امر به معروف نه مرگ را نزدیک می کند نه از عمر می کاهد

خبرگزاری شبستان: فضای محرم و قیام حضرت اباعبدالله الحسین ناخودآگاه اذهان همه ما را با مفهومی به نام امر به معروف و نهی از منکر آشنا می کند، یعنی همان اصل مهمی که در تبیین فلسفه قیام سیدالشهدا  (ع) خود را متبلور می سازد. اما از طرف دیگر باید گفت در سال های اخیر، غبارهای انحرافی و تحریفی بر  برخی از مفاهیم و کارکردهای دینی  از جمله امر به معروف و نهی از منکر نشسته و ذهنیت لایه هایی از جامعه را نسبت به این مفاهیم زاویه دار ساخته است.

سرویس "قرآن و معارف"  قصد دارد واکاوی عمیق تر این موضوع را در سلسله گفتگوهایی با کارشناسان به بحث بگذارد تا ان شاء الله زمینه صیقل خوردن این بحث و نزدیک شدن به مفهوم حقیقی این اصل مهم دینی فراهم آید.

بخش دوم گفتگوی ما با آیت الله دکتر روح الله قرهی، پژوهشگر دینی و رییس حوزه علمیه امام مهدی (عج) به تبیین و واکاوی و تصحیح ذهنیت ها درباره اصل امر به معروف و نهی از منکر اختصاص دارد. امیر المومنین علی (ع) در خطبه 156   نهج البلاغه می فرماید:  "اِنّ الامر بالمعروف و النهی عن المنکر خلقان من خلق الله سبحانه و تعالی" . توجه کنید که حضرت در ابتدای عبارت شان از "اِنّ تحقیقیه و تأکیدی" استفاده می کنند که اهمیت  موضوع را بیشتر یادآور شوند. می فرمایند: " بدانید امر به معروف و نهی از منکر دو خصلت از خصلت های پروردگار است".  بعد امام در ادامه می فرماید "و انهما لا یقربان من اجل و لا ینقضان من رزق / و این دو نه مرگ را نزدیک می کند و نه از عمر انسان می کاهد.

• نکته ای که یه نظرم مهم و حیاتی می آید این است که گاهی مفاهیم درخشان  و متعالی، متناسب با ذهنیت و فهم آدم ها کوچک می شوند مثل این می ماند که کسی آن دریاهای وسیع را در کوزه کوچک خود می ریزد و نه تنها از حجم آن می کاهد بلکه رنگ و بوی کوزه را هم به آن مفاهیم می دهد. گاهی واقعا این اصول مترقی – امر به معروف و نهی از منکر -  دچار بدفهمی می شود . اگر ممکن است کمی عمیق تر به لایه های معرفتی امر به معروف بپردازیم.

در پاسخ به سوال شما لازم می دانم این نکته را خاطرنشان کنم که امر به معروف و نهی از منکر، دو خصلت از خصایل پروردگار است. امیر المومنین علی (ع) در خطبه 156 نهج البلاغه می فرماید:  "اِنّ الامر بالمعروف و النهی عن المنکر خلقان من خلق الله سبحانه و تعالی" . توجه کنید که حضرت در ابتدای عبارت شان از "اِنّ تحقیقیه و تأکیدی" استفاده می کنند که اهمیت  موضوع را بیشتر یادآور شوند. می فرمایند: " بدانید امر به معروف و نهی از منکر دو خصلت از خصلت های پروردگار است".  بعد امام در ادامه می فرماید "و انهما لا یقربان من اجل و لا ینقضان من رزق / و این دو نه مرگ را نزدیک می کند و نه از عمر انسان می کاهد."  این عبارت نورانی علی ابن ابیطالب (ع) بسیار قابل توجه است چون امروز بعضی ها می گویند اگر ما امر به معروف کنیم یا نهی از منکر،  فرصت های زندگی مان را از دست می دهیم. زمانی که ما می خواهیم به امر به معروف اختصاص دهیم باعث می شود از کار و زندگی و پول درآوردن بیفتیم، در صورتی که روزی هر کس مقدر است. بعضی ها می گویند هر کسی سرش به زندگی خودش باید باشد. عمدتا هم شعارهای شیک و روشنفکرمأبانه ای است که استعمارگران ساخته اند. آن ها می گویند به هر آنچه داری شاد باش، تو که قدرت تغییر دنیا را نداری. این ها شعارهای به ظاهر شیک و جذابی است اما در واقع می خواهد بگوید به ما چه که فلانی راه را اشتباه می رود. به ما چه فلانی زمین خورده است. تاریکی های پیرامون ما به ما ربطی ندارد.

