مسئله شر در قرآن به دو دسته طبيعي و انساني تقسيم شده است

حجت‌الاسلام دکتر علي نصيري، عضو هيئت علمي دانشگاه علم و صنعت در نشست تخصصي بررسي انگاره تعارض عدل الهي با مسئله شر گفت: در رابطه با مسئله شر هم فلاسفه شيعه بحث کرده‌ و هم متکلمان شيعه. فلاسفه در مورد شر دچار انحراف شده‌اند و خواسته‌اند صورت مسئله را پاک کنند.

وي افزود: فلاسفه مي‌گويند شر امري است عدمي و معني ندارد که راجع به آن بحث کنيم، به عبارت بهتر فلاسفه شر را به معني عدم خير دانسته‌اند، اگرچه اين نظر طرفداران زيادي دارد ولي از نظر من مخدوش است چون ما مشاهده مي‌کنيم که شر وجود دارد و عدمي نيست.

حجت‌الاسلام نصيري نظر متکلمان شيعه را درباره شر صادقانه‌تر خواند و افزود: طبق نظر متکلمان اين عالم از چهار حالت خارج نيست يا شر محض است يا خير محض است يا شر عالم بر خير آن غلبه دارد و يا خير آن بر شرش غلبه دارد که از ميان اين چهار نظريه فقط نظريه چهارم با واقعيت سازگار است يعني شر وجود دارد ولي هميشه خير غالب است نه شر.

وي به تقسيم‌بندي شر در قرآن پرداخت و گفت: شرور دو دسته هستند يا طبيعي‌اند و يا انساني. شرور طبيعي خود بر سه دسته هستند يا ناشي از کوتاهي‌هاي انسان هستند يا قابل مهار توسط انسان هستند و يا شر محض هستند.

وي ادامه داد: در توضيح دسته اول شرور طبيعي بايد بگويم که مقتضي نظام احسن اين بوده که انسان مختار باشد، حال اين انسان مختار با اعمال خود مي‌تواند به خود و طبيعت ضرر وارد کند به عنوان مثال انسان لايه اوزن را سوراخ مي‌کند و بيماري ‌هاي بسياري را به بار مي‌آورد اما حال که نتايج اعمال خود را مي‌بيند فرياد اعتراض برمي‌دارد و حکمت و عدالت خدا را زير سؤال مي‌برد.

حجت‌الاسلام نصيري در تشريح دسته دوم شرور طبيعي گفت: دسته دوم گرچه از اعمال خود انسان ناشي نشده است ولي انسان مي‌تواند آن را مهار کند، به عنوان مثال زلزله يا بيماري‌ها را با علم و تکنولوژي مي‌توان مهار کرد و يا حداقل از تبعات آن کاست.

وي در پاسخ به شبهات مربوط به شرور طبيعي محض بيان کرد: اين نوع شرور يا کيفر الهي است يا امتحان الهي است و يا مقتضي نظام احسن خلقت است.

عضو هيئت علمي دانشگاه علم و صنعت در توضيح ديدگاه قرآن درباره شرور انساني گفت: قرآن شرور انساني را نيز اموري وجودي دانسته نه عدمي و به صورت بسيار زيبايي اين شرور را تحليل مي‌کند.

حجت‌الاسلام نصيري تصريح کرد: قرآن سه دليل را براي جلوگيري نکردن از شرور انساني و يا عذاب نکردن سريع انسان عنوان مي‌کند، اول اينکه با اختيار انسان مخالف است، دوم اينکه با تکريم انسان مخالف است و سوم اينکه اگر قرار بود خدا انسان‌ها را به دليل شرور عقوبت کند اصلا جنبنده‌اي بر روي زمين باقي نمي‌ماند.

وي تأکيد کرد: خداوند تمام شرور طبيعي و اکثر شرور انساني را بيمه کرده است و پاداش‌هاي بسياري را براي بلا در نظر گرفته است تا جايي که از امام صادق (ع) روايت شده که اگر مردم مي‌دانستند که چه پاداشي در قيامت در قبال بلا به آنها داده مي‌شود آرزو مي‌کردند که در دنيا آنها را با قيچي تکه تکه کنند. اين همان رحمت الهي است که حتي اگر بلا بر اثر کوتاهي خود ما به وجود آمده باشد باز پاداش مي‌دهد.

عضو هيئت علمي دانشگاه علم و صنعت در پاسخ به شبهه تعارض عدل الهي با اختلاف استعدادها و امکانات انسان‌ها گفت: عدل به اين معني نيست که خدا به همه به يک مقدار استعداد و امکانات بدهد بلکه عدل به اين معناست که خداوند به هر که هر قدر امکانات و استعداد داده است همان قدر بخواهد هر کس به اندازه توانايي و امکاناتش مسئول باشد.

شايان ذکر است، نشست تخصصي بررسي انگاره تعارض عدل الهي با مسئله شر با حضور حجت ‌الاسلام دکتر نصيري و دکتر اکبري دهم آبان‌ در خبرگزاري ايکنا برگزار شد.

پايان پيام/