خبرگزاری شبستان: اعتکاف از اصطلاحات فقه اسلامی و به معنی اقامت طولانی در یکی از مساجد جامع به منظور عبادت است و از جمله عبادت‌هایی است که سابقه تاریخی فراوانی دارد. بسیاری از پیامبران و موحدان برای راز و نیاز با خداوند و تهذیب نفس و تقویت روح به مدت طولانی در نقطه‌ای معین و به دور از زندگی مادی است.
سنت پیامبر در اعتکاف
پیامبر اسلام (ص) نیز پس از بعثت به این سنت دیرینه عمل می‌فرمود و همه ساله در دهه سوم ماه رمضان در مسجد النبی در مدینه چادری بر پا می‌کرد، در آنجا معتکف می‌شد و به عبادت می‌پرداخت.
مکان های اعتکاف
بهترین مکان‌ها برای اعتکاف، مسجد الحرام، مسجد النبی، مسجد کوفه، مسجد سهله است و پس از آنها، مساجد جامع شهرها است.
به منظور آشنایی با شرایط و مکان های اعتکاف نظر مراجع تقلید را در این زمینه مرور می کنیم.
آیا اعتکاف حتما باید در مسجد جامع برگزار شود؟
امام خمینی(ره): اعتکاف باید در یکی از مساجد چهارگانه: مسجد الحرام، مسجدالنبیّ(ص)، مسجد کوفه و مسجد بصره باشد و در غیر این مساجد محل اشکال است. پس بنابر احتیاط واجب در سایر مساجد جامع، به قصد رجاء و احتمال مطلوبیّت معتکف شود؛ امّا اعتکاف در غیر مسجد جامع مانند مسجد قبیله یا بازار جایز نیست. (1)
آیت الله خامنهای: اعتکاف در مسجد جامع صحیح است و در مسجد غیر جامع رجاءً اشکال ندارد.
مسجد جامع مسجدی است که در شهر برای اجتماع همهی اهل شهر بنا شده است، بدون این که اختصاص به گروه و قشر خاصی داشته باشد.(2)
آیت الله اراکی: اعتکاف باید در مسجد جامع باشد و در غیر مسجد جامع، مسجد قبیله و بازار صحیح نیست، لکن احتیاط مستحب آن است که در صورت امکان در یکی از مساجد چهارگانه مسجد الحرام، مسجد النبیّ(ص)، مسجد کوفه و مسجد بصره باشد.(3)
آیت الله بهجت: اعتکاف باید در مسجد جامع باشد و در غیر مسجد جامع مثل مسجد قبیله و بازار صحیح نیست و احتیاط مستحب آن است که در صورت امکان در یکی از مساجد چهارگانه مسجد الحرام، مسجد النبیّ(ص)، مسجد کوفه و مسجد بصره باشد.(4)
آیت الله تبریزی: اعتکاف باید در یکی از مساجد چهارگانه مسجد الحرام، مسجد مدینه، مسجد کوفه، مسجد بصره و یا در مسجد جامع شهر باشد و در غیر آن مثل مسجد قبیله و بازار صحیح نیست البته احتیاط مستحب آن است که در صورت امکان در یکی از مساجد اربعه باشد. مسجد جامع شهر، مسجدی است که همه مردم اهل شهر در آنجا نماز میخوانند.(5)
آیت الله خویی: اعتکاف باید در یکی از مساجد چهارگانه مسجد الحرام، مسجد مدینه، مسجد کوفه، و مسجد بصره و یا در مسجد جامع شهر باشد، بلکه احتیاط مستحب آن است که در صورت امکان در یکی از مساجد اربعه باشد.(6)
آیت الله سیستانی: اعتکاف باید در یکی از مساجد چهارگانه مسجد الحرام، مسجد مدینه، مسجد کوفه و مسجد بصره باشد و در مسجد جامع شهر جایز است ولی اگر امام جماعت مسجد جامع عادل نباشد بنابر احتیاط واجب جایز نیست. البته احتیاط مستحب آن است که در صورت امکان در یکی از مساجد اربعه باشد.(7)
آیت الله صافی گلپایگانی: اعتکاف باید در مسجد جامع باشد و در غیر جامع مثل مسجد قبیله و بازار صحیح نیست و احتیاط مستحب آن است که در صورت امکان در یکی از مساجد چهارگانه: مسجد الحرام، مسجد النبیّ(ص)، مسجد کوفه و مسجد بصره باشد.
