به گزارش خبرگزاری شبستان، در ادامه جلسه علنی امروز سه‌شنبه 10 خرداد، ستار هدایت‌خواه، سخنگوی کمیسیون فرهنگی گزارش این کمیسیون در مورد گزارش سفر هیئت اعزامی نمایندگان مجلس شورای اسلامی به عتبات عالیات برای بررسی وضعیت اعزامی زایران ایرانی را قرائت کرد.
در این گزارش آمده است:
باسمه تعالی
هیئت‌رییسه محترم مجلس شورای اسلامی
سلام علیکم
احتراما در اجرای بند (6) ماده (33) آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی در خصوص بررسی وضعیت اعزام زایران ایرانی به عتبات عالیات باتوجه به اعزام هیئتی متشکل از اعضای کمیسیون‌های فرهنگی و امنیت ملی و سیاست خارجی به کشور عراق و برگزاری جلسات با مسئولان ایرانی و عراقی، اهم مسایل مربوطه مورد ارزیابی قرار گرفت.
اینک گزارش آن جهت قرائت در صحن علنی تقدیم مجلس محترم شورای اسلامی می‌گردد.
جواد آرین‌منش
نایب‌رییس کمیسیون فرهنگی
مقدمه
کل یوم عـاشورا و کل ارض کـربلا
آنچه روز به روز در دل شیعیان شعله‌ور‌تر و پرفروغ‌تر می‌گردد عشق به سرور و سالار شهیدان حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) است و شوق زیارت بارگاه ملکوتی آن امام همام آرزوی هر پیر و جوان بوده و هست که بحمدالله پس از سرنگونی صدام این راه هموار گردیده تا عاشقان زیارت مرقد مطهر معصومین (ع) به آرزوی دیرینه خود برسند.
شاید پس از قرن‌های متمادی اولین فرصت برای شیعه فراهم شده است تا از مأذنه خود یعنی کربلا و نجف اذان بگوید چرا که کربلا پایتخت معنوی شیعه است و این حقیقت در نظریة جهان وطنی ام‌القری مفهوم پیدا میکند، بنابراین شایسته است با محوریت و تدبیر حکومت اسلامی از فرصت بدست آمده استفاده شود.
در سال 1389 هیئتی متشکل از اعضاء کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، نمایندگان سازمان حج و زیارت و شرکت مرکزی دفاتر خدمات زیارتی سراسر کشور(شمسا) جهت بررسی وضعیت اعزام زایران ایرانی پس از ملاقات با مسئولان استان ایلام و بازدید از منطقه مرزی از مرز مهران وارد عراق شد و در طول سفر از شهرهای مقدس نجف اشرف، کربلای معلی، سامرا، کاظمین و همچنین بغداد دیدن نمود.
این هیئت با کنسول‌گری جمهوری اسلامی ایران در کربلا، مدیران راهنما و بازرسان و روحانیون کاروان‌های ایرانی و تعدادی از زایران، ملاقات و گفت‌وگو نمود و همچنین جلساتی را با استانداران نجف، کربلا، رییس سازمان سیاحتی عراق، نماینده آیت‌الله سیستانی در کربلا، مشاور نخست وزیر و وزیر گردشگری عراق برگزار کرد و از هتل‌ها و آشپزخانه‌های مرکزی زایران ایرانی بازدید به عمل آورد. اعضای هیئت با وجود فشردگی زمان سفر، به دقت تمام زوایای مربوط به خدمت‌رسانی به زایران را بررسی نمودند و بحمدالله نتایج قابل توجهی بدست آمد که گزارش آن به شرح زیر به مجلس محترم شورای اسلامی تقدیم می‌گردد:
وضعیت موجود:
برخی ناهماهنگی‌های داخل کشور عراق، موجب اذیت و آزار زایران شده و سبب سوء استفاده سودجویان و طرفهای عراقی می‌گردد. که از جمله آنها نبود تدبیری واحد و متمرکز برای اداره امور زایران عتبات عالیات است. در حالی که از طرف جمهوری اسلامی ایران با عنایت به دستورات مقام معظم رهبری در جهت محوریت سازمان حج و زیارت بزرگترین گام برای تعیین تکلیف دستگاه‌ها برداشته شده و شاید برای اولین بار، تلقی یکسان برای مدیریت امور زایران به وجود آمده است.
