کانون های فرهنگی هنری مساجد یکی از سرمایه های فرهنگی اجتماعی نظام هستند

خبرگزاری شبستان: کانون های فرهنگی هنری مساجد بر اساس مصوبه 302 شورای عالی انقلاب فرهنگی از سال 1371 با هدف مقابله با تهاجم فرهنگی دشمن و احیائ کارکردهای فرهنگی مساجد فعالیت خود را آغاز کرده است. دشمنان انقلاب اسلامی پس از نا امیدی در جنگ تحمیلی اقدام به تهاجم فرهنگی و جنگ نرم کردند و کم کم آنقدر پیشروی کردند که مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در سال های اخیر از این جنگ نرم و ناتوی فرهنگی با عنوان، جنگ تمام عیار فرهنگی نام بردند. کانون های فرهنگی و هنری مساجد یکی از سرمایه های نظام هستند که در سنگر مساجد با هدف مبارزه با تهاجم فرهنگی ضمن تربیت نیروی جوان و متعهد در سایه سار ائمه جماعات فعالیت می نماید. در همین راستا گفتگویی با محمد رضا جعفری، معاون آموزش و پژوهش ستاد عالی کانون های فرهنگی هنری مساجد داشتیم که از نظرتان می گذرد:

-آقای جعفری آیا با وجود مراکز و نهادهای متعدد که در زمینه های فرهنگی ،اجتماعی و آموزشی خدمات ارائه می دهند  باز هم مساجد می توانند در هدایت افکار عمومی موثر باشند؟

قطعا مساجد می توانند نقش اصلی را در سوق دادن افکار عمومی جامعه به سمت معرفت دینی داشته باشند و اگر مسجد در جامعه اسلامی جایگاه شایسته و بایسته داشته باشد بسیاری از مشکلات و معضلات اجتماعی و فرهنگی در پرتو عقلانیت و بینشی که توسط مساجد در بین اقشار جامعه ترویج و نهادینه میشود رفع خواهد شد.

در آیه 114 سوره مبارکه بقره می خوانیم ؛«کیست ستمکارتراز آنکه نگذارد نام خداوند در مساجد یاد شود و در ویرانی آن بکوشد؟...» در تفاسیر ویرانی مساجد فقط ویرانی ظاهری آن نیامده بلکه اشاره مستقیم به کمرنگ کردن مرجعیت معرفتی و اندیشه ای مساجد نیز دارند، قطعا اینکه ما بخواهیم با راه اندازی و توجه به نهاد و یا مجموعه دیگری کارکردهای مساجد را از آن بگیریم مشمول این آیه خواهیم شد، در عمران معنوی مساجد نیز باید  توجه ویژه به حفظ مرجعیت مساجد در هدایت افکار عمومی بشود.

در روایتی از پیامبر اکرم (صلى الله عليه و آله وسلم) در بحارالانوارآمده است که؛ در قيامت، سه چيز به حضرت حق شكايت می برند:قران،مسجدو عترت. مسجد مى‏ گويد: پروردگارا! مرا بيكار گذاردند و ضايع کردند.
 

مساجد به عنوان  یکی از مهمترین نهادهای دینی سهم اساسی را در حفظ و صیانت فضای جامعه  برعهده دارند و البته با توجه به پیشینه تاریخی موجود نشان داده اند در رقابت با سازمان ها و مراکز فرهنگی و اجتماعی  و نهادهای مدنی مدرن بسیار پیشتر و تاثیر گذار تر هستند.مساجد در سایه کارکردهای حقیقی متنوعی که از صدر اسلام تا کنون داشته اند. در واقع می توانند ضرب آهنگ حرکت جامعه اسلامی بسوی ترقی و پیشرفت را تسریع کنند و توقع اسلام از مسجد همین نکته است که مسجد کانون پویایی و تحرک و نشاط و ایجاد روحیه مضاعف در اجتماع مسلمین باشد.

اميرالمؤمنين( عليه السلام) فرموده اند: رفت و آمد به مسجد يكى از اين منافع را دارد.برادرى كه برادريش سود خدايى دارد، تحصيل علم جديد و تازه،دانستن آيه محكمه، برخورد به رحمت منتظره، ياد گرفتن كلمه هدايت كه انسان را از گمراهى برهاند،شنيدن كلامى كه راهبر به سوى راه خداست و ترك گناه از ترس حق يا حيا از حضرت بارى‏ تعالی.

حال ما چگونه می توانیم تصور کنیم مجموعه های فرهنگی  که خارج از مسجد فعال هستند، می توانند با مساجد قابل مقایسه باشند؟ ما باید در مسیر تحقق تمدن نوین اسلامی به مسجد طراز که متغییر تحقق آن است برسیم و این ممکن نخواهد بود مگر با عمران و مرجعیت معنوی مساجد که آن هم دقیقا با احیا کارکردهای مساجد رابطه مستقیم دارد.

