علم چیزی غیر از نظریه نیست

به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، نشست علمی «تحول در علوم انسانی، بایسته ها و روش ها با تاکید بر حوزه های راهبردی» صبح امروز، چهارشنبه، 23 اردیبهشت با حضور جمعی از اساتید دانشگاه ها و دانشجویان در سرای کتاب و هنر بیست و هشتمین نمایشگاه بین المللی کتاب برگزار شد.

بر اساس این گزارش، در این نشست حمیدرضا رضایی، کارشناس مدیریت استراتژیک سخنرانی خود را با عنوان ضرورت مباحث معرفت شناسی در تحول علوم انسانی آغاز کرد و گفت: اساسا معرفت شناسی به یک جریان فلسفی که در طول تاریخ فلسفه وجود داشته است، باز می گردد و در این زمینه به مباحثی همچون هستی شناسی، معرفت شناسی، روش شناسی، مبناشناسی، اخلاق و زیباشناسی و ... تقسیم می شود.

وی تصریح کرد: معرفت شناسی از قرن هفدهم به بعد مطرح شد و در قرن 18 با کانت به اوج خود رسید؛ در حقیقت معرفت شناسی آن بخش از حوزه اندیشه است که بیان می کند فرآیند شناخت چگونه انجام می شود.

رضایی با بیان اینکه شناخت شناسی جریان فربه از اندیشه ورزی است، عنوان کرد: امروز در تمامی علوم این مبحث وارد است و علم شناسی حوزه هر علمی به اینکه یک علم به ما چگونه شناخت می دهد، اتفاق می افتد.

کارشناس مدیریت استراتژیک هر علم را دارای سه مرتبه دانست و گفت: مرتبه صفر مرتبه پدید است، مرتبه یک آنجاست که دانشمند به آن علم می نگرد و درباره آن نظر می دهد و روان انسان در مرتبه صفر یعنی خودِ پدیده است و مرتبه دوم نیز عبارت است از آن شناختی که معرفت شناسان نسبت به آن علم پیدا می کنند.

وی با تاکید بر اینکه دنیای امروز به این موضوع رسیده که بدون توجه به مرتبه دوم شناخت مرحله یک کامل نخواهد بود، عنوان کرد: علوم انسانی یا علوم اجتماعی پدیده ای هستند که وقتی به تحول آن می نگریم تنها نمی توان در مرتبه یک، نظریه های دانشمندان را مورد توجه قرار دهیم؛ پدیده همزادی علم مورد نظر و خودِ علم مدنظر مورد توجه توسعه علم در دنیاست، بنابراین اگر بخواهیم در جامعه تحول داشته باشیم باید کنش ها و واکنش هایی از جنس نظریه پردازی دانشمندان آن حوزه

آن حوزه اتفاق افتاده و همزمان فیلسوفان و معرفت شناسان آن حوزه در حال کار بوده و تصور نظریات را بنگرند، بنابراین، وقتی به تحول فکر می کنیم همزمان پروژه بزرگی اتفاق می افتد که دانشمندان و معرفت شناسان آن حوزه از علم همزمان با هم نظریه پردازی می کنند.

به گفته وی، مشکل ما آن است که از جنس معرفت شناسان حوزه های علوم که نظریه پردازی شده، نمی توان نظریه برتری در تحول علوم اتفاق افتد که همزاد آن معرفت شناسان آن حوزه در خصوص همان علم کار نکرده باشند.

رضایی در ادامه با بیان اینکه معرفت شناسی یا علم شناسی فلسفی همزاد نظریه پردازی است، ابراز کرد: علم چیزی غیر از نظریه نیست و در لبه های دانش زمانی که یک نظریه در حوزه علوم انسانی تحول برانگیز می شود، نظریه ها با مبانی معرفت شناسی ترکیب می شوند.

وی بیان کرد: یکی از حوزه هایی که در علوم اجتماعی و انسانی تاثیرگذار است، واقع گرایی انتقادی است لذا امروز دانشمندان ما دانشمندان معرفت شناسی نیز هستند یعنی هم دانشمند، هم جامعه شناس بوده و به طور همزمان نیز معرفت شناسی را در خصوص همان علم در نظر می گیرند.

این کارشناس مدیریت در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: البته معرفت شناسی به این معنا نیست که پیش فرض های متافیزیک را در پژوهش های خود بریزیم؛ در این راستا باید در تمامی رشته های درسی پیش نیاز معرفت شناسی داشته باشیم تا بتوان حرکتی را در این راستا انجام داد.

پایان پیام/