متأسفانه پس از گذشت قریب به یک دهه از باز شدن راه کربلا، هنوز پایانه‌های عراقی مرزی مهران و شلمچه از حداقل امکانات برخوردارند و سایر پایانه‌ها از همین حداقل نیز محروم می‌باشند.
با وجود مشکلات عدیده و بحران‌های کشور عراق، به‌ویژه در ایام خاص و مناسبت‌ها، متأسفانه اراده‌ای جدی برای حل اساسی مشکلات کمتر به چشم می‌خورد و کوتاهی‌ها، چهره خدمت‌گزاری و ارزش زیارتی را در ذهن زایر مخدوش میکند و رسیدگی به این امر با توجه به اولویت امور دیگر و مشغله‌های دولت، حل مشکلات اعزام زایران به عتبات که بسیار سهل و ارزان هم می‌باشد مشمول مرور زمان ساخته و به دست فراموشی سپرده است.
نکته قابل توجه این که وجود زایران ایرانی در عراق سهم بسزایی در اشتغال و اقتصاد دولت و مردم این کشور دارد و مسئولان عراقی، به ویژه نخست‌وزیر محترم آن کشور، سعی و تلاش وافری برای حل مشکلات زایران مبذول داشته‌اند با این وجود تا رسیدن به وضعیت مطلوب راه بسیاری باید طی شود.
بر اساس آمار، فقط در ایران اسلامی که حدود یک‌چهارم جمعیت شیعه جهان را داراست، تعداد متقاضیان تشرف به عتبات عالیات و سفر به کشور عراق به طور متوسط ماهانه 500.000 نفر است، این در حالی است که حداکثر ظرفیت اسکان قابل قبول در شهرهای مقدس عراق 150.000 نفر در ماه می‌باشد. به این معنی که روزانه حدود 5000 نفر وارد عراق می‌شوند که 4160 نفر آن در قالب 104 کاروان به صورت زمینی از مرزهای خسروی، شلمچه، مهران و چزابه و بقیه از طریق هوایی از شهرهای تهران، اصفهان، مشهد، بندرعباس و زاهدان به فرودگاه‌های نجف و بغداد اعزام می‌شوند.
بنابراین بدون محاسبه نرخ رشد جمعیت از طرفی، تعدد سفر و تشرف شیعیان دیگر کشورها ازطرفی دیگر و با فرض اینکه تنها پنجاه درصد (50%) مردم ایران فقط یک بار متقاضی زیارت عتبات عالیات باشند و طرف عراقی نیز با حداکثر ظرفیت سالانه یک میلیون و پانصد هزار نفر را پذیرش نماید، عملاً، هر سی سال یک بار این توفیق میسر می‌گردد. در حال حاضر اعزام متقاضیان منوط به ثبت نام حضوری و غیرحضوری در دوره‌های دوماهه است که بعد از قرعه‌کشی و تعیین اولویت در شش گروه قیمتی برای سفرهای زمینی از 3.916.000 ریال تا 4.966.000 ریال و برای سفرهای هوایی از 5.200.000 ریال تا 6.806.500 ریال امکان‌پذیر می‌باشد.
و اما امکانات و خدمات
- خدمات نقل و اسکان در کشور عراق با وصف اینکه نسبت به گذشته بهبود یافته، اما هنوز از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست و تنها نظارت مستمر می‌تواند روند اصلاح آن را سرعت بخشد.
- خدمات در مرزهای دو کشور بسیار ضعیف است که این وضعیت در خاک عراق به مراتب وخیم‌تر به‌نظر می‌رسد.
- طبخ غذا در عراق از طریق آشپزخانه‌های مرکزی صورت گرفته و توزیع می‌شود که باید نسبت به بهبود کیفیت آن اقدامات مستمر صورت پذیرد.
با توجه به سطح پایین خدمات بهداشتی و درمانی در کشور عراق، این خدمات از طریق مرکز پزشکی حج و زیارت در شهرهای مقدس ارایه می‌گردد که قابل ارتقاء است.
