به گزارش خبرنگار سرویس مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان، با فرارسیدن محرم و صفر، مساجد همچون حسینیه ها محل سوگواری برای سید و سالار شهیدان می شوند و مردم طی این مدت با حضور در مساجد قبل و بعد از اقامه نماز به عزاداری می پردازند.
با توجه به فرارسیدن محرم و صفر و در راستای بررسی جایگاه مساجد در این ایام و همچنین بایدها و نبایدهای عزاداری در مساجد، با حجت الاسلام دکتر «مهدی رستم نژاد»، عضو هیات علمی جامعه المصطفی(ص) العالمیه، به گفت وگو نشسته ایم که حاصل آن را می خوانید:
اهمیت محرم در چه مفاهیمی نهفته است و با این عزاداری در پی احیای چه مفاهیمی هستیم؟
احیای محرم احیای مجموعه دین است. در محرم است که آموزه های قرآن و سیری تمام قد از فضایل انسانی را در وجود انسان های مختلف می بینیم. اهمیت ماه محرم از بُعد اخلاق از یک جهت به دلیل آن است که در واقعه عاشورا مجموعه ای از عظیم ترین مفاهیم والای اخلاقی را مشاهده می کنیم و در مقابل جریانی سراسر نابه حق.
در واقع احیای این مفاهیم در قالب برپایی مراسم عزاداری و مجلس ذکر مصیبت حضرت به مثابه زنده نگاه داشتن همه دین است و زنده کردن محرم همان حقیقت قرآن است چراکه اقدام امام حسین(ع) آیینه تمام نمای معارف قرآنی بود. از سوی دیگر برپایی هرساله مراسم عزاداری در طول ادوار مختلف اسلام سبب احیای مفهوم حق، عدالت، اخلاق و واقعیت شد.
به نظر شما از طریق مسجد چگونه می توانیم عزاداری های محرم و نسبت اهمیت آن را در ترویج دین بیان کنیم؟
مسجد در واقع پایگاه دین است، مسجد محل سجده خداست، هرکدام از بخش های مسجد مملو از معارف و معنویت است، برای مثال زمانی که از محراب صحبت می کنیم اشاره به محلی است برای حرب، حرب یعنی جنگ و در اینجا یعنی جنگ در برابر جهالت و بی تقوایی، بنابراین مسجد محلی است برای جنگ فرهنگی .
از سوی دیگر باید به این نکته توجه داشته باشیم که مسجد در صدر اسلام مرکز دولت رسول الله بود و محل اقامه نماز جماعت و جمعه، محل دادگستری جامعه اسلامی محسوب می شد، پیامبر(ص) در مسجد قضاوت می کرد، هنگام جنگ مسلمین را از مسجد به جبهه می فرستاد و در واقع تمامی فعالیت های جامعه اسلامی آن زمان محوریتی با مسجد داشت.
اما در مورد بیان معارف واقعه عاشورا از مسیر مسجد چند نکته مطرح است که باید به آن توجه داشته باشیم. موضوع اول اینکه محرم نماد و در واقع عصاره دین است، یکی از مهمترین اهداف برپایی مجلس مصیبت حضرت در مسجد نیز همین هدف دادن، الگوگیری و ارایه روش هالی تربیتی بر پایه والاترین آموزه های دینی و اخلاقی است.
مسجد محل سجده خداست، آنچه که در کربلا گذشت به معنای تام احیای دین خدا بود، امام حسین(ع) به دنبال احیای توحید رفت، توحیدی که نمازش در مسجد تعریف شده است، حضرت در بدترین شرایط در میدان جنگ ایستاد و نماز اول وقت به جای آورد. باید توجه داشته باشیم که این مسایل یک اتفاق نبوده است.
اما امروز بعد از گذشت قرن ها از واقعه کربلا، برگزاری مجلس ذکر مصیبت سیدالشهدا(ع) در مسجد در واقع از یک جهت بیانگر همان سیر است یعنی بیان اهمیت اقامه نماز اول وقت. باید توجه داشته باشیم که کار امام حسین(ع) امامت بود و امامت در مسجد است که ادامه می یابد.
بنابراین بیان مفاهیم والای دیانت و انسانیت واقعه کربلا در مقاطع مختلف و به ویژه در ایام محرم و استمرار در بیان این واقعه سبب شکل گیری فرهنگ عاشورایی در جامعه می شود، با توجه به اینکه مخاطب مسجد اقشار مختلف مردم هستند.
کمی فضای بحث را تغییر دهیم، اهل بیت(علهیم السلام) در ماه محرم چه رویکرد و رفتاری داشتند؟
ائمه اطهار(ع) به صورت گسترده در احیای نام و یاد امام حسین(ع) فعالیت داشتند و با شیوه های گوناگون پیام عاشورا بیان می کردند، برپایی مجالس سوگواری، یادآوری مصائب آن حضرت در هر فرصتی نیز از جمله این رویکردها بود. امام صادق(ع) فرمود : هرگز آب سردی را ننوشیدم جز به یاد حسین.
در واقع ائمه اطهار(علیهم السلام) در کمترین مسایل یاد امام حسین(ع) را زنده می کردند . همچنین در عزاری حضرت نیز هم خودشان می گریستند و هم دیگران را به گریه کردن برای سیدالشهدا(ع) تشویق می کردند. همچنین شاعران به مرثیه سرایی برای امام حسین(ع) تشویق می کردند. مثلا دعبل خزایی و هاورن مکفوف از جمله شاعران آن زمان بودند که در رثای امام حسین(ع) مرثیه سرایی کردند و شعر سرودند.
نکته بعد اهمیتی بود که ائمه برای تربت حضرت قایل بودند، امام سجاد پارچه از تربت امام حسین(ع) داشت و وقت نماز بر روی آن ترتبت سجده می کرد. همچنین در مورد خاک کربلا توصیه می کردند که برای شفا به اندازه نوک عدس در آب حل کنند و بخورند یا حتی در مورد افطار کردن می گفتند که با اندکی از تربت حضرت افطار کنند.
همچنین ائمه مردم را تشویق به رفتن به زیارت امام حسین(ع) می کردند. اما در مورد سوگواری ها نیز باید بگویم که اهل بیت(علیهم السلام) همیشه در شرایطی نبودند که بتوانند به صورت رسمی مجلس سوگواری برگزار کنند. مثلا در زمان حکومت بنی عباس به جز یک مرحله کوتاه، باقی زمامداری این سلسله اختناق شدیدی بود و اجازه برگزاری رسمی مراسم عزاداری نبود اما با این وصف هم هر فرصتی که پیش می آمد مجلس عزا برپا می شد و هدف احیای نام امام حسین(ع) بود.
امام صادق(ع) گاهی در کنار مجلس درس خود می فرمود پرده ها را کنار بزنید تا زنان هم بیایند و در مجلس سوگواری بنشینند امروز می خواهیم برای حسین(ع) مجلس روضه بگیریم.
بنابراین آنچه که از مجموع این موارد می خواهم نتیجه بگیرم آن است که ائمه اطهار(ع) در دوره های مختلف تاریخ اسلام همواره در هر فرصتی یاد امام حسین(ع) را زنده می کردند. امروز نیز وظیفه ما همین است و مساجد در جوار تکایا و حسینه ها یکی از مهمترین محورها در بیان معارف عاشورا محسوب می شوند . معتقدم برپایی مجالس سخنرانی پیرامون اهداف قیام امام حسین(ع) نه تنها در طول ایام محرم بلکه در طول ایام سال می تواند در شکل گیری فرهنگ حسینی در جامعه تاثیر به سزایی داشته باشد.
پایان پیام/
نظر شما