• این روزها حتی در جامعه ما هم باب شده می گویند مسأله شخصی خودتان است. مثلا شما در یک گرفتاری دست و پا می زنی می گویند مسأله شخصی خودش است. می خواست حواسش را جمع کند.

بله، حقیقتا این اخلاق بومی ما نیست این همان اخلاق فرد محور و منفعت محور غربی است که حالا بخشی از جامعه ما را هم متأثر می کند.

امام علی (ع)  در ادامه این گفتارشان به نکته زیبایی در باب امر به معروف و نهی از منکر اشاره می کنند:" لکن یضاعفان الثواب و یعظمان الأجز و أفضل منهما کلمه عدل عند امام جائر".   امام بعد از آن که دیدها را نسبت به این قضیه اصلاح می کنند می فرمایند: اتفاقا امر به معروف و نهی از منکر ثواب را دو چندان می کند و مزد را بزرگ و این که بالاترین درجه امر به معروف و نهی از منکر  این است که سخنی عادلانه و حق را در برابر پیشوای ستمگر  مطرح کنی.

در دوره معاصر هم همین طور است. یعنی اگر فرمایش مولا را معیار قرار بدهیم امروز هم در زمانه ما بالاترین درجه امر به معروف و نهی از منکر،  ایستادن در مقابل ستمگران عالم و سخن عادلانه بر زبان راندن است. کسی تصور نکند ه اگر عبایش را روی دوش بیندازد و آرام برود و آرام بیاید و  با کسی کاری نداشته باشد مثلا  مشی اخلاقی داشته است. فکر نکنیم سکوت کردن و چیزی نگفتن همیشه یک عمل اخلاقی است. جایی اتفاقا سکوت کردن و ساکت نشستن، عین بی خردی و خارج شدن از اخلاق است. انسان اخلاقی کسی است که بداند کجا لب بگشاید و کجا لب فرو بندد. شما نگاه کنید ما از پیامبر که نمی توانیم جلو بزنیم. ما امت و پیرو و تابع پیامبر هستیم. پیامبر بزرگواری که می فرماید: " اِنّی بعثت لمکارم الاخلاق"، پیامبری که جلوه اخلاق عملی است اما قرآن کریم در توصیف همین پیامبر می فرماید: " اشداء علی الکفار". امروز مصداق حقیقی امر به معروف، فریاد زدن در برابر یهود و صهیونیسم جهانی است. امروز وجود نازنین امام المسلمین که با شجاعت فریاد می زند" ما به لبنانی ها و فلسطینی ها کمک می کنیم نه در این جا، هر جا که منافع صهیونیسم به خطر بیفتد ما کمک می کنیم مصداق عالی آمر به معروف و ناهی از منکر است. امروز شیخ حسن نصرالله، آیت الله شیخ نمر  مصداق آمران به معروف و ناهیان از منکر هستند.

نگاه کنید که پیامبر می فرماید: " احب الجهاد الی الله کلمه حق تقال الامام الجائر / محبوب ترین جهادها نزد خداوند سخن حقی است که بر پیشوای جائری گفته شود. " ما این تجربه را در زمان طاغوت هم داتشیم. عده ای در همان زمان، جلسات اخلاق داشتند و کسانی را هم دور خودشان جمع کره بودند اما وقتی موضوع اعتراض به شاه عامل صهیونیسم و اسرائیل و یهود بود، جرأت نداشتند و می گفتند ما کاری به سیاست نداریم، در حالی که مغالطه بود. این اتفاقا عین دیانت بود. همچنان که امیر مؤمنان علی (ع) می فرمایند اتفاقا دو خلق بزرگ خدا، دو اخلاق بزرگ پروردگار امر به معروف و نهی از منکر است. اگر کسی گوشه ای بنشیند و سکوت کند و ژست آدم های ظاهر الصلاح را به خود بگیرد که مورد تمجید واقع شود این فرد اخلاقی رفتار نکرده است او در واقع هنوز مسأله اش، خودش و ژست اش است. کسی اخلاقی رفتار می کند که خلق و روش اش، خلق و روش حضرات معصومین (ع) باشد. آیا ما اخلاقی تر از پیامبر (ص) و حضرت علی (ع) و سیدالشهدا (ع)  را سراغ داریم؟  آیا آن حضرات گوشه ای نشستند و به عبادت و نیایش پرداختند و کاری به کار دنیا نداشتند؟ یا نه، آن ها با همان خصایص اخلاقی وارد کارزارها و نبردها شدند و جنگیدند اما نه به خاطر این که بجنگند تا جنگیده باشند. جنگیدند تا  آرمان های بزرگ بشری را زنده نگه دارند.

انتهای پیام /