مسجد جمکران در حال حاضر از مساجد جامع محسوب است و اعتکاف در آن صحیح است.(8)
آیت الله فاضل لنکرانی: اعتکاف باید در مسجد جامع باشد و در غیر مسجد جامع و مسجد قبیله و بازار صحیح نسیت، لکن احتیاط مستحب آن است که در صورت امکان در یکی از مساجد چهارگانه: مسجد الحرام، مسجد النبیّ(ص)، مسجد کوفه و مسجد بصره باشد.(9)
آیت الله گلپایگانی: اعتکاف باید در مسجد جامع باشد و در غیر مسجد جامع و مسجد قبیله و بازار صحیح نیست، لکن احتیاط مستحب آن است که در صورت امکان در یکی از مساجد چهارگانه: مسجد الحرام، مسجد النبیّ(ص)، مسجد کوفه و مسجد بصره باشد. اعتکاف در مسجد اعظم(در قم) مانعی ندارد زیرا عنوان مسجد جامع بر آن صادق است.(10)
آیت الله مکارم شیرازی: اعتکاف باید فقط در مسجد جامع باشد؛ منظور از مسجد جامع، مسجدی است که قشرهای مختلف شهر در آن شرکت میکنند و از اعتکاف در سایر مساجد و نمازخانهها خودداری شود.(11)
آیت الله نوری همدانی: اعتکاف در مسجد جامع در ردیف مساجد چهارگانه مسجد الحرام، مسجد النبیّ(ص)، مسجد کوفه و مسجد بصره است ولی احوط آن است که در صورت امکان در یکی از مساجد اربعه باشد.(12)
آیت الله وحید خراسانی: اعتکاف باید در مساجد چهارگانه مسجد الحرام، مسجد مدینه، مسجد کوفه و مسجد بصره و یا در مسجد جامع شهر باشد و احتیاط مستحب آن است که در صورت امکان در مسجد النبی، مسجد الحرام، مسجد کوفه و مسجد بصره باشد.(13) آیت الله جوادی آملی اعتکاف در غیر مسجد را مشروع ندانستند. (14)
در نتیجه با توجه به فتواهایی که به آنها اشاره شد، فقط آیت الله خامنه ای در غیر مسجد جامع اعتکاف را رجاء جایز می داند و باقی فقط مسجد جامع را شرط می دانند البته باید به تعریف مسجد جامع دقت شود چرا که می تواند در شهر چند مسجد جامع باشد با توجه به تعریف بالا.
حجت الاسلام صادق گلزاده، رییس ستاد ساماندهی و پاسخگویی دینی کشور نیز در این باره به خبرنگار شبستان گفت: همواره اسلام توصیه داشته که اعتکاف در مساجد جامع شهرها برگزار شود. چرا که این مساجد مراکز اصلی و اولیه مراسم اعتکاف هستند.
وی به تبیین مفهوم مسجد جامع پرداخت و افزود: مسجد جامع مسجدی است که بین تعدادی از مساجد یک منطقه محل اجتماع و توجه بیشتری باشد.
رییس ستاد ساماندهی و پاسخگویی دینی کشور ادامه داد: در بسیاری از استفتاتی که از مراجع اعظام تقلید با ذکر اوصاف مسجد در این زمینه داریم، مراجع تقلید آن مساجد را در حکم مسجد جامع دانسته اند. بنابراین در مورد مکان برگزاری مراسم اعتکاف در حکم اول این است که در مسجد جامع برگزار شود و در حکم دوم اگر شرایط مسجد جامع را داشت امکان برپایی مراسم اعتکاف در آن مساجد امکان پذیر است.
پی نوشت:
1-تحریر الوسیله، ج 1، ص 305
2- عروة الوثقی، ج 2، ص 77
3 - اجوبة الاستفتاءات، ص 179، س 850
4- وسیلة النجاة، ج 1، ص 331
5- منهاج الصالحین، ج 1، ص 294
6- منهاج الصالحین، ج 1، ص 279
7- منهاج الصالحین، ج 1، ص 342
8- هدایة العباد، ج 1، ص 237 و جامع الاحکام، ج 1، ص 144، س 514
9- عروة الوثقی، ج 2، ص 72
10-همان، ص 77 و مجمع المسایل، ج 4، ص 175، س 501
11- استفتاءات، ج 2، ص 158، س 456
12- هزار و یک مسأله، ج 2، ص 81 ، س 270
13- منهاج الصالحین، ج 2، ص 322
14- پایگاه اطلاع رسانی ایت الله جوادی آملی
پایان پیام/
نظر شما