همکاری با ایران؛ تنها راه بازگشت آرامش و ثبات به خاورمیانه

خبرگزاری شبستان: روزنامه نیویورک تایمز در مطلبی در خصوص مذاکرات هسته ای ایران و قدرت های جهانی، نوشت: «مذاکرات تاکنون محدود به مساله هسته ای ایران بوده است. ولی پیشرفت در مذاکرات در شرایطی که تنش ها در منطقه تشدید شده است، نتوانسته است مانع توسعه طلبی ایران در منطقه شود.محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران به طور صریح اعلام کرده است که ایران حاضر به گفتگو فراتر از مذاکرات هسته ای است. سیاست منطقه ای ایران این است که کمتر به دنبال دستیابی به متحد است و ترجیح می دهد تا قدرت رقبای ضد ایرانی در منطقه را کاهش دهد. این مساله فضای لازم برای دستیابی به توافقی سود برای دو طرف فراهم می کند. ولی سئوال این است که چگونه در مسیری حرکت کنیم که درگیری ها به جای آنکه تشدید شود، کمتر گردد.

سابقه همکاری ایران و آمریکا در مبارزه با تروریسم مثبت بوده است. در سال 2001 میلادی، تنها چند ماه طول کشید تا طالبان در افغانستان سقوط کرد و دولتی جدید شکل گرفت. سال گذشته نیز دولتی جدید به صورت آرام و مسالمت آمیز در عراق تشکیل شد.با وجود شعارهای "مرگ بر آمریکا" در تهران، واقعیت این است که ایالات متحده مشکلاتی بزرگتر برای همکاری با ایران دارد. در واشنگتن، ایران به عنوان یک فوتبال سیاسی استفاده می شود، و در خاورمیانه، آمریکا از سوی متحدان با این نگرانی روبرو شده است که تعامل با ایران می تواند به قیمت از دست دادن متحدان دیرینه تمام شود.دفاع اوباما از مذاکرات هسته ای، به لطف استدلال قوی وی موفقیت آمیز بوده است که هیچ جایگزین واقعی برای مذاکره وجود ندارد. اکنون نوبت اوباما است که با توجه به اوضاع منطقه، این واقعیت را به طور شفاف مشخص کند.برای اینکه ایران بخشی از راه حل در خاورمیانه باشد، اوباما باید در گام نخست به دهه ها "سیاست قطع رابطه" پایان دهد.

علی رغم همه مذاکرات اخیر، دیپلمات های آمریکایی از لحاظ فنی محدود شده اند و بدون اجازه صریح از وزیر خارجه اجازه تبادل نظر و گفتگو با همتایان ایرانی خود را غیر از تعارفات مرسوم و دیپلماتیک ندارند.برای ارتقای شانس تعامل، کیفیت و کمیت ارتباطات با ایران باید افزایش یابد. اوباما برای دستیابی به این هدف نیازی به مجوز کنگره ندارد. اوباما خودش می تواند در سیاست قطع رابطه با ایران تجدیدنظر کند. اوباما سیاست واشنگتن در قبال کوبا را تغییر داده است و می تواند محدودیت های اعمال شده علیه ایران پس از پیروزی انقلاب 1979 میلادی را لغو کند.در گام دوم، غرب باید به ایران هراسی در منطقه پایان دهد. گام های نخست برای دستیابی به این هدف باید شامل تغییر لحن در خصوص نقش ایران در منطقه باشد. پیشرفت در مذاکرات هسته ای، گفتمان شراکت برد-برد را فعال کرده است.

در بعد منطقه ای نیز، این امر می تواند تا حد زیادی مفید باشد که تاثیر ایران به عنوان یک واقعیت ارزیابی شود نه یک مزاحمت.سوم اینکه، از نقش سازمان ملل باید به خوبی استفاده شود، حتی اگر تنها یک چتر حمایتی برای مذاکره باشد. ایران ترجیح می دهد که گفتگوی منطقه ای بین قدرت های منطقه برگزار شود ولی سوابق گذشته نشان می دهد که این مساله کارایی نخواهد داشت. در سال 2012 میلادی، تلاش ها برای تشکیل یک گروه تماس برای سوریه متشکل از ایران، مصر، ترکیه و عربستان سعودی با شکست روبرو شد چرا که عربستان حاضر به نشستن دور میزی نشد که در آن ایران نیز حضور داشت و نگران آن بود که این اقدام به نقش ایران مشروعیت بخشد.»[i]

