تمدن اسلامی مرهون فعالیت های مساجد است

حجت الاسلام «کمال عزت»، عضو هیات علمی دانشگاه قرآن و حدیث قم در گفت وگو با خبرنگار سرویس مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان با اشاره به نقش مساجد در قوام و گسترش تمدن اسلامی اظهار کرد: مسجد از صدر اسلام جامع الابعاد بود و تنها به مکان برگزاری نماز و عبادت محدود نمی شد بلکه تمامی برنامه های سیاسی، فرهنگی امت اسلام در مسجد به ثمر می نشست و مهم ترین تصمیمات در مسجد اتخاذ می شد در نتیجه تمدن اسلامی از محور و مرکزیت مسجد شکوفا شد.

وی ادامه داد: به طور کلی در تعریف تمدن اسلامی و مولفه های تمدن ساز مولفه های متعددی وجود دارند، حتی یک اثر هنری را می توان بخشی از تمدن اسلامی محسوب کرد چراکه بیانگر برهه ای خاص از تاریخ است که در آن به سبب پیشرفت و تعالی جامعه، مردم نسبت به مسایلی چون «هنر» دغدغه داشتند و هنر جزو تمدن به حساب می آمد.

استاد دانشگاه قرآن و حدیث قم با بیان اینکه نقش مسجد در تمدن سازی از چند جهت قابل بررسی است، تصریح کرد: اگر بخواهیم به این جایگاه یک نگاه تاریخی داشته با شیم، مسجد اولین مکانی است که به صورت رسمی از سوی پیامبر اکرم(ص) افتتاح شد، پیامبر(ص) با تاسیس مسجد در واقع همان کاری را کرد که اسماعیل و ابراهیم(ع) داشتند و اقدام به ساخت کعبه کردند.

وی گفت: خداوند در آیه 125 سوره «بقره» می فرماید « وَإِذْ جَعَلْنَا الْبَيْتَ مَثَابَةً لِّلنَّاسِ وَأَمْنًا وَاتَّخِذُواْ مِن مَّقَامِ إِبْرَاهِيمَ مُصَلًّى وَعَهِدْنَا إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ أَن طَهِّرَا بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَالْعَاكِفِينَ وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ » (و چون خانه [كعبه] را براى مردم محل اجتماع و [جاى] امنى قرار داديم [و فرموديم] در مقام ابراهيم نمازگاهى براى خود اختيار كنيد و به ابراهيم و اسماعيل فرمان داديم كه خانه مرا براى طواف‏كنندگان و معتكفان و ركوع و سجودكنندگان پاكيزه كنيد ) ، با این وصف مسجد سازمان رسمی است که اسلام آن را به عنوان محلی برای پیدایش و برنامه ریزی «وحی» عنوان کرده است، در واقع نهاد رسمی اسلام مسجد است.

حجت الاسلام «کمال عزت» تصریح کرد: همچنین جایگاه مسجد در ادوار مختلف قابل بررسی استف برای مثال در عصر امام علی(ع) جایگاهی کاملا حاکمیتی داشت و حتی کرسی قضاوت بود چنانچه در زمان پیامبر اکرم(ص) نیز چنین بود، مضاف بر اینکه عامل وحدت و حضور اقشار مختلف مردم بود.

وی با اشاره به اینکه مسجد رکن وحدت بخش جهان اسلام به حساب می آید، خاطر نشان کرد: در این راستا حتی توص یه شده است که نمازگزاران در صفوف نماز جماعت به گونه ای بایستند که شانه ها در حال رکوع به یکدیگر برخورد کنند.

عضو هیات علمی دانشگاه قرآن و حدیث قم گفت: فارغ از این حضور توده های مختلف مردم در مسجد باعث شد تا به تدریج مسجد به محل رفع مشکلات مردم نیز تبدیل شود و امت مسجد را به عنوان ماوای خود بدانند، همین امر سایر اقشار جامعه را نیز دغدغه مند کرده و به تدریج توجه و رسیدگی به مسجد به مثابه یکی از مهمترین برنامه های گروه های مختلف مردم تبدیل شد.

وی با اشاره به نقش مساجد در دوره های مختلف تاریخ اسلام گفت: اگر بخواهیم به صورت دوره ای فعالیت مساجد را در جغرافیای جهان اسلام بررسی کنیم در یک نگاه کلی می توان گفت که تمدن اسلامی مرهون فعالیت های مساجد است، البته به طور خاص در ایران شاید بتوانیم عصر صفویه را به عنوان یکی از دوران درخشان فعالیت های مساجد بدانیم، مساجد متعددی در این دوره ساخته و تعمیر و مر کز فعالیت های دینی فرهنگی در جامعه آن زمان شناخته شدند.

حجت الاسلام کمال عزت ادامه داد: این رویکرد در ادوار دیگر نیز وجود داشت اما در دوران صفویه نمود دیگری داشت با این حال مسجد در جامعه اسلام و ایران به عنوان جیگاه محوری تلقی می شد هرچند که در برخی ادوار کارکردهایی محدود یافت.

پایان پیام/