تبارشناسی؛ حلقه مفقوده مستند/ جسارت کارگردان جوان درپرداختن به بانکداری اسلامی ستودنی است

به گزارش خبرنگار سینمایی شبستان، فیلم مستند «فاکتور صوری» در بیستمین نشست از جلسات «سینما روایت» با حضور «سیدمهدی کرباسی» کارگردان این فیلم مستند، «ایزد مهرآفرین» روزنامه نگار و مجری نشست و جمعی از منتقدان در تالار اسوه برگزار شد.

بر این اساس، پس از نمایش فیلم مستند «فاکتور صوری» که به موضوع سیستم بانکداری اسلامی در ایران می پرداخت، مهرآفرین در سخنانی خطاب به کرباسی درباره روند تولید این فیلم و ایده اولیه آن سوال پرسید. سیدمهدی کرباسی نیز گفت: در ابتدا باید بگویم که بچه هایی که در موسسه سفیر فعال هستند، این گونه سوژه هایی که تاکنون به آنها پرداخته نشده و دغدغه شان است را می پسندند. موضوع بانکداری اسلامی یکی از موضوعاتی است که به عنوان دغدغه همیشگی مردم مطرح بوده که در بیشتر مواقع برای آن پاسخی ندارند و شبهاتی را برایشان در بر دارد. اغلب کارشناسان درباره این شبهه ربوی بودن نظام بانکی به قانون بانکداری اسلامی مصوب در سال 62 ارجاع می دهند و می گویند اگر این قانون درست اجرا شود دیگر چیزی به نام ربا معنا نخواهد داشت و همه چیز شرعی است. با این حال بسیاری از مردم حتی نمیدانند همان قانون مصوب62 چیست. تلاش ما این بود که در این مستند به زبان ساده برای مردم درباره نظام بانکداری اسلامی و اینکه چطور می توان به آن رسید، را مطرح کنیم.

در ادامه، مهرآفرین با بیان اینکه چرا شکل ساختاری این مستند گفتگو محور است و به بیان مستندات بیشتر در فیلم نپرداخته شده است؟، اظهار کرد: یکی از اصلی ترین ضعف های «فاکتور صوری» این است که فیلم چنان که باید بر وجه مستند تمرکز ندارد و سعی نکرده با نمایش اسناد و مدارک به سمت یک مستند تمام عیار برود تا قابل لمس تر و باورپذیرتر باشد.

بانک‌ها به لحاظ قدرت در فضای سیاسی کشور دخالت می‌کنند

کرباسی نیز در این خصوص توضیح داد: رویکرد ما در این مستند، نشان دادن بعد شرعی موضوع بانکداری بود و برنامه مان این است که بقیه آثارمان را ناظر به محتوای این موضوع قرار دهیم. اما باید بگویم که در استفاده از اسناد سعی کردم تا جایی که می توانم از اسناد و مدارک موجود استفاده کنم؛ به عنوان مثال در بخشی از فیلم به صراحت به سراغ یکی از اقشاری که در اعطای وام تسهیلات از آنها سوء استفاده می شود یعنی کشاورزان رفتم و سعی کردم درددل های آنها را به صراحت منعکس کنم.

وی اضافه کرد: البته اسناد دیگری هم موجود بود، اما محدودیت و شرایط به من اجازه استفاده از اسناد را نداد. مثلا در تحقیقاتم متوجه شدم یکی از شرکت های معتبر تولید تن ماهی به واسطه عدم پرداخت بهره بانکی توسط بانک وام دهنده مصادره شده و گردانندگان شرکت هم تقریبا از هستی ساقط شده اند! از آن طرف مورد دیگری هم داشتم درباره یک هتلدار در مشهد که وی نیز به دلیل عدم توان بازپرداخت بهره بانکی هتل مشهورش را از دست داده بود. اما مشکل اینجا بود که چنین آدمهایی واقعا جرأت این که جلوی دوربین بنشینند و درباره بلایی که سرشان آمده حرف بزنند را نداشتند.
 

کرباسی با اشاره به اینکه در خیلی از کشورها بانک ها به لحاظ قدرت در فضای سیاسی کشورها دخالت می کنند، گفت: این یک واقعیت است که بانک های ما این روزها آن قدرها موقعیتشان قدرتمند است که به این راحتیها نمیشود به آنها نزدیک شد و حتی بسیاری از کارشناسان از این میگویند این قدرت ممکن است در سالهای آینده خطرناک هم باشد. یادم می آید به هنگام گفتگو با یکی از همین کارشناسان وی علنا به ما گفت امکان وقوع اتفاقی مشابه وال استریت در ایران هم وجود دارد چراکه متاسفانه بسیاری از بانکها از سرمایه های خویش در کارهای تولیدی استفاده نمی کنند و همین امر است که ضرر زیادی را به کلیت مملکت وارد خواهد آورد.

افزایش بانک و موسسات مالی به نسبت سوپرمارکت ها

ایزد مهرآفرین در ادامه این نشست، با اشاره به اینکه در سال های اخیر افزایش بانک و موسسات مالی را به نسبت سوپرمارکت ها شاهدیم، گفت: بد نبود به دلایل این تغییر کاربری ملک های تجاری مختلف و تبدیل به موسسات مالی و بانکها هم در فیلم اشاره و باید به اینگونه پرسشها پاسخ داده می شد.