نیویورک تایمز به چند مطلب مهم اشاره کرده است و آنها را مقدمه مذاکرات ایران و آمریکا درباره خاورمیانه دانسته است:

1 . توقف ایران هراسی مستمر: در رسانه های آمریکایی بلافاصله بعد از نام ایران ، یا نام داعش می آید یا کلمه بمب اتم مورد استفاده قرار می گیرد.این امر مسلما دیوار بی اعتمادی را بالاتر می برد و باعث می شود ایران بیش از پیش از آمریکا دور شود.آمریکا برای ایجاد مذاکرات در مورد مسائلی غیر از پرونده هسته ای ، باید اعتماد ایران را با حسن نیت و اراده سیاسی در سطوح بالا جلب کند.هرگونه حل و فصل موضوعات فی ما بین ، باید از طریق آمریکا صورت گیرد.این کشور چندین سال متوالی عامل بی ثباتی در خاورمیانه بوده است و از قهقرایی ترین رژیم های سیاسی ، حمایت همه جانبه به عمل آورده است.

2 . استفاده از ظرفیت سازمان ملل : آمریکا همواره با یکجانبه گرایی ، سازمان ملل را دور زده است.در جریان جنگ عراق هم شورای امنیت ، مخالف حمله به عراق بود ، اما آمریکای زمان جرج بوش به طور یکجانبه به عراق حمله کرد و ناامنی و داعش را به مردم این کشور هدیه داد!هر اقدامی خارج از سازمان ملل متحد و بی اعتنایی به حقوق بین الملل راه خطرناکی است که صلح جهانی را به خطر می اندازد.باتوجه به اینکه کشورهای عضو دایم شورای امنیت سازمان ملل که حق وتو دارند، اولویت را به منافع خود می دهند، این سازمان در حل مسایل کلیدی که به صلح و امنیت بین المللی مربوط می شود، نمی تواند اقدام مقتضی انجام بدهد.سازمان های جهانی در چند دهه اخیر نشان دادند که برای حل مسایل کلیدی در جهان و برقراری صلح و امنیت بین المللی توانایی لازم را ندارند.

3 . همکاری احتمالی ایران و آمریکا در خاورمیانه: «اگر طرف مقابل در این مذاکرات کژتابی نکرد، تجربه‌ای می‌شود تا در مسایل دیگر هم مذاکره کنیم.»این قسمتی از بیانات رهبر انقلاب اسلامی در دیدار با مداحان بود.ایشان تصریح فرمودند اگر آمریکا در مذاکرات هسته ای نقض عهد نکند ، ایران در موضوعات دیگر هم با آمریکا مذاکره می کند. به این ترتیب همکاری ایران با آمریکا در مورد بحران های خاورمیانه ، باید با پیش زمینه عدم نقض عهد آمریکا صورت بگیرد.اگر آمریکا در مذاکرات هسته ای ، به تعهدات خود عمل نکند ، در آن صورت امکان همکاری منطقه ای با ایران را از دست خواهد داد.

نتیجه گیری:

دولت آمریکا به ایران نامه می نویسد و خواهان همکاری تهران در مقابله با داعش می شود.این موضوع نشان می دهد که ایران ، در مسائل منطقه ای بازیگری محسوب می شود که اگر حضور نداشته باشد ، مشکلات حل نمی شود. اگر ایران نخواهد ، دولت سوریه تغییر نمی کند ، اگر ایران نخواهد دولت عراق در مقابل داعش سقوط نمی کند ، ایران می خواهد در یمن و بلندی های جولان جبهه جدیدی علیه آمریکا گشایش پیدا کند.طبیعی است که ایران در امور داخلی کشورهای فوق دخالت نمی کند ، حتی در یمن نیز مقامات آمریکا ضمن اذعان به نفوذ ایران ، اعتراف کرده اند که ایران در امور داخلی صنعا دخالت نمی کند. به این ترتیب آمریکا برای حفظ منافع خود باید به ایران در غرب آسیا امتیاز بدهد. ایران باید حضور آمریکا را به رسمیت بشناسد تا به این کشور امتیاز بدهد.این موضوع نشان می دهد که امریکا برای حل و فصل مسائل غرب آسیا به ایران نیاز دارد.

نویسنده: بهنام خسروی