آفتابی در شهر «شهر امامزادگان»

به گزارش سرویس فرهنگ خبرگزاری شبستان، سید احمد عسکری روزنامه نگار و پژوهشگر رسانه با مروری بر سوابق فرهنگی امام زاده های بیرم از توابع لارستان، یادداشتی را برای این خبرگزاری شبستان ارسال کرده است که در زیر می خوانید:

«بیرم» شهری در جنوب فارس مشهور به "شهر امامزادگان" و "دارالاولیای لارستان" است. در قلب این شهر ضریح متبرک امامزاده سید عفیف الدین ملقب به «شاه زندو» می درخشد که از قدیم ملجاء دوستداران اهل بیت(ع) بوده است. در تذکره شاه زندو، شعری ذکر شده که بنابر آن، ساکنین منطقه او را زندو می نامیدند:

شنیدم من از گفته راستان حدیث صحیح اندر این داستان

که شاه ملک قدر عالی مقام که خوندی عجم شاه زندوش نام

حرمت این بنای مقدس علاوه بر جایگاه معنوی آن به نقش تاریخی این شخصیت شیعی در گسترش اسلام در جنوب فارس و انتخاب شهر بیرم برای مرکز فرماندهی خود بر می گردد.

اولين نشانه‌هاي ورود اسلام به جنوب کشور و منطقه پهناور لارستان در فارس، این گونه ثبت شده است: ‌«جلال‌الدين ايرج لاري كه اول حاكم اسلام است، در عهد عمربن عبدالعزيز مسلمان شد». با اين وجود در دعوت اولیه به اسلام در جنوب کشور، تعداد اندکی از اهالی لارستان اسلام را پذیرا شدند که دلیل اصلی آن عدم نفوذ قدرتمند نیروهای اسلامی در این بخش از جنوب کشور بوده است.

مسلمانان به دلیل صعب‌العبور بودن منطقه، شرايط نامناسب آب و هوايي و وجود قلعه‌هاي مستحكم هیچ گاه اقدام به ورود به لارستان نکردند و اكثر مردم اين خطه هم چنان به آيين زردشتي باقي ماندند. روشن بودن آتشكده كاريان تا قرن چهارم هجري قمری دليلی بر اين ادعا است.  همچنین در منابع قرون اوليه نيز هرگز از لشكركشي مسلمانان به نواحي لارستان سخني به ميان نيامده است. اولین ورود نیروهای اسلامی به لارستان به دوره عضدالدوله ديلمي بر می گردد. بدين ترتيب كه با تسخیر عمان توسط عضدالدوله، لارستان نیز که در مجاورت خلیج فارس قرار داشت برای مدتی نه چندان طولانی به تصرف نيروهاي وی درآمد.

نفوذ گسترده اسلام در خطه پهناور لارستان فارس به زمان «شاه زندو» برمی گردد. بنا به «تذكره شاه زندو» و «غزوه‌نامه زين ‌العباد بيرمي» یکی از نوادگان امام موسی كاظم (ع) به نام سید عفیف الدین ملقب به شاه زندو توانست در نیمه اول قرن چهارم هجری قمری با هدف دعوت مردم به اسلام، از مكه به نواحي جنوب فارس از جمله بیرم  وارد شود. در نتيجه اقدامات ايشان كه بیرم را مرکز مبارزات خود جهت ترویج دین مبین اسلام قرار داده بود، اهالی نواحی غربی لارستان کهن در نواحی فعلی بندر كنگان، بندر طاهری، جم، گاوبندی، لامرد، بیرم، گله دار و اشكنان به دين اسلام گرويدند.

حضرت شاه زندو پس از انجام ماموریت و گسترش اسلام در نواحی جنوبی به گوشه گیری روی آورد و به عبادت در شکاف دره­ها و صحراهای بیرم پرداخت، به گونه ای که او را با نام عابدشاه زندو نیز خوانده اند. چنانچه لوح قدیمی قبرش منقش به کلمات العابد العالم الفاضل است.  

در بخشی از تذکره شاه زندو آمده است: به موجب وصیت سید قبرش در صحرا فرو بردند چرا که سید عزلت گزیده بود و سید وصیت کرده بود که چون مرا دفن خواهید کردن این وصیت صحیفه با من دفن کنید که نام آن کسانی که بر دست من مسلمان شده اند در آن است از یهودان و ترسایان و گبران و آتش پرستان و نام آن کسانی که به زیارت من آمده اند و از من طلب دعا کرده اند. در ادامه تذکره  آمده است که سید پس از مرگ کلیه سرزمین های مفتوحه خویش را به صورت وقف  به اولاد خویش بخشید.

حضرت شاه زندو در 432 ه. ق در خاک بيرم از دنیا رفت و در همان شهر به خاك سپرده شد. حرم و بارگاه ایشان از آن زمان تاکنون، معروف ترین و عظیم ترین بنای مذهبی منطقه بیرم بوده و در حال حاضر نیز هر ساله جمعیت زیادی از زوار از گوشه و کنار به این مکان مقدس شرفیاب می­شوند. فسایی در فارسنامه ناصری در رابطه با آرامگاه شاه زندو در بیرم چنین نوشته است: «او در قریه بیرم از ناحیه بیخه احشام لارستان قبه و بارگاهی رفیع و عمارتی وسیع دارد و در ایام متبرکه اهالی لارستان از دور و نزدیک به زیارت آمده و چند روزی در آن عمارت توقف کنند.»

یکی از آثار تاریخی برجسته در منطقه باستانی بیرم، قرآن خطی نفیسی بود که بنا به روایت تذکره شاه زندو قبل از قرن پنجم هجری توسط حضرت سید عفیف الدین از مکه به ایران آورده شد. خط این نسخه از قرآن کریم کوفی است و در 570 صفحه بر روی پوست نوشته شده است. متاسفانه این نسخه ارزشمند در سال 1378 به سرقت رفت و اکنون تنها تصاویر مختصری از آن باقیمانده است.

همچنین علاوه بر امامزاده شاه زندو، بقعه متبرکه بسیاری از نوادگان ائمه اطهار در گوشه و کنار بیرم وجود دارد و زيارتگاه مردم اين منطقه است. از جمله اين اماكن مقدس مي توان به امامزاده میر ابولبه معروف به پیربل، امامزاده شاه نورالدین، امامزاده شاه ابوالفتح، امامزاده شاه جلال الدین، امامزاده سعد ابن سعید ابن مبارک، ‌امامزادگان شاه ابوالحسین و شاه ابوالقاسم، حضرت بی بی لطیفه و... اشاره نمود.

شایان ذکر است، بیرم در فاصله 135 کیلومتری لار مرکز شهرستان و360کیلومتری شیراز مرکز استان قرار گرفته است.

پایان پیام/