الف) مشکلات ترانزیتی (عبوری)- حمل و نقلی موجود در ایران
1- نبود جایگاه اختصاصی برای سوار شدن زایران در پایانه‌های حمل و نقل کشور و بعضاً معطلی بیش از دوساعته در اعزام کاروان‌ها
2- عدم احداث مجتمع‌های پذیرایی مناسب با امکانات لازم مثل نمازخانه، سرویس بهداشتی و رستوران در طول مسیر شهرها تا مرزهای زمینی کشور
3- مناسب و کافی نبودن محل اسکان زایران در شهرهای مرزی و نداشتن تجهیزات و امکانات لازم
4- ضعف در ارایه محصولات فرهنگی
ب) مشکلات ترانزیتی(عبوری)- حمل و نقلی موجود در عراق
1- تأخیر در تردد زوار به جهت کنترل شدید توسط اشغالگران در مرزها و همچنین تزلزل امنیت مردم بدلیل نبود حاکمیت مستقل
2- عدم رعایت شئون زایران از سوی عراقی‌ها
3- عدم پایبندی بعضی از مأموران دولتی نسبت به اجرای تعهدات
4- فرسودگی ناوگان حمل و نقل
5- خدمات‌رسانی نامناسب در مسیرهای تردد داخل کشور عراق
6- شبانه‌روزی نبودن مرزهای زمینی
7- معطلی بیش از حد و آزاردهنده و بعضاً غیرقابل تحمل در ورود به عراق و خروج از آن
8- بازرسی غیرمتعارف مأموران عراقی از وسایل زایران و بعضا جهت اخذ رشوه
9- رفتار سلیقه‌ای عوامل مرزی عراق با زایران، مدیران و روحانیون کاروان‌ها
10- تعطیلی خودسرانه مرزها، توسط نیروهای عراقی به بهانه‌های مختلف
11- نبود امکانات اولیه و ضروری برای زایران در فصول گرما و سرما و همچنین نبود امکاناتی چون نمازخانه و سرویس‌های بهداشتی مناسب.
12- حضور نیروهای اشغالگر، منافقان و بعثی‌ها در مرزها و اعمال‌نظرهای خصمانه
13- حق تقدم بخشیدن در هر دو مرز به زایران عراقی و غیر ایرانی
14- سهل‌انگاری امور امنیتی زایران
15- عدم رعایت بهداشت در اکثریت هتل‌ها و بهداشت فردی
16- آشنا نبودن عوامل عراقی به روش‌های هتل‌داری و ارایه خدمات به زایران
17- ایراد گرفتن مأموران مرزی عراق از تشابه اسمی زایران ایرانی و بعضاً ممانعت از ورود ایشان
18- عدم ارایه مجوز تردد آمبولانس از سوی مقامات عراقی برای بیماران اورژانسی
19- فاصله زیاد هتل‌ها با حرم‌های مطهر معصومین (ع)
20- عدم استانداردسازی محیط پخت غذا و همچنین نحوه پخت آن
راهکارهای موجود جهت سامان‌بخشی و بهبود وضعیت این سفر معنوی
1- تمرکزبخشی در مدیریت اعزام زایران به عراق
2- در نظر گرفتن تناسب حجم زایر با خدمات مرز، اسکان، نقل و انتقال تغذیه در عراق
3- ممانعت از اعزام زایر به صورت انفرادی که عمدتاً از طریق بخش‌های غیررسمی ایرانی و عراقی مدیریت می‌شود.
4- ساماندهی پروازهای هوایی زایران و رفع مشکلات جدی دیرینه آن
5- ضمانت بخشی بیشتر به اجرای تصمیمات و مصوبات جلسات ستاد عالی هماهنگی امور زیارتی و برخورد سریع با دستگاه‌هایی که در اجرای مصوبات کوتاهی می‌کنند.