-یعنی شما می فرمایید در عصر حاضر هم مساجد می توانند با همان ظرفیت صدر اسلام فعالیت نمایند؟

همین طور است. مساجد همزمان با ظهور اسلام  به منظور گردهمایی ها و تجمعات دینی و سیاسی شکل گرفتند و نقش مهم و موثری در رشد و گسترش اسلام داشتند، پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله) فرمود: در دنيا مهمان باشيد، اين دلبستگى‏ها و آرزوها شايسته مهمان نيست، مساجد را به عنوان خانه اصلى خود بگيريد، دل ها را به رقّت عادت دهيد، زياد انديشه كنيد و از خشيت حق گريه داشته باشيد...(اعلام الدین و بحارالانوار).
امروز هم وقتی به کلام گهربار امام راحل رجوع میکنیم می بینیم از منظر آن فقیه فرزانه،  مسجد، سنگر است
یعنی دقیقا آنچه که ما برای جایگاه مساجد متصور هستیم.

سنگر مقابله با تهاجم فرهنگی که ابعاد و گستردگی و خطرات آن به مراتب از جبهه جنگ فیزیکی و جنگ سخت با ابزار و ادوات نظامی بیشتر است.
امام خمینی (رحمه الله علیه) می فرمايند: "مسجد محلی است كه از آن باید امور اداره بشود، این مساجد بود كه این پیروزی را برای ملت ما درست كرد، این مراكز حساسی است كه ملت باید به آن توجه داشته باشند، پیروزی ما برای اداره مسجد است." یا در فراز دیگری می فرمايند: "مساجد را كه سنگرهای اسلام در مقابل شیاطین است، هرچه بیشتر گرم و مجهز نگه دارید".همین نگاه و تاکید را مقام معظم رهبری هم دارند و در نگرش به مقوله مسجد، جامعیت مساجد مد نظر است.

جامعیت مسجد در همه زمینه‌های عبادی سیاسی، فرهنگی، آموزشی، نظامی و امثالهم؛ جامعیت مسجد بعنوان طراز جامعه اسلامی مهم‌ترین مسئله در ساختار و پیكره این مكان مقدس مطرح است. 
 مسجد درهیچ دوره ای از تاریخ اسلام از صدر اسلام  تا کنون ،صرفا "به عنوان مکانی صرف برای عبادت محسوب نمی شده است بلکه مهمترین رسانه در امر تبلیغ و انتقال پیام دین بوده است و بسیاری ازجنبش ها وحرکت های انقلابی ازاین اماکن مقدس آغاز يا در این اماکن صورت پذیرفته است یا اینکه به نحوی مساجد در آن منشأ اثر بوده اند.

در شرایط امروز جامعه و در مواجهه با حجم گسترده و بی امان تهدیدات فرهنگی، افکار عمومی جامعه باید به سمت شناخت و معرفت عمیق دینی سوق داده شود و نخبگان و متولیان دینی نیازهای فرهنگی و اجتماعي را با تولیدات علمی و معرفتی پاسخ دهند و بسترمناسب برای استقرار چارچوبهای نوین معرفتی که منطبق بر اصول دینی و متناسب با جهان نوین است مهیا شود و در این راستا مساجد سهم اساسی را برعهده دارند.

-بر این اساس کانونهای فرهنگی چه نقشی در این بین می توانند ایفا کنند؟

در بحث فعالیت کانون ها ی فرهنگی در مسجد دیدگاه ما بر اساس آموزه های اسلام،  در راستای نقش‌آفرینی عمیق دین در ایجاد تشكل‌های اجتماعی است درواقع  نظام‌دهی به یک تشکیلات منسجم و هدفمند دینی. چون همانطور که اشاره شد اسلام تأسیس مركز تجمع عمومی مسلمانان را با نام «مسجد» و فعالیت های فرهنگی و اجتماعی را در مساجد در اولویت قرار داده و اجتماع در آن را به نیكوترین وجه ستوده و شدیدترین تأكیدات را در راستای حفظ این سنگرهای توحیدی ابراز داشته است.

استقرار کانونهای فرهنگی در سنگر مساجد که محوری ترین نهاد فرهنگی اجتماعی نظام محسوب می شوند،باعث شده در راس فعالیتهای گسترده این کانونها ،ترویج فرهنگ مسجد و مسجد محوری قرار بگیرد. کانونهای فرهنگی و هنری مساجد خود نیزیکی از سرمایه های اجتماعی نظام هستند.

حضرت امام راحل  بر اساس همین نگاه  بارها بر اهمیت اجتماع و حضور فعال در مساجد تأكید و آن را موجب تقویت اسلام و نظام می‌دانستند لذا فرمودند «مساجد باید مجتمع بشود از جوانها، اگر ما بفهمیم كه این اجتماعات چه فوائدی دارد و اگر بفهمیم كه اجتماعاتی كه اسلام برای ما دستور داده و فراهم كرده است، چه مسائل سیاسی را حل می‌كند، چه گرفتاری‌ها را حل می‌كند، این‌طور بی‌حال نبودیم كه مساجدمان مركز بشود برای چند پیرزن و پیرمرد!"
یا مثلا رهبر حکیم و فرزانه انقلاب کلام ارزشمندی دارند که : "جوان ها مسجد را کلاس درس و صحنه رزم بدانند. به مساجد رو کنند مساجد خانه خداست و خانه بندگان خداست. مساجد کلاس دین و درس سیاست و درس رزمندگی با دشمنان دین است."