به گزارش شبستان، در ادامه این نشست پرسش و پاسخ از سوی منتقدان و حاضران در نشست نیز مطرح شد.

کرباسی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چطور در این مستند درباره قدرت بانک ها سخن گفته می شود و این در حالی است که آنها ریشه هایی غیراقتصادی دارند و به نهادهای دیگر وابسته اند، گفت: شاید باورتان نشود اما با تمرکز بر حلقه مدیریتی که در بانکهای کشور وجود دارد می توان حدس هایی را درباره شبکه مدیران بانکی بیان کرد به عنوان مثال اینکه شبکه مدیران بانکی حالتی مافیاگونه پیدا کرده است یعنی هر کسی را به خود راه نمی دهند و جای همدیگر را میگیرند اما حذف نمی شوند؛ فقط مدیر از جایی به جای دیگر می رود. شاید همین حلقه بسته بوده که باعث شده مثلا در برخی شهرستانها شهروندان از این گلایه کنند که چرا فلان بانک به واسطه تخصیص وام سیطره خود را بر یک کارخانه تولیدی چنان گسترده کرده که آن کارخانه مجبور شود مرتب درجا زند.

تبارشناسی و دیرینه شناسی؛ حلقه مفقوده اغلب مستندها

این کارگردان جوان که در دانشگاه شریف تحصیل کرده است، درباره تبارشناسی و دیرینه شناسی که یکی از حلقه های مفقوده اغلب مستندهای ایرانی است و در این مستند نیز شاهد آن هستیم، توضیح داد: البته سعی خودم را کردم که درباره موضع گیری های ابتدای انقلاب امام خمینی که منجر به تصویب قانون بانکداری اسلامی شد به مخاطبان اطلاعاتی بدهم و البته بگویم اجرای بد قانون است که دردسرساز شده است. اگر به متن قانون مراجعه شود و روح آن مورد توجه قرار گیرد بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.

مهرآفرین گفت: مشکل اصلی درباره بانکداری ربوی این است که در این سی سال کسی یا کسانی نبوده اند که درباره این سوژه مستند تولید کنند و همین باعث شده انتظارات از یک فیلم بالا برود. باید درباره این موضوع یک سلسله مستند ساخت تا به تدریح به تصویری واقعیتر از این موضوع برسیم. این مساله را هم باید درنظر داشته باشید که در بسیاری از مسائل مهم کشور نهادهایی مانند مجلس شورای اسلامی به موقع ورود می کنند و با قوانین قاطعانه خود شرایط حل مشکل را بیان میکنند اما در مورد بانکداری هنوز آن قاطعیت را ندیده ایم. مجلس باید درباره اجرای بانکداری اسلامی هم باید محکم ورود کند.
 

جسارت کارگردان جوان برای پرداختن به بانکداری اسلامی ستودنی است

در ادامه یکی از حاضران در نشست، خطاب به کارگردان جوان، از پرداختن به این موضوع و جسارت وی درباره موضوع بانکداری اسلامی تشکر کرد و پیشنهاداتی در خصوص بهتر شدن این نوع کارها ارائه داد و گفت: این کار بیشتر شبیه به یک فیلم دانشجویی بود که قرار است به یک استاد دانشگاه بود، چراکه وارد کردن فرم سینمایی به آثار مستند برای ارتباط بیشتر با مخاطب لازم است. همچنین برای مطرح کردن مسائل بزرگ باید با ظرافت و دقت بیشتری وارد عمل شد تا یک موضوع بزرگ هدر نرود. نکته دیگر این است که مطرح کردن تعداد زیادی از مسائل به صورت نصفه و نیمه در قالب مستند و تقریباً ضعیف، اهداف مدنظر کارگردان را محقق نمی کند، بنابراین بهتر بود که با در نظر گرفتن این موارد کاری دقیق تر ساخته می شد، در عین حال از کارگردان بسیار جوان این اثر که جسارت پرداختن به این موضوع را داشته، تشکر می کنم، چراکه خیلی ها از پرداختن به این موضوعات واهمه دارند.

مهدی کرباسی گفت: موضوع بانکداری اسلامی، گستردگی زیادی دارد و در واقع می شود از ابعاد مختلف به آن پرداخت. ما به این بعد پرداختیم همچنان که اگر زاویه نگاه مان را متعدد می کردیم، کار الکن می شد. در هر حال تمامی ضعف های کارم را می پذیرم و می دانم که از ابعاد دیگری می شود به این موضوع پرداخت.

وی در پایان درباره عملکرد موسسه سفیر بیان کرد: این موسسه از سال 89 آغاز به کار کرده است و در این 4 سال مستندهای گوناگونی چون «مهر نشده»، «نبرد خاموش»، «من روحانی هستم» و ... را در کارنامه خود دارد. این موسسه به صورت خصوصی کار می کند و به فروش مردمی و پخش تلویزیونی آثار خود امید دارد. در ضمن، برای پخش تلویزیونی مستند «فاکتور صوری» نیز صحبت هایی با شبکه افق داشته ایم.

پایان پیام/