6- ایجاد اقامتگاه‌های مناسب در مرزهای زمینی جهت استراحت زایران
اقداماتی که دستگاه‌های ذی‌ربط باید انجام دهند:
وزارت کشور
1- تجدید نظر در مفاد تفاهم‌نامه‌های مابین دو کشور بر اساس نیازهای فعلی زایران و اجرایی شدن مفاد با برگزاری جلسات جدید
2- اصلاح ساختار مدیریت مرزها و تعیین مسئول تصمیم‌گیر برای مرزهای زمینی
3- اختصاص گیت‌های ویژه ایرانیان در مرزهای زمینی عراق و افزایش گیت‌ها جهت کاهش زمان کنترل گذرنامه و سایر تشریفات مرزی
4- أخذ موافقت در اعزام اتوبوس‌های ایرانی به عراق و یا امکان اجاره مستقیم اتوبوس‌های مدل بالا در عراق بدون واسطه‌ی شرکت‌های عراقی و ایجاد یک شرکت نقل مستقل دوجانبه
5- شبانه‌روزی کردن حداقل یک مرز زمینی در راستای کاهش زمان توقف
سازمان حج و زیارت
1- داشتن چشم‌انداز فرهنگی برای زیارت عتبات عالیات، فرصت مغتنمی برای احیای ارزش‌های فرهنگ غنی عاشورایی در میان مردم است که حمایت تمام ظرفیت دستگاه‌های فرهنگی کشور را می‌طلبد تا بتواند به نحو شایسته از فرصت‌های بدست آمده در ابعاد داخلی و خارجی استفاده نمود.
2- سازمان حج و زیارت به عنوان سازمان مجری عملیات اعزام زایر باید از اختیارات بیشتری برخوردار باشد تابتواند در شرایط بحرانی عکس‌العمل مناسب نشان دهد.
3- سازمان حج و زیارت باید تشکیلاتی منعطف و چابک ایجاد نماید تا بتواند به موقع تغییر سیاست‌ها و رویه‌ها را مدیریت نماید.
4- برای مکلف نمودن طرف عراقی جهت تأمین امنیت و آسایش زایران به سازمان حج و زیارت اختیار داده شود تا در صورت نیاز با کاهش آمار اعزام در مقابل کمبودهای ناشی از طرف عراقی، اعمال سیاست نماید.
5- اطلاع‌رسانی به زایران به صورت مستمر و گسترده انجام پذیرد.
6- دفتر فعال سازمان حج و زیارت با اطلاعات و اختیارات جامع و بروز در نقطه صفر مرزی مستقر گردد.
7- راه‌اندازی پخت صنعتی غذا جهت رعایت بیشتر بهداشت
8- تأمین بودجه جهت اجرای دو پروژه بیمارستانی در شهرهای نجف و کربلا آغاز و برای بهره‌برداری زایران ایرانی و همچنین شیعیان محروم این دو شهر که این مهم از خواسته‌های مؤکّد مراجع معظم شیعه در عراق نیز بوده است.
وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی
1- وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی باید در مورد امداد جاده‌ای در مسیر اعزام کاروان‌ها اقدامات مؤثرتری انجام دهد.
2- با اعزام نیروهای توانمند در خدمات رسانی به زایران ایرانی سازمان‌های مجری را یاری نماید.
3- نظارت مستمری بر وضعیت بهداشت هتل‌ها و رستوران‌ها داشته باشد.
وزارت راه و ترابری
1- به وضع راه‌های منتهی به مرزها را به نحو مطلوب ساماندهی نماید.
2- حمل و نقل ریلی را حتی‌الامکان توسعه بخشد.
3- عقد قرارداد با مقامات عراقی جهت اصلاح وضعیت جاده‌های منتهی به شهرهای مقدس در عراق را در دستور کار خود قراردهد.
4- وضعیت حمل و نقل هوایی را سامان بخشیده و طرف عراقی را به رعایت استانداردهای لازم ملزم نماید.
وزارت امور خارجه
وزارت امور خارجه باید با جدیت و پیگیری بیشتر، نسبت به امور زایران اهتمام ورزد و در بیشتر مذاکرات مسئولان ایرانی و عراقی برای طرح و دفاع از حقوق زایران از سازمان حج و زیارت دعوت به عمل آورد.
شرکت‌های خصوصی
1- طرح منطقه‌بندی سازمان حج و زیارت در عراق باید در راستای کارآمدسازی بخش خصوصی با هدف ایجاد رقابت مثبت با جدیت و سرعت پیگیری شود.
2- بستر لازم برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در عراق بیشتر و بهتر فراهم گردد.
جواد آرین‌منش
نایب‌رییس کمیسیون فرهنگی
پایان پیام/
نظر شما