ایشان می فرمايند:"مساجد را گرم بدارید محافل مذهبی را مانند دوران اختناق رژیم همچنان گرم نگاه دارید سعی کنید مسائل تبلیغاتی مذهبی و اسلامی سمعی و بصری را به مساجد بکشانید. مسجد خانه خداست پس خانه همه خلق خداست. مسجد کانون برکت خیز است".

بر اساس ماموریتی هم که مصوبه 302 شورای عالی انقلاب فرهنگی بر عهده ستاد عالی کانونهای فرهنگی هنری گذاشته، همه سیاست گذاری های ستادعالی ذیل احیائ کارکردهای فرهنگی مساجد و مبارزه با تهاجم فرهنگی است، گستره تهاجم فرهنگی آنقدر گسترده است که همه ابعاد زندگی افراد را نشانه گرفته است از این رو کار کانونهای فرهنگی بسیار خطیر است.

-در سیاستگزاریهای ستاد عالی  هماهنگی و نظارت بر کانونهای فرهنگی هنری مساجد آیا مباحث روز نیز دخیل هستند ویا فقط ذیل همان ماموریت کلی مصوبه 302 برنامه ها تدوین می شود؟

ستاد عالی در سال اخیر در کنار سیاست های کلی شش ماموریت را به کانونها ابلاغ کرد؛ که هر یک با دیگری مرتبط بود و هر استان بر اساس اولویت های خود هم اگر به آنها بپردازد باز به یک خروخی که آن هم رسیدن به سبک زندگی اسلامی است دست خواهیم یافت.

خانواده، جمعیت، اقتصاد مقاومتی، بصیرت افزایی، امر به معروف و نهی از منکر و کارآفرینی شش ماموریت ابلاغی سال 93 بود که در راس برنامه های سال 94 هم قرار دارند.

به جرات می توان بیان داشت که ستاد عالی کانون های مساجد کشور علی رغم گستردگی دایره فعالیت کانون های فرهنگی هنری مساجد در همه قسمت ها با مطالعه تمام ظرفیت ها برنامه ای جامع به کانون ها ارائه کرده است و  اینگونه نیست که یک بعدی حرکت کرده باشد و خدا را شاکریم که در حال حاظر کانونهای فرهنگی هنری مساجد محل تجمع و پرورش نیروهای مومن انقلابی است که در عرصه های مختلف جامعه فعال هستند و با انتقال آموزه های مسجدی به بطن جامعه در تثبیت اندیشه های ماندگار و آرمان های مقدس نظام مقدس اسلامیمان، نقش موثری را ایفا می کنند.

-از آنجا که موضوع اقتصاد مقاومتی یکی از مباحثی است که مقام معظم رهبری بر آن تاکید فراوان دارند،  در برنامه های دولت نیز مورد توجه است و از سوی دیگر یکی از ماموریتهای شش گانه ستاد عالی نیز است،  مساجد در این رابطه (اقتصاد مقاومتی) به شکل کاربردی چه اقداماتی می توانند انجام دهند؟

در حوزه مسائل اقتصادی که از نکات مهم زندگی مردم است و در حاکمیت و اجتماع نقش بسیار حائز اهمیتی دارد  مساجد، می توانند تا حد قابل توجهی راه گشا و موثر باشند،گفتمان سازی یکی از محوری ترین موارد مربوط به اقتصاد مقاومتی است که مساجد با بهره مندی از ظرفیت هایی که دارد می تواند در این راستا برکات بسیاری را برای جامعه داشته باشد.

در مکاتب مادی اقتصاد خود هدف است و بدین جهت در مراحل رشد، اقتصادعامل تخریب ،فساد و تباهی می شود اما در اسلام اقتصاد وسیله است و اصل رفع نیازهای انسان در جریان رشد و تکامل معنوی است و نه مانند دیگر نظامهای اقتصادی عامل تمرکز و تکاثر ثروت و سود جویی سلطه گران و فقیرترشدن مردم جامعه.

با این نگاه اگر گفتمان انقلاب اسلامی در حوزه اقتصاد( اقتصاد مقاومتی ) فراگیر شود بسیاری از سودجویان متضرر خواهند شد ،در این راستا اولین گام فراگیر نمودن این ادبیات است که مساجد بستر مناسبی برای این گفتمان سازی وارائه تصویر درست از اقتصاد مقاومتی است.

تبلیغ کاروتلاش ،رزق حلال،توجه و حمایت از تولید ملی، تقویت روحیه جهادی، تبلیغ امنیت سرمایه گذاری داخلی ،مزمت رانت خواری، رشوه، ربا و اسراف، اصلاح الگوی مصرف، استفاده از تولیدات داخلی، تبلیغ کشاورزی ، نفی شغل های کاذب و تاکید بر صادرات می توانند موضوعاتی باشند که در مساجد می توان به آنها پرداخت.

پایان پیام/