهم السلام برداشتند و گمان کردند با رشد علمی، عقل می تواند همه چیز را درک کند و دیگر نیازی به خدا و پیامبر (ص) و معصوم (ع) و قرآن نیست، در حقیقت به ورطه هلاکت افتادند همان طور که امروز گرفتاری بشر بریده از اهل بیت علیهم السلام را مشاهده می کنیم.
امام کاظم (ع) فرمودند: «خداوند به انسان دو حجت عطا فرموده است رسول باطنی که همان عقل است و رسول ظاهری که انبیاء و ائمه معصومین اند.»
همچنین امام صادق (ع) فرمودند: «شرق عالم بروید، غرب عالم بروید، هر جا که می خواهید بروید جستجو کنید، اما بدانید که هیچ علمی نیست مگر از ما اهل بیت.»
لذا گاه حب دنیا و گاه نیز تهاجمات فرهنگی دشمن و تبلیغات موجب می شود گروه هایی نتوانند حق را بپذیرند یا با تهدید و تطمیع از پذیرش حق سر باز زنند.
در حقیقت دشمن برای اینکه افراد را از درک و شعور حق و حقانیت دور کند، ابزاری را به کار می گیرد که یکی از مهم ترین آنها رسانه است. همان طور که یکی از علت های مهم رشد شیطان پرست ها، همین رسانه بود. امروز در هالیوود سالانه بیش از 700 فیلم برای انحراف افکار تولید می شود و بیش از ۳۰ هزار شبکه ماهواره ای و رادیویی و ۱۷۰ شبکه فارسی زبان در راستای اهداف دشمن و افزایش جهل و انحراف فعالیت می کنند.
بنابراین، در پایان تاکید می کنم داعش نیز دقیقا همان افرادی هستند که در دوره جاهلیت پیامبر صلی الله علیه و آله بودند. این افراد هیچ انعطافی نداشته و از پیامبر (ص) می خواستند یا دست از خدا و دین خود بردارد یا کاری به آنها و بت پرستی نداشته باشد. امروز هم داعش حاضر به بحث و گفتگو نیست و جا پای همان جاهلان زمان ظهور اسلام می گذارد.
پایان پیام/
نظر شما