حجت الاسلام بهرام دلیر نقده ای، عضو پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در گفت و گو با خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان گفت: برای درک و تشخیص رویکردهای عرفانی امام سجاد (ع) در صحیفه سجادیه ابتدا باید موضوع علم عرفان را معین کنیم. آنچه امروز در بحث دانشی عرفان و مباحث کلاسیک جریات دارد این است که موضوعاتی همچون «خدا» ، «الله»، «اسماء الحسنای الهی» و « انسان موحد» (انسان کامل) موضوعات علم عرفان را تشکیل می دهد.
وی افزود: این محورها مهم‌ترین مباحث عرفان کلاسیک است که در دانشگاه‌ها، حوزه‌های علمیه و مراکز علمی دنیا تدریس می‌شود و اگر با این نگاه به صحیفه سجادیه بپردازیم درمی‌یابیم که تمامی مناجات‌های حضرت سیدالساجدین (ع) رنگ و بوی عرفانی دارد. چرا که بیشترین پردازش در این مناجات‌ها در رابطه با شخص پروردگار و سپس اسماء الحسنی الهی و در نهایت موضوع انسان و طلب مقام انسان کامل از درگاه الهی است.
این مدرس خارج فقه و اصول در حوزه تصریح کرد: حضرت سیدالساجدین (ع) در صحیفه، ادعیه و مناجات متعددی دارد اما ویژگی عرفان حضرت این است که انزوا گرایانه نیست بلکه امام در قالب مناجات نسبت به ظلم و طاغوت معترض است و این مسئله در لابه‌لای دعاهای مختلف صحیفه مشاهده می‌شود.
در همین رابطه ماجرایی نقل شده است که روزی امام (ع) در حال طواف بودند که یکی از خلفا با ایشان برخورد می‌کند. خلیفه چهره حضرت را نمی‌دید و از اینکه کسی در حال طواف با کمال بی‌اعتنایی از کنار او می‌گذرد تعجب می‌کند، پس از مشاهده چهره امام و شناختن آن حضرت به ایشان می‌گوید: چرا این‌گونه با من برخورد می‌کنید؟ من که در قتل پدر و خویشاوندان شما شریک نبوده‌ام و پس از گفت‌وگویی با امام از ایشان درخواست می‌کند که برای بهره مندی بیشتر از امکانات و رفاهیات دنیایی، توجه بیشتری به متمولان و صاحبان شوکت و قدرت از جمله شخص وی داشته باشد.
حجت الاسلام دلیر نقده ای افزود: امام باقر (ع) ادامه این ماجرا را چنین نقل می‌کند که پدرم در مقابل سخنان این فرد، ردایی را که همراه خود داشت بر زمین پهن کرد و به درگاه الهی عرضه داشت: خدایا به او بنمایان که مقام و جایگاه ما در درگاه تو چگونه است! در این هنگام ردای حضرت مملو از لوءلوء شد و همه چشم‌ها خیره به این ماجرا می‌نگریست.
سپس خطاب به آن شخص فرمود: من با داشتن چنین جایگاهی در درگاه الهی چه نیازی به دنیای تو دارم ؟ و سپس رو به جانب آسمان کرده و عرضه داشت پروردگارا من نیازی به اینها ندارم و اینها را نمی‌خواهم.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد: دعای عرفه امام سیدالساجدین (ع) (غیر از دعای عرفه امام حسین (ع) می‌باشد) سرشار از مباحث عرفان نظری و مسایل عرفانی است و با این فراز شروع می‌شود که الحمدالله رب العالمین ... امام در همین نخستین فراز دعا در رابطه با اسماء الحسنی الهی از جمله خالق‌بودن و صفت فعل خدا و خلقت جهان و علم بی‌نهایت حضرت حق و نیز در رابطه با ذات پروردگار سخن می‌گوید. سپس می‌فرمایند: انت الله لااله‌الاانت ...
اگر از مناجات‌ها و ادعیه حضرت زین‌العابدین (ع) مسایل و موضوعات عرفانی را بگیریم تهی و تو خالی خواهند شد. یعنی اساس و بنیان این دعاها طرح مسایل عرفانی است از جمله «مناجات الطائبین» که حضرت در روز جمعه آن را خوانده‌اند، «مناجات الشاکین» که در روز سه‌شنبه خوانده شده، «مناجات الخائفین»، «مناجات الراغبین»و همچنین مناجات‌های «مریدین»، «محبین»، «متوسلین» و «مناجات العارفین» که هر یک از آنها سرشار از عرفان اسلامی و لبالب از عبودیت و عرفان است.
این کارشناس دینی در ادامه با اشاره به فراز هایی از دعای «مناجات العارفین» تصریح کرد: حضرت در «مناجات العارفین» خود چنین با پروردگار سخن می‌گویند : الهی قصرت الاسن .... خدایا زبان‌ها قاصر و کوتاه است از اینکه تو را مدح و ثنا کند و عقول بشری عاجز از درک جمال تو هستند! بار الهی شناخت تو امکان ندارد مگر اینکه انسان اعتراف کند که من از شناخت تو عاجزم.
حجت الاسلام نقده ای افزود: ویژگی دیگر عرفان حضرت سید الساجدین (ع) در صحیفه سجادیه آن است که امام (ع) به دنبال این نیست که در کنجی بنشیند و تنها دعا کند. بلکه برعکس حضرت در این قالب به وضعیت و تحولات سیاسی – اجتماعی زمان خود سخت اعتراض می‌کند و در قالب همین دعاها سرنگوی طاغوت و ظالمان را می‌طلبد که این مسئله هم در حوزه نظری و معرفتی قابل مشاهده است و هم در حوزه علمی.
امام سجاد (ع)در عمل نیز با صاحبان قدرت در کمال بی‌اعتنایی روبرو می‌شود به گونه‌ای که آنها از حضرت می‌خواهند که به ایشان اعتنا کند و این در حالی است که امام (ع) به هیچ‌یک از آنها روی خوش نشان نمی‌دهد.
وی تاکید کرد: بهترین و والاترین مباحث خداشناسی، معرفت‌شناسی، عرفان‌پژوهی و انسان‌شناسی در حوزه عمل و نظر در صحیفه امام سجاد (ع) موج می‌زند.
پایان پیام/